(in Polish) Zwroty metodologiczne w badaniach (nie tylko) literaturoznawczych 1500-SDN-ZMWBL
Workshops (WAR) Summer semester 2023/24

● Balcerzan E., „Sztuka tłumaczenia a styl”, w: „Studia z teorii i historii poezji”, red. M. Głowiński, Wrocław 1967.

● Balcerzan E., „Pracownia tłumacza”, w: tegoż, „Kręgi wtajemniczenia”, Warszawa 1982.

● Baudouin de Courtenay J. N., „Charakterystyka psychologiczna języka polskiego” [1915], w: tegoż, „O języku polskim”, wybór prac, red. J. Basara, M. Szymczak, Warszawa 1984.

● Birns N., „Theory after Theory. An Intellectual History of Literary Theory Form 1950 to Early 21st Century”, Toronto 2010, wybrane fragmenty.

● Burke P., „Społeczna historia wiedzy”, przeł. A. Kunicka, Warszawa 2016.

● Burzyńska A., „Kariera narracji. O zwrocie narratywistycznym w humanistyce”, w: „Narracja i tożsamość (II). Antropologiczne problemy literatury”, red. W. Bolecki, R. Nycz, Warszawa 2004.

● Burzyńska A., Markowski M.P., „Teorie literatury XX wieku”, Kraków 2006, wybrane fragmenty.

● Dauksza A., „Afektywny modernizm: nowoczesna literatura polska w interpretacji relacyjnej”, Warszawa 2017, wybrane fragmenty.

● Dąbrowicz E., „Biografia transgraniczna: migracje jako problem tożsamości w polskim wieku XIX”, „Białostockie Studia Literaturoznawcze” 2010, nr 1.

● Dąbrowicz E., „Migracje regionalne jako problem biografistyki naukowej: wstępne rozpoznanie”, w: „Region a tożsamości transgraniczne: literatura, miejsca, translokacje”, red. D. Zawadzka, M. Mikołajczak, K. Sawicka-Mierzyńska, Kraków 2016.

● Dąbrowski M., „Projekt krytyki etycznej. Studia i szkice literackie”, Kraków 2005, wybrane fragmenty.

● Domańska E., „«Zwrot performatywny» w nowoczesnej humanistyce”, „Teksty Drugie” 2007, nr 5.

● Domańska E., „Źródła, dowody i «zwrot forensyczny»”, w: „Między nauką a sztuką – wokół problemów współczesnej historiografii”, red. E. Solska, P. Witek, M. Woźniak, Lublin 2017.

● Heydel M., „Zwrot kulturowy w badaniach nad przekładem”, „Teksty Drugie” 2009, nr 6.

● Kalaga W., „Mgławice dyskursu: podmiot, tekst, interpretacja”, Kraków 1997, wybrane fragmenty.

● Kleiner J., „Charakter i przedmiot badań literackich”, Biblioteka Warszawska” 1913, t. 1.

● Łebkowska A., „Empatia: o literackich narracjach przełomu XX i XXI wieku”, Kraków 2008, wybrane fragmenty.

● Łebkowska A., „Granice narracji”, w: „Narracja i tożsamość (II). Antropologiczne problemy literatury”, red. W. Bolecki, R. Nycz, Warszawa 2004.

● Łempicki Z., „Drogi i cele współczesnej stylistyki”, „Neofilolog” 1930, z. 3.

● „Polska myśl przekładoznawcza”, red. P. de Bończa Bukowski, M. Heydel, Kraków 2013, wybrane fragmenty.

● Rybicka E., „Zwrot topograficzny w badaniach literackich: od poetyki przestrzeni do polityki miejsca”, w: „Kulturowa teoria literatury 2: poetyki, problematyki, interpretacje”, red. T. Walas, R. Nycz, Kraków 2012.

● Sendyka R., „Od kultury «ja» do kultury «siebie»: o zwrotnych formach w projektach tożsamościowych”, Kraków 2016, wybrane fragmenty.

● Skwarczyńska S., „Etos badacza” [1946], w: tejże, „Studia i szkice literackie”, Warszawa 1953.

● Twardowski K., „O czynnościach i wytworach. Kilka uwag z pogranicza psychologii, gramatyki i logiki”, w: „Księga pamiątkowa ku uczczeniu 250. rocznicy założenia Uniwersytetu Lwowskiego przez króla Jana Kazimierza r. 1661”, Lwów 1912, t. 2.

● Ulicka D., „Zwrot archiwalny (jak ja go widzę)”, „Teksty Drugie” 2010, nr 1/2.

● Ulicka D., „Zwrot etyczny w badaniach literackich”, w: „Polonistyka w przebudowie: literaturoznawstwo – wiedza o języku – wiedza o kulturze – edukacja”, red. M. Czermińska, S. Gajda, K. Kłosiński, A. Legeżyńska, A.Z. Makowiecki, R. Nycz, Kraków 2005, t. 1.

● Walas T., „Czy możliwa jest inna historia literatury?”, Kraków 1993, wybrane fragmenty.

● „Wiek teorii. Sto lat nowoczesnego literaturoznawstwa polskiego”, pod red. nauk. D. Ulickiej, Warszawa 2020, wybrane rozdziały i fragmenty.

● Wysłouch S., „Cztery wymiary ikoniczności”, „Teksty Drugie” 2009, nr 1/2.

Po ukończeniu przedmiotu:

1) W zakresie wiedzy doktorant:

- zna elementarną terminologię metodologiczną;

- zna pojęcie ‘zwrotu’ (odpowiednio: afektywnego, archiwalnego, etycznego, forensycznego, ikonicznego, kulturowego, lingwistycznego, narratywistycznego, performatywnego, piktorialnego, przestrzennego/spacjalnego, topograficznego, translatologicznego), ‘przełomu’, ‘długiego trwania’, ‘paradygmatu’;

- orientuje się w zakresie podstawowym w dynamice rozwoju procesu teoretyczno- i historycznoliterackiego, z uwzględnieniem perspektywy komparatystycznej i kulturowej;

- zna wybrane pojęcia teoretyczno- i historycznoliterackie;

- orientuje się w kulturowych i filozoficznych podstawach metodologii badań humanistycznych;

- charakteryzuje podstawowe cechy zwrotów, rozumie pojęcie wektora metodologicznego, formacji historycznoliterackiej, procesu historycznoliterackiego, stylu odbioru;

- rozpoznaje w wymiarze podstawowym strategie wybranych badaczy i tendencje szkół;

- posiada podstawy do krytycznej analizy omawianych tekstów naukowych, a także zjawisk literackich i kulturowych.

2) W zakresie umiejętności doktorant:

- ma elementarne umiejętności badawcze pozwalające na konstruowanie uogólnień metodologicznych, teoretyczno- i historycznoliterackich;

- w sposób precyzyjny i spójny umie wypowiadać się w mowie na tematy związane z tematyką zajęć;

- potrafi dokonać obserwacji i interpretacji zjawisk metodologicznych, teoretyczno- i historycznoliterackich;

- potrafi wykorzystać podstawową wiedzę teoretyczną w celu analizy i interpretacji wybranych pól badawczych;

- posiada umiejętność, wyciągania wniosków, dyskutowania, formułowania sądów i argumentacji;

- posiada zdolność krytycznej analizy zjawisk literackich i kulturowych charakterystycznych dla wybranych (konkretnych) szkół badawczych;

- potrafi samodzielnie zdobywać wiedzę na podstawie wskazówek udzielanych przez prowadzącego zajęcia i rozwijać swoje umiejętności z zakresu metodologii badań literaturoznawczych;

- potrafi korzystać z różnych źródeł;

- umie ocenić przydatność typowych metod procedur i praktyk w refleksji nad przemianami konwencji metodologicznych;

- umie prezentować własne pomysły, wątpliwości i sugestie interpretacyjne, popierając je właściwymi argumentami;

- potrafi dokonać analizy własnych działań i wskazać ewentualnie obszary wymagające modyfikacji przyszłych działań;

- analizuje podstawowe kategorie i pojęcia: m.in. ‘zwrot’, ‘szkoła’, ‘transfer’, ‘wektor’, ‘zmiana’;

- analizuje różnorodne style naukowe i strategie badawcze;

- analizuje tekst naukowy, uwzględniając kontekst polityczno-historyczny i kulturowy.

3) W zakresie kompetencji społecznych doktorant:

- jest gotów do pracy w grupie, wspierania procesu twórczego innych osób;

- jest gotów do wzięcia odpowiedzialności za trafność przekazywanej wiedzy i kieruje się uczciwością naukową;

- jest gotów do ciągłego dokształcania się i rozwoju;

- jest gotów do docenienia znaczenia narodowego (a w kontekście światowego i europejskiego) dziedzictwa kulturowego dla rozumienia wydarzeń społecznych i kulturalnych;

- jest gotów do doceniania różnorodności i wielości opinii i kultur;

- po skończonym cyklu kursowym student potrafi ocenić poziom swej wiedzy;

- zna i docenia wartość badań metodologicznych oraz teoretyczno- i historycznoliterackich oraz ich znaczenie dla zrozumienia współczesnej kultury, a także zidentyfikowania i nazwania relacji między metodami badawczymi (stanem wiedzy) a aplikowaniem tego stanu wiedzy do konkretnych realizacji tekstowych;

- ma przekonanie o sensie i wartości wiedzy metodologicznej oraz teoretyczno- i historycznoliterackiej w kontekście budowania wspólnoty kulturowej;

- docenia wagę odpowiedniego przygotowania do profesjonalnej dyskusji na temat metod badawczych i charakteru ich przemian;

- jest świadomy etycznego wymiaru badań naukowych (etyka interpretacji);

- jest przygotowany do aktywnego uczestnictwa w grupie dyskusyjnej;

- w trakcie uczestnictwa w zajęciach odpowiednio przygotowuje się do pracy ze wskazanym tekstem;

- orientuje się w dynamice rozwoju procesu historycznoliterackiego, właściwego dla danego etapu w rozwoju historii literatury;

- docenia wartość badań i ich znaczenie dla zrozumienia współczesnej kultury.

Symbole efektów uczenia się dla programu studiów: WG_01, WG_02, WG_03, WK_01, WK_02, WK_03; UW_01, UW_02, UW_03; UK_01, UK_02, UK_03, UK_04, UK_05; UO_01, UO_02, UO_03; KK_01, KK_02, KK_03; KO_01, KO_02, KO_03; KR_01.

Zaliczenie w postaci tzw. ZAL wpisywane do USOS na podstawie obecności, aktywności i przygotowanych krótkich prezentacji oraz minireferatów związanych z projektami doktorskimi. Usprawiedliwione trzy nieobecności w semestrze. W przypadku większej liczby nieobecności rozmowa na dyżurze z prowadzącym.

1. Zajęcia organizacyjne.

2.-4. Prezentacje projektów tematów i potencjalnych obszarów badawczych przez doktorantów uczestniczących w zajęciach. Pożytki metodologiczne, trudności badawcze i sposoby wykorzystania siatek metodologicznych w badaniach doktorantów.

5.-6. Wokół ‘zwrotu’ w badaniach literaturoznawczych. Znaczenie kontekstu, okoliczności i źródła zwrotu. Wobec paradygmatu naukowego. Wobec przełomu i długiego trwania. Potrzeba przeformułowania profilu badań. Kunowskie przeformatowania pola naukowego.

7. Wobec oczekiwań nauk o duchu. Geisteswissenschaften i przełomy kopernikańskie. Mechanizmy dynamizujące profilowanie badań i subdyscyplin humanistycznych.

8.-9. Refleksja nad produktywnością zastosowania w metodologii badań pojęć: zwrot afektywny, zwrot archiwalny, zwrot etyczny, zwrot forensyczny, zwrot ikoniczny, kulturowy, zwrot lingwistyczny, zwrot narratywistyczny, zwrot performatywny, zwrot piktorialny, zwrot przestrzenny/spacjalny, zwrot topograficzny, zwrot translatologiczny.

10.-14. Zajęcia praktyczne. Próba zastosowania wybranych zwrotów metodologicznych do konkretnych propozycji badawczych. Ocena produktywności i sensowności badawczej.

15. Efekty testowania. Refleksja autoewaluacyjna doktorantów.

Dyskusja, prezentacja minireferatów związanych z projektami doktorskimi, autoewaluacja własnych projektów doktorskich z uwzględnieniem zmiany metodologicznej.