Podstawy antroponimii – co mówi o mnie moje imię i nazwisko 3003-PAT-OG
Kurs internetowy (KINT) Semestr zimowy 2019/20

SŁOWNIKI:

Henryk Fros, Franciszek Sowa, Twoje imię. Przewodnik onomastyczno-hagiograficzny, Kraków 1995.

Samuel Bogumił Linde, Słownik języka polskiego, Warszawa 1951 (również: http://poliqarp.wbl.klf.uw.edu.pl/slownik-lindego/).

Kazimierz Rymut, Nazwiska Polaków. Słownik hisotryczno-etymologiczny, Kraków, 1999, t. 1-2.

Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, red. Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski, Warszawa 1880-1895 (również: http://poliqarp.wbl.klf.uw.edu.pl/slownik-geograficzny)

Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych, red. Aleksandra Cieślikowa, t. 1-6, Kraków 2000-2002.

Słownik gwar polskich, oprac. Pracownia Dialektologii Polskiej PAN w Krakowie, t. 1-7, Kraków 1979-2007.

Słownik języka polskiego, red. Jan Karłowicz, Adam Kryński, Władysław Niedźwiedzki, t. 1-8, Warszawa 1900-1927 (również: http://poliqarp.wbl.klf.uw.edu.pl/slownik-warszawski/).

Słownik języka polskiego, red. Witold Doroszewski, Warszawa 1958-1969.

Słownik polszczyzny XVI wieku, red. Stanisław Bąk, Wrocław 1966-2010 (również: http://poliqarp.wbl.klf.uw.edu.pl/slownik-polszczyzny-xvi-wieku).

Słownik staropolski, red. Kazimierz Nitsch, Zenon Klemensiewicz, Witold Urbańczyk, Jan Safarewicz, Kraków 1953-2002.

Słownik staropolskich nazw osobowych, red. Witold Taszycki, t. 1-7, Wrocław 1965-1984.

Spis miejscowości w Polsce, red. Grzegorz Strycharz, Katowice 2005.

OPRACOWANIA:

Henryk Borek, Diachroniczne i synchroniczne klasyfikacje nazwisk polskich [w:]

Z polskich studiów slawistycznych V, Warszawa 1978.

Henryk Borek, Socjolingwistyczne aspekty imiennictwa, „Onomastica” t. XXIII, 1978.

Józef Bubak, Proces kształtowania się polskiego nazwiska chłopskiego i mieszczańskiego, Kraków 1986.

Stanisław Dubisz, O „nobilitacji” nazwisk mieszczańskich na Mazowszu w XVII i XVIII wieku, „Prace Filologiczne” XXXII.

Maria Kamińska, Nazwiska żon i dzieci w Łowickiem, „Onomastica” II, 1956.

Zofia Kowalik-Kaleta, Historia nazwisk polskich na tle społecznym i obyczajowym (XII-XV wiek), Warszawa 2007.

Zofia Kowalik-Kaleta, Nazwisko w kulturze polskiej, Warszawa 1998.

Monika Kresa, Nazwiska żon i córek w XIX-wiecznej antroponimii pogranicza Mazowsza i Podlasia (na przykładzie parafii Stoczek), „Prace Filologiczne” LII, 2007.

Anna Laszuk, Księgi metrykalne i stanu cywilnego w archiwach państwowych w Polsce, Warszawa 1998.

Maria Malec, Imię w polskiej antroponimii i kulturze, Kraków 2001.

Józef Matuszewski, Polskie nazwisko szlacheckie, Łódź 1975.

Polskie nazwy własne. Encyklopedia, red. Ewa Rzetelska-Feleszko, Kraków 1998.

Elżbieta Rudnicka-Fira, Antroponimia Krakowa od XVI do XVIII wieku. Proces kształtowania się nazwiska, Katowice 2004.

Ewa Rzetelska-Feleszko, W świecie nazw własnych, Kraków 2006.

Po ukończeniu kursu student:

WIEDZA:

• wskazuje najważniejsze motywacje nadawania imion dawniej i dziś;

• wymienia cechy definicyjne nazwiska;

• podaje i opisuje różne klasyfikacje imion i nazwisk;

UMIEJĘTNOŚCI:

• potrafi prawidłowo dobierać źródła do badań antroponimicznych i dokonywać ich selekcji z uwagi na przedmiot badań;

• umie prawidłowo posługiwać się najważniejszymi słownikami antroponimicznymi oraz słownikami ogólnymi i gwarowymi języka polskiego jako materiałami pomocniczymi w badaniu nazwisk;

• potrafi zaklasyfikować imiona i nazwiska do poszczególnych grup klasyfikacyjnych;

• wskazuje najważniejsze cechy gwarowe odzwierciedlone w nazwiskach;

• wskazuje różnice w procesach kształtowania nazwisk poszczególnych grup społecznych i wyznaniowych w Polsce (chłopów, mieszczan, szlachty, Żydów);

• wskazuje czynniki pozajęzykowe wpływające na językowe ukształtowanie nazwisk.

POSTAWY:

• traktuje imiona i nazwiska jako element dziedzictwa narodowego;

• akceptuje potrzebę dbałości o rejestrowanie imion i nazwisk.

Na ocenę końcową składają się punkty uzyskane z:

• zadań;

• quizów;

• aktywności na forum;

• sprawdzianu końcowego.

Podczas kursu poruszona zostanie następująca problematyka:

Zajęcia 1. Onomastyka i antroponimia jako nauki interdyscyplinarne.

Zajęcia 2. Źródła do badań antroponimicznych.

Zajęcia 3. Słowniki i niezbędna literatura onomastyczna – gdzie i jak szukać informacji o imionach i nazwiskach.

Zajęcia 4. Imiona – zagadnienia teoretyczne, uwarunkowania prawne, klasyfikacje.

Zajęcia 5. Imię jako element języka:

• budowa językowa imion odziedziczonych;

• zasady adaptacji imion obcych do języka polskiego;

• imiona zdrobniałe – sposoby tworzenia;

Zajęcia 6. Imię jako element kultury:

• imię a religia;

• motywacje nadawania dzieciom imion dawniej i dziś;

• dwuimienność;

• społeczne zróżnicowanie imion.

Zajęcia 7. Nazwiska – zagadnienia teoretyczne, uwarunkowania prawne, klasyfikacje.

Zajęcia 8. Nazwiska jako elementy języka:

• badania słowotwórcze;

• cechy gwarowe odzwierciedlone w nazwiskach.

Zajęcia 9. Nazwiska chłopów.

Zajęcia 10. Nazwiska szlachty.

Zajęcia 11. Nazwiska mieszczan.

Zajęcia 12. Nazwiska Żydów w Polsce.

Zajęcia 13. Nazwiska żon i córek.

Zajęcia 14. Geograficzne zróżnicowanie nazwisk.

Zajęcia 15. Inne antroponimy: przezwiska, pseudonimy.

kurs internetowy