Międzynarodowe prawo humanitarne konfliktów zbrojnych 2200-1S300
Konwersatorium (KON) Semestr zimowy 2019/20

Materiały obowiązkowe:

Teksty następujących międzynarodowych umów wielostronnych:

- Konwencja genewska o polepszeniu losu rannych i chorych w armiach czynnych z 12.VIII.1949 r.;

- Konwencja genewska o polepszeniu losu rannych, chorych i rozbitków sił zbrojnych na morzu z 12.VIII.1949 r.;

- Konwencja genewska o traktowaniu jeńców wojennych z 12.VIII.1949 r.;

- Konwencja genewska o ochronie osób cywilnych podczas wojny z 12.VIII.1949 r.;

- Protokół dodatkowy do konwencji genewskich z 12.VIII.1949 r. dotyczący ochrony ofiar międzynarodowych konfliktów zbrojnych z 8.VI.1977 r.;

- Protokół dodatkowy do konwencji genewskich z 12.VIII.1949 r. dotyczący ochrony ofiar niemiędzynarodowych konfliktów zbrojnych z 8.VI.1977 r.

Dalsza literatura będzie zalecana odpowiednio do zainteresowania studentów. Szczególnie godne polecenia są następujące publikacje dostępne zarówno w bibliotece WPiA UW, jak i w Bibliotece UW oraz w darmowym dostępie internetowym na stronie www.icrc.org:

- M. Sassoli, A. Bouvier, „How Does Law Protect In War? Cases, Documents and Teaching Materials on Contemporary Practice in International Humanitarian Law”, Vol. I and II, ICRC, Geneva 2011;

- J.-M. Henckaerts, L. Doswald-Beck, „Customary International Humanitarian Law”, Vol. I : Rules, ICRC, Cambridge 2005.

Istnieje też wiele stron internetowych zawierających materiały nt. mph. Szczególnie godne polecenia są:

- strona Międzynarodowego Komitetu Czerwonego Krzyża: www.icrc.org

- strona tzw. Międzynarodowej Inicjatywy nt. Międzynarodowego prawa Humanitarnego na Uniwersytecie Harvarda w USA: www.ihlresearch.org

Student, który ukończył zajęcia:

WIEDZA:

- Zna podstawowe pojęcia i zasady międzynarodowego prawa humanitarnego konfliktów zbrojnych;

- Zna główne współczesne wyzwania wobec międzynarodowego prawa humanitarnego konfliktów zbrojnych;

- Zna różne metody implementacji międzynarodowego prawa humanitarnego konfliktów zbrojnych oraz rozumie przyczyny nieskuteczności niektórych spośród tych metod.

UMIEJĘTNOŚCI:

- Interpretuje teksty prawne w dobrej wierze z uwzględnieniem kontekstu współczesnych wydarzeń politycznych i rozwoju prawa;

- Rozumie wielowymiarowy i wielowarstwowy charakter międzynarodowych regulacji prawnych dotyczących konfliktów zbrojnych;

- Rozumie znaczenie krytycznego podejścia do współczesnych wyzwań dla międzynarodowego prawa humanitarnego konfliktów zbrojnych.

POSTAWA:

- Jest przekonany, że "nawet wojny mają swoje ograniczenia" i że nie da się usprawiedliwić nadmiernej przemocy;

- Jest przygotowany do promowania postawy ścisłego przestrzegania przepisów prawnych w stosunkach międzynarodowych w każdej sytuacji;

- Rozumie, że obojętność wobec ludzkiego cierpienia sprzyja dalszej przemocy.

20% oceny końcowej - regularny udział studenta w zajęciach i dyskusjach dotyczących kazusów; trafne rozwiązywanie problemów występujących w kazusach;

80% oceny końcowej - wynik pisemnego egzaminu kończącego zajęcia, składającego się z dwóch pytań sprawdzających wiedzę teoretyczną oraz jednego kazusu (opartego na fikcyjnym stanie faktycznym znanym studentom z kazusów omawianych na zajęciach).

ZAKRES TEMATYCZNY:

1. Wprowadzenie do międzynarodowego prawa humanitarnego konfliktów zbrojnych - definicja, rozwój historyczny, relacje z innymi dziedzinami prawa międzynarodowego publicznego;

2. Materialny i osobowy zakres zastosowania międzynarodowego prawa humanitarnego konfliktów zbrojnych, główne zasady i instytucje;

3. Status kombatanta, status osoby cywilnej. Problem osób cywilnych bezpośrednio uczestniczących w działaniach zbrojnych. Kategorie: szpiegów, najemników, PMC i implikacje prawne takiego statusu.

4. Status jeńców wojennych; zasady ochrony przysługującej jeńcom.

5. Ochrona osób cywilnych w rękach nieprzyjaciela, ze szczególnym uwzględnieniem sytuacji okupacji wojskowej.

6. Ochrona osób cywilnych przed skutkami działań zbrojnych - współczesne wyzwania dla zasad rozróżniania i proporcjonalności, problem ludzkich tarcz oraz tzw. środków ostrożności.

7. Ochrona rannych, chorych i rozbitków podczas wojny lądowej i morskiej.

8. Metody i środki walki ze szczególnym uwzględnieniem problemu min przeciwpiechotnych i amunicji kasetowej.

9. Konflikty zbrojne nie posiadające charakteru międzynarodowego ("wojny domowe") - identyczne cierpienie, różne regulacje prawne.

10. Międzynarodowe prawo humanitarne konfliktów zbrojnych i międzynarodowa ochrona praw człowieka - szczególny problem ich stosowania w sytuacjach wewnętrznych zamieszek i napięć.

11. Międzynarodowe mechanizmy zapewniające lepszą skuteczność międzynarodowego prawa humanitarnego konfliktów zbrojnych.

12. Implementacja międzynarodowego prawa humanitarnego konfliktów zbrojnych w prawie wewnętrznym państw - przykład Polski.

13. Międzynarodowa odpowiedzialność karna za zbrodnie wojenne, zbrodnie przeciwko ludzkości i ludobójstwo.

Zastosowanie różnych metod pracy (wykład z prezentacją w systemie power point, następnie indywidualna praca nad kazusami i dyskusja w grupie nad wynikami pracy indywidualnej) pozwala studentom rozwinąć umiejętność interpretacji tekstów prawnych w oparciu o solidną wiedzę teoretyczną oraz lepiej stosować prawo w konkretnych sytuacjach praktycznych. Dzięki temu studenci lepiej zrozumieją aspekty prawne współczesnych międzynarodowych stosunków politycznych, będą lepiej potrafili posługiwać się źródłami prawa w celu znalezienia najlepszych rozwiązań praktycznych, a także krytycznie analizować pojawiające się trudności i wyzwania.