Podstawy ekologii lasu naturalnego

fakultatywne

Znajomość podstawowych pojęć ekologicznych (np. sukcesja pierwotna i wtórna, drapieżnictwo, symbioza, itp.)

w sali i w terenie

Przedmiot Podstawy ekologii lasu naturalnego zapoznają z charakterystyką i funkcjonowaniem ekosystemów leśnych pozbawionych presji człowieka w zestawieniu z lasami kształtowanymi przez gospodarką ludzką. Drzewa modyfikują warunki środowiskowe tak silnie, że bez nich nie można mówić o lesie, jednak lasy różnią się między sobą strukturą przestrzenną, składem gatunkowym, rozmiarami drzew, ich przeżywalnością. Warunki siedliskowe i skład gatunkowy drzewostanu wyznaczają ramy funkcjonowania zespołów grzybów, roślin i zwierząt oraz interakcji pomiędzy osobnikami, gatunkami i zespołami. Jednym z najistotniejszych czynników modyfikujących ekosystemy leśne są zaburzenia: pożary, gradacje owadów, czynniki klimatyczne, zdarzenia losowe. W wyniku zaburzeń w ekosystemach leśnych pojawia się martwe drewno – substrat, którego ilość i charakterystyki mają olbrzymi wpływ na kształtowanie się różnorodności biologicznej lasu.

Kurs "Podstawy ekologii lasu naturalnego" obejmuje zagadnienia z zakresu biogeografii (rozmieszczenie różnych typów lasów na kuli ziemskiej, czynniki klimatyczne i geologiczne decydujące o zasięgu lasów), geobotaniki leśnej (lasotwórcze gatunki drzew w Polsce, czynniki decydujące o składzie gatunkowym i rozmiarach drzew w lesie oraz ich przeżywalności) ekologii roślin (strategie życiowe drzew) i przede wszystkim szeroko pojętej ekologii ekosystemów leśnych (zdolność drzew do modyfikowania warunków środowiskowych; martwe drewno w lesie - jego charakterystyka, klasyfikacja, rola ekologiczna, ilość; rola naturalnych zaburzeń w funkcjonowaniu ekosystemów leśnych: pożary, gradacje owadów, czynniki klimatyczne; teoria cyklu mozaikowego; znaczenie skal czasowych i przestrzennych dla zrozumienia funkcjonowania świata żywego; mechanizmy inwazji i migracji organizmów w ekosystemach leśnych). Zajęcia obejmują 30 godzin wykładów prowadzonych w budynku Wydziału Biologii w semestrze zimowym oraz 60 godzin ćwiczeń terenowych, które odbywają się w jedynym polskim lesie o charakterze naturalnym - Puszczy Białowieskiej w pierwszej dekadzie lipca. W trakcie wykładów studenci otrzymują teoretyczne podstawy do zrozumienia funkcjonowania ekosystemów leśnych. Ćwiczenia służą opanowaniu podstawowych technik pomiarowych pozwalających na badanie ekosystemów leśnych oraz mają za zadanie nauczenie studentów rozpoznawania krajowych gatunków drzew i krzewów. Duży nacisk zarówno w trakcie wykładów jak i ćwiczeń jest położony na charakterystykę lasu naturalnego oraz jego funkcjonowania w zestawieniu z przeciętnym lasem gospodarczym.

Gutowski J. M., Bobiec A., Pawlaczyk P., Zub K. 2004. Drugie życie drzewa. WWF, Hajnówka-Białowieża.

Silva Fennica vol. 45(5). 2011. Northern Primeval Forests - Ecology, Conservation and Management.

Obidziński A. 2001. Zaburzenie jako element dynamiki lasu. Sylwan, 5: 51-59.

Pullin A. 2004. Biologiczne podstawy ochrony przyrody. PWN, Warszawa.

Ralska-Jasiewiczowa M. 1991. Ewolucja szaty roślinnej. Strony 106-127 w: Starkel L. red. Geografia Polski. Środowisko przyrodnicze. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

Seneta W., Dolatowski J. 2000. Dendrologia. PWN, Warszawa.

Szwagrzyk J. 2000. Rozległe naturalne zaburzenia w ekosystemach leśnych: ich zasięg, charakter i znaczenie dla dynamiki lasu. Wiad. Ekol. XLVI, 1: 3 - 19.

Wejner J. 1999, 2003. Życie i ewolucja biosfery. PWN, Warszawa.

Po ukończeniu kursu student:

Ma wiedzę w zakresie podstawowej terminologii stosowanej w ochronie środowiska przyrodniczego i ekologii. Zna przebieg podstawowych procesów ekologicznych. (K_W02)

Zna podstawowe metody i techniki pomiarowe zjawisk przyrodniczych. (K_W03)

Wykonuje samodzielnie lub w zespole proste obserwacje i doświadczenia przyrodnicze oraz analizuje i interpretuje wyniki w świetle obowiązujących teorii naukowych. (K_U01)

Potrafi stosować podstawowe metody statystyczne i informatyczne do opisu wyników swoich doświadczeń. (K_U02)

Stosuje podstawowe metody zbierania danych ekologicznych w terenie. (K_U07)

Potrafi współpracować w grupie podczas wykonywania zadań badawczych i prawidłowo rozstrzygać dylematy związane z wykonywaną pracą. (K_K05)

Wykład kończy się egzaminem ustnym.

Ćwiczenia terenowe kończą się zaliczeniem, na które składa się prezentacja pomiarów prowadzonych w trakcie zajęć i interpretacja ich wyników oraz test z rozpoznawania krajowych gatunków drzew i krzewów.

Brak