Kultura antyczna

obowiązkowe

Konieczne podstawowe wiadomości o Grecji starożytnej (nabywane przez studentów przez uczestnictwo w prowadzonych równolegle wykładach)

Zajęcia stanowią uzupełnienie i rozszerzenie wykładów z historii i literatury starożytnej Grecji, pogłębiają wybrane zagadnienia z historii, literatury i sztuki Grecji starożytnej. Ilustrowane są przeźroczami i fragmentami tekstów w przekładach.

Konwersatorium (60 godz.) przeznaczone głównie dla studentów I roku filologii nowogreckiej, otwarte jednak dla wszystkich. Studenci:

– pogłębiają i utrwalają zdobytą na wykładach wiedzę o dziejach starożytnej Grecji od Homera po epokę rzymską;

– zapoznają się z wybranymi dziełami literatury greckiej (zwł. Iliada i Odyseja, liryka, tragedia i komedia).

– zdobywają wiedzę o artystycznych dokonaniach Greków (malarstwo wazowe, architektura sakralna, budowle Akropolu, Olimpii, Delf, rzeźba itp. na przeźroczach).

– pogłębiają znajomość mitologii.

– rozwijają świadomość znaczenia kultury antycznej dla kultury europejskiej i narodowej.

Semestr zimowy:

1. Uwagi wstępne. Przegląd tematów i przewodnik bibliograficzny. Omówienie kanonu lektur antycznych i wymagań egzaminacyjnych.

2–4. Jak czytać autorów antycznych I. Co to jest tekst? Specyfika tekstu antycznego. Kształt fizyczny książki, systemy pisma, materiały piśmiennicze. Dzieje transmisji tekstu antycznego. Nauki pomocnicze filologii klasycznej.

5–6. Jak czytać autorów antycznych II. Pułapki rekonstrukcji. Stan zachowania tekstu antycznego. Elementy krytyki tekstu. Próby rekonstrukcji komedii Menandra Tarcza. Przekłady z literatur antycznych i związane z tłumaczeniem problemy. (udział słuchaczy w próbach rekonstrucji Tarczy – burza mózgów).

7. Homer nauczycielem Greków. Antyczne modele epiki – analiza opisu aristei (Homer, Wergiliusz, Lukan, Silius Italicus, Stacjusz) w poszukiwaniu modelu – konkurs połączony z burzą mózgów

8. Wspólne tworzenie „przepisu” na epos.

9–10. Wiek liryki. Gatunki i przedstawiciele.

11–13. Z dziejów sztuki greckiej I. W świecie waz. Wiadomości wstępne: produkcja, kształty, style malarstwa wazowego, przedstawiciele. (slajdy).

14. Pisemny sprawdzian z MITOLOGII.

Semestr letni

1–3. Początki dramatu greckiego. Arystoteles o tragedii. Konwencje teatralne. Czas i przestrzeń w dramacie greckim (Acharnejczycy).

4. Dramat satyrowy (Cyklop).

5. Komedia: Od Arystofanesa do Menandra.

6. Z dziejów sztuki greckiej II: Rzeźba statuaryczna.

7–8. Z dziejów sztuki greckiej III: Wzgórze Akropolu (slajdy).

9–10. Ponad polis. Delfy i religijność Greków. Olimpia i grecka agonistyka (slajdy).

11. Jak żyć? – odpowiedzi greckich filozofów. (filozofia przedsokratejska, sokratycy mniejsi, wielkie szkoły filozoficzne).

12–13. Tradycja antyczna: wybrane utwory autorów nowożytnych: Odyseusz w literaturze nowożytnej.

Literatura zalecana:

J. Chadwick: Odczytanie pisma linearnego B, Warszawa 1975.

M.H. Hansen: Demokracja ateńska w czasach Demostenesa, Warszawa 1999.

O. Jurewicz, L. Winniczuk: Starożytni Grecy i Rzymianie w życiu prywatnym i publicznym, Warszawa 1968.

J.-P. Vernant: Źródła myśli greckiej, Warszawa 1969.

J. de Romilly: Tragedia grecka, Warszawa 1994.

A.I. Finley: Grecy, Warszawa 1965.

O. Gigon: Główne problemy filozofii starożytnej, Warszawa 1996.

M. Kocur: Teatr antycznej Grecji, Wrocław 2001.

J. Coles: Archeologia doświadczalna, Warszawa 1977.

P. Vidal-Naquet: Czarny łowca. Formy myśli i formy życia społecznego w świecie greckim, Warszawa 2003.

O. Taplin: Tragedia grecka w działaniu, Kraków 2004.

J. K. Davies: Demokracja w Grecji klasycznej, Warszawa 2003.

F. W. Walbank: Świat hellenistyczny, Warszawa 2003.

T. Wujewski: Symbolika architektury greckiej, Poznań 1995.

dziedzictwo:

W. Berschin: Grecko-łacińskie średniowiecze, Gniezno 2003.

G. Highet, The Classical Tradition. Greek and Roman Influences on Western Literature, Oxford 1967.

T. Sinko, Hellada i Roma w Polsce, 1933.

I. Grześczak, Ścieżki śródziemnomorskie, Warszawa 2002.

M. Szymański, Ab ovo. Antyk, Biblia etc., Warszawa 2004.

Na pierwszym spotkaniu studenci otrzymują do powielenia Przewodnik bibliograficzny z dalszą literaturą.

Kanon lektur w przekładach

1. Homer - Iliada i Odyseja

2. Hezjod - Prace i dnie. Teogonia.

3. Ezop - Wybór bajek

4. Lirycy greccy (Alkajos, Safona, Anakreont, Archiloch,

Pindar, Tyrtajos, Teognis, Symonides, Solon itd.)

- wybór.

5. Ajschylos - Persowie, Oresteja i 1 tragedia (do wyboru).

6. Sofokles - Edyp Królem i 1 tragedia (do wyboru).

7. Eurypides - Medea, Bakchantki i 2 tragedie (do wyboru).

8. Arystofanes - Żaby i 1 komedia (do wyboru).

9. Herodot - 1 księga Dziejów lub Tukidydes - Mowa pogrzebowa (Epitafios logos) z Wojny Peloponeskiej.

10. Platon - Obrona Sokratesa i Uczta oraz 1 dialog (do wyboru).

11. Arystoteles - Poetyka.

12. Demostenes (lub inny mówca) - 1 mowa (do wyboru).

13. Teokryt - 2 sielanki (do wyboru).

14. Plutarch - 1 traktat Moraliów (do wyboru).

15. Lukian - 1 duży dialog lub zbiór dialogów (Dialogi

Zmarłych lub Dialogi bogów, lub Dialogi heter).

16. Do wyboru: 1 romans antyczny (Ps.-Longos, Dafnis i Chloe, lub Achilleus Tatios, Opowieść o Leukippe i Klejtofoncie, lub Ksenofont z Efezu, Opowieści efeskie, lub Heliodor, Opowieść etiopska o Thegenesie i Chariklei, lub Apulejusz, Metamorfozy albo złoty osioł.

17. Owidiusz, Metamorfozy.

***

Po zajęciach student/-ka w szczególności:

w zakresie WIEDZY:

– poznaje problemy i metody pracy badaczy tekstu antycznego;

– dostrzega specyfikę przedmiotową i metodologiczną filologii (w szczególności klasycznej);

– zna podstawową terminologię naukową, jaką posługują się filolodzy klasyczni (warunki i stan zachowania tekstu, przygotowanie do wydania, problemy rekonstrukcji);

– ma świadomość podstawowych trudności, na jakie natrafia tłumacz autorów antycznych;

– wymienia główne okresy periodyzacji dziejów Grecji i literatury greckiej;

– rozróżnia główne cechy sztuki greckiej (malarstwo wazowe, rzeźba, architektura sakralna itp.);

– wymienia najważniejsze gatunki literackie, uprawiane przez Greków, zwł. w okresie archaicznym i klasycznym oraz poznaje niektóre dzieła w przekładzie polskim (kanon);

– posiada rudymenta wiedzy o metryce i poetyce greckiej;

– pogłębia znajomość mitologii;

– ma podstawową wiedzę o formach recepcji dziedzictwa greckiego w kulturze polskiej i europejskiej.

W zakresie UMIEJĘTNOŚCI:

– wyszukuje, selekcjonuje, krytycznie ocenia dane potrzebne do samodzielnego przygotowania prac pisemnych;

– analizuje i interpretuje fragmenty niektórych tekstów (w przekładzie);

– dostrzega elementy tradycji antycznej w literaturze (poezja) i kulturze nowożytnej;

– tworzy typowe prace seminaryjne i roczne na piśmie (recenzja, rozprawka, analiza i interpretacja utworu) oraz prezentuje je ustnie.

W zakresie KOMPETENCJI SPOŁECZNYCH

– wyrabia sobie świadomość ograniczonego zakresu wiedzy i potrzebę ustawicznego dokształcania się;

– potrafi pracować w grupie i prezentować uzyskane wyniki w ustnym wystąpieniu;

– organizuje sobie pracę samodzielną (kanon lektur, zob. niżej);

– docenia znaczenie dziedzictwa greckiego w kulturze polskiej i europejskiej.

Zaliczenie. Wymagane są:

1. Dwie prace pisemne (w tym jedna w formie recenzji) na dowolny temat z zakresu zajęć, uzgodniony z prowadzącym.

2. Sprawdzian pisemny z mitologii (pytania otwarte i zamknięte, interpretacja fragmentów poetyckich autorów współczesnych, identyfikacja scen i postaci na wazach antycznych i dziełach artystów nowożytnych).

3. Zaliczenie ustne kanonu lektur (indywidualna samodzielna lektura i podstawowa wiedza o autorze, epoce i kontekście kulturowym)

4. Aktywność na zajęciach (prezentacje ustne).

brak