Międzynarodowe prawo handlowe

obowiązkowe

w sali

Międzynarodowe prawo handlowe jest dyscypliną prawniczą, której przedmiotem są stosunki prawne powstające w międzynarodowych stosunkach handlowych pomiędzy podmiotami prawa prywatnego. Cechami charakterystycznymi tych stosunków jest profesjonalizm podmiotów, które są ich stronami oraz występowanie tzw. elementu obcego, który wymaga rozstrzygania dodatkowych problemów takich jak kwestia prawa właściwego, czy jurysdykcji sądu krajowego określonego państwa. Podstawowe znaczenie w międzynarodowym prawie handlowym mają klasyczne konstrukcje i zasady prawa zobowiązań takie jak na przykład konstrukcja stosunku obligacyjnego, problematyka związana z wykonaniem zobowiązań, skutki niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązań, przekaz jako jedna z podstawowych konstrukcji dla rozliczeń finansowych w międzynarodowych stosunkach handlowych oraz zasada pacta sunt servanda, klauzula rebus sic stantibus.

Międzynarodowe Prawo Handlowe

wykład

Prowadzący: dr hab. Sylwester Gardocki

Email: s.gardocki@uw.edu.pl

1. Pojęcie międzynarodowego prawa handlowego; Przegląd źródeł międzynarodowego

prawa handlowego

a) geneza międzynarodowego prawa handlowego.

b) Prawo międzynarodowe handlowe jako gałąź prawa prywatnego

c) legislacja międzynarodowa: ujednolicanie a unifikacja; konwencja i prawo modelowe jako instrumenty ujednolicania prawa

d) metody regulacji międzynarodowego obrotu handlowego, rola zwyczaju

e) podstawowe instytucje handlu zagranicznego:

• Międzynarodowa Izba Handlowa,

• Międzynarodowa Izba Ujednolicania Prawa Prywatnego UNIDROIT,

• Komisja Narodów Zjednoczonych ds. międzynarodowego prawa handlowego UNCITRAL,

2. Podstawowe zagadnienia związane z zawieraniem umów w obrocie międzynarodowym

a) międzynarodowe regulacje prawna;

b) zwyczaje handlowe;

c) wzorce umowne, ogólne warunki umów;

d) standardowe klauzule charakterystyczne dla kontraktów handlowych.

3. Podmioty występujące w obrocie międzynarodowym:

a) rejestr,

b) firma,

c) znak towarowy,

d) ochna prawa do firmy,

e) nieuczciwa konkurencja,

f) pojęcie i ochrona znaku towarowego

g) systematyka spółek.

4. Ogólna problematyka transakcji międzynarodowych

a) zawieranie transakcji międzynarodowych.

b) zasady międzynarodowych kontraktów handlowych UNIDROIT.

c) autonomia woli stron wybór prawa właściwego.

d) ustalanie prawa właściwego dla kontraktu w przypadku braku wyboru dokonanego przez strony. interpretacja kontraktów międzynarodowych

5. Podstawowe umowy handlu zagranicznego - przykłady

a) umowy licencyjne – rodzaje licencji, najważniejsze klazule umowy licencyjnej;

b) factoring - UNIDROIT Convention on International Factoring Ottawa, 1988;

c) leasing - UNIDROIT Convention on International Financial Leasing(Ottawa, 1988;

d) franchising - UNIDROIT Model Franchise Disclosure Law 2002, UNIDROIT Guide Master Franchise Arrangements 1998, ICC Model Interantional Franchising Contract;

e) z zakresu prawa własności intelektualnej/ przemysłowej: Konwencja paryska o ochronie własności przemysłowej, Rozporządzenie WE 2007/2009 o wspólnotowym znaku towarowym, konwencja monachijska z 5 października 1973r. o udzielaniu patentów europejskich konwencja o patencie europejskim, porozumienie madryckie o międzynarodowej rejestracji znaków z dnia 14 kwietnia 1891r., porozumienie madryckie z dnia 14 kwietnia 1891r. dotyczące zwalczania fałszywych oznaczeń pochodzenia towarów;

f) sponsoring;

g) deweloperska;

h) spedycji;

i) przewozu.

6. Sposoby zawierania umów międzynarodowych, w tym według Konwencji Wiedeńskiej

a) oferta i akceptacja;

b) modyfikujące przyjęcie oferty;

c) zawieranie umów za pomocą wzorców umownych,

d) negocjacje,

e) listy intencyjne i porozumienia wstępne,

f) przetarg, problematyka składania oświadczeń woli na nośnikach elektronicznych (podpis elektroniczny)

7. Giełdy towarowe

Giełdy towarowe oraz giełdy papierów wartościowych – ich rola i organizacja

8-9. Międzynarodowa sprzedaż towarów.

a) zawarcie umowy sprzedaży towarów według Konwencji Wiedeńskiej

b) treść umowy

c) prawa i obowiązki stron umowy międzynarodowej sprzedaży towarów

d) klauzule umowy sprzedaży w obrocie międzynarodowym

e) Incoterms oraz inne reguły handlowe; ich rola w międzynarodowym obrocie handlowym.

10-11. Operacja rozliczeniowe i zabezpieczające w obrocie międzynarodowym

a) weksel i czek,

b) akredytywa dokumentowa,

c) gwarancje bankowe,

d) inkaso dokumentowe,

e) inne

12. Rozstrzyganie sporów wynikających z transakcji międzynarodowych; arbitraż międzynarodowy

a) pojęcie i rodzaje sądów arbitrażowych (Sąd Arbitrażowy UNCITRAL, Sąd Arbitrażowy przy Międzynarodowej Izbie Handlowej w Paryżu)

b) ogólna charakterystyka arbitrażu i postępowania arbitrażowego (ustawa modelowa UNCITRAL - o międzynarodowym arbitrażu handlowym nr A/40/17)

c) rodzaje arbitraży (arbitraż ad hoc i arbitraż instytucjonalny)

d) środki arbitrażowe

e) uznawanie i wykonywanie zagranicznych orzeczeń arbitrażowych – (Konwencja nowojorska o uznawaniu i wykonywaniu zagranicznych orzeczeń arbitrażowych z 10 czerwca 1958 roku),

13. Prawo upadłościowe i naprawcze – aspekt międzynarodowy

ĆWICZENIA

W czasie ćwiczeń z międzynarodowego prawa handlowego na zajęciach przybliżane są poniżej podane tematy i zagadnienia. Zagadnienia te należą do klasycznego kursu z zakresu polskiego prawa zobowiązań i prawa handlowego, w czasie zajęć jednak są one prezentowane z uwzględnieniem ich specyfiki, jaka istnieje w międzynarodowym obrocie handlowym.

1. Zawieranie i skutki prawne umów – podstawowe konstrukcje prawa polskiego oraz specyfika i znaczenie problemu z perspektywy obrotu handlowego z zagranicą; pojęcie zobowiązania; strony zobowiązania; przedmiot zobowiązania; treść zobowiązania; źródła zobowiązań; prawo właściwe dla zobowiązań umownych oraz zobowiązań ex delicto; zasada swobody umów i jej granice (art. 3531 KC); tryby zawierania umów: negocjacyjny; ofertowy; aukcja i przetarg; odpowiedzialność z tytułu culpa in contrahendo (art. 66-721 KC); wady oświadczeń woli (art. 82-88 KC); problem zawierania umów przez jednostki organizacyjne – znaczenie właściwej reprezentacji i skutki wadliwej reprezentacji (art. 38-39 KC oraz art. 103 KC).

2. Wykonywanie zobowiązań umownych – podstawowe konstrukcje prawa polskiego, specyfika i znaczenie problemu z perspektywy obrotu handlowego z zagranicą; zasada realnego wykonywania zobowiązań – treść zobowiązania (art. 56 KC oraz art. 354 KC); zasada pacta sunt servanda; klauzula rebus sic stantibus; termin spełnienia świadczenia oraz wymagalność wierzytelności, w tym natychmiastowa wymagalność wierzytelności; miejsce spełnienia świadczenia; świadczenie częściowe; sposób zarachowywania świadczenia; dowody wykonania zobowiązania - pokwitowanie; osoba uprawniona do przyjęcia świadczenia oraz skutki spełnienia świadczenia do rąk nieuprawnionego.

3. Skutki niewykonania zobowiązań – podstawowe konstrukcje prawa polskiego, specyfika i znaczenie problemu z perspektywy obrotu handlowego z zagranicą; ogólne reguły określające odpowiedzialność dłużnika; niemożliwość świadczenia; opóźnienie i zwłoka dłużnika; prawo zatrzymania; zwłoka wierzyciela.

4. Szczególne sposoby rozstrzygania sporów w międzynarodowym obrocie handlowym, a w szczególności arbitraż.

5. Swoboda przedsiębiorczości w prawie polskim i w prawie Unii Europejskiej – warunki podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej w Polsce ze szczególnym uwzględnieniem zasad podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej w Polsce przez osoby zagraniczne; treść swobody przedsiębiorczości w prawie polskim i w prawie UE; zakaz ograniczeń swobody przedsiębiorczości oraz wyjątki (art. 20, 22 oraz 31 ust. 3 Konstytucji RP oraz podstawowe regulacje prawa UE; ogólne zasady podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej w Polsce; zasady podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej w Polsce przez osoby zagraniczne oraz przez przedsiębiorców zagranicznych – klauzula traktowania narodowego i zasada wzajemności.

6. Rejestry publiczne związane z podejmowaniem i wykonywaniem działalności gospodarczej i ich znaczenie w międzynarodowym obrocie handlowym – ze szczególnym uwzględnieniem polskich rejestrów przeznaczonych dla przedsiębiorców zagranicznych; Krajowy Rejestr Sądowy – zakres podmiotów; zakres informacji; rodzaje i skutki prawne wpisów; Ewidencja Działalności Gospodarczej – zakres podmiotów; zakres informacji; rodzaje i skutki prawne wpisów; Rejestr przedstawicielstw przedsiębiorców zagranicznych – zakres podmiotów; zakres informacji; rodzaje i skutki prawne wpisów; inne rejestry publiczne – branżowe – zakres podmiotów; zakres informacji; rodzaje i skutki prawne wpisów.

7. Prawne formy podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej w Polsce ze szczególnym uwzględnieniem form podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej w Polsce przez osoby zagraniczne; pojęcie „przedsiębiorcy” a pojęcie „przedsiębiorstwo”; formy podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej, w tym w szczególności ponadnarodowe formy prowadzenia działalności gospodarczej.

8. Harmonizacja i unifikacja krajowego prawa spółek: zasady integracji prawa spółek; dyrektywy europejskiego prawa spółek; rozporządzenia europejskiego prawa spółek; uregulowania wspólne dla wszystkich typów spółek (jawność danych, nieważność spółki, ważność zobowiązań zaciągniętych przez spółkę, spółki jednoosobowe, rachunkowość).

9. Podejmowanie i wykonywanie działalności gospodarczej w formie spółek osobowych; rodzaje spółek osobowych; powstanie i struktura organizacyjna spółek osobowych; odpowiedzialność wspólników za zobowiązania spółek osobowych; rozwiązanie spółek osobowych i likwidacja spółek osobowych.

10. Podejmowanie i wykonywanie działalności gospodarczej w formie spółek kapitałowych; rodzaje spółek kapitałowych; powstanie spółek kapitałowych; organy spółek kapitałowych; brak odpowiedzialności wspólników za zobowiązania spółek kapitałowych; rozwiązanie spółek kapitałowych i likwidacja spółek kapitałowych.

11. Ponadnarodowe formy prowadzenia działalności gospodarczej. Europejskie Zgrupowanie Interesów Gospodarczych; Spółka europejska (Societas Europea - SE); Spółdzielnia europejska.

Literatura podstawowa:

• red. nauk M. Pazdan, Międzynarodowe prawo handlowe – najnowsze wydanie

• W. Popiołek (red.), System Prawa Prywatnego. Tom 9. Międzynarodowe prawo handlowe, Warszawa październik 2013 i następne

• A. Szumański, P. Nowaczyk, M. Szymańska, Regulamin Arbitrażowy UNCITRAL. Komentarz, Warszawa 2011

• W. Budzyński, Umowy w handlu krajowym i zagranicznym, Warszawa 2012

• A. Kidyba, Prawo handlowe, Warszawa 2017 i następne

• K.Kruczalak, Umowy w obrocie handlowym krająwym i międzynarodowym, W-wa 2000

• W.Kocot, Zawieranie umów sprzedaży według Konwencji Wiedeńskiej, Warszawa 1998

• R. Goode, H. Kronke, E. McKendrick, J. Wool: Transnational Commercial Law. International Instruments and commentary, Oxford 2004

• B. Fuchs, Lex mercatoria w międzynarodowym obrocie handlowym, Kraków 2000

• Izabela Heropolitańska, Weksel w obrocie,gospodarczym, Warszawa 2015

• Jarosław Hermanowski, Handel Zagraniczny. Poradnik. Zielona Góra 2010

• J.Hermanowski, D.J. Jastrzębski, Umowy sprzedaży i dostawy w obrocie międzynarodowym,

1999, Warszawa

• A. Całus, Prawo cywilne i handlowe państw obcych, Warszawa 1985

• K. Kruczalak, Prawo handlowe, zarys wykładu, Warszawa 2008

• J. Jakubowski, M.Tomaszewski, A.Tynel, A.W.Wiśniewski Zarys międzynarodowego prawa

handlowego, Warszawa 1983

• Alicja Mól, Pojęcie i znaczenie alternatywnych metod rozstrzygania sporów, PPH 12/2001

• Jerzy Rajski, Klauzule siły wyższej, PPH 2/99

• Jerzy Rajski, Klauzule hardship w międzynarodowym obrocie gospodarczym, PPH 3/99

• Jerzy Rajski, Regulamin ADR Międzynarodowej Izby Handlowej z 200lr. PPH 11/01

• Andrzej Blajer Płatności dokumentowe: akredytywa i inkaso w: Informator

eksporter aMmpor ter a, Warszawa 1997

• Stanisław Gurgul, Prawo upadłościowe i restrukturyzacyjne wyd. 10, 2016

Akty prawne:

• Prawo upadłościowe i naprawcze, Dz.U. 2003 Nr 60 poz 5357

• ustawa z dnia 15 maja 2015 roku Prawo restrukturyzacyjne Dz. U. 2015 poz 978

• Konwencja Narodów Zjednoczonych o umowach międzynarodowej sprzedaży towarów Wiedeń

11 kwietnia 1980, Dz.U.97.45.286

• Konwencja o przedawnieniu roszczeń w międzynarodowej sprzedaży towarów, Nowy Jork 14 czerwca 1974,

Dz.U. 97.45.282

• Konwencja Nowojorska o uznawaniu i wykonywaniu zagranicznych orzeczeń arbitrażowych,

Nowy Jork ,10 czerwca 1958,

• Konwencja europejska o międzynarodowym arbitrażu handlowym, Genewa 21 kwietnia 1961,

Dz.U.70.25.206

• Konwencja o rozstrzyganiu w drodze arbitrażu sporów cywilno prawnych wynikających ze

stosunków współpracy gospodarczej i naukowo technicznej, Moskwa 26 maja 1972,

Dz.U.74.7.37

• Konwencja waszyngtońska z 18 marca 1965 r. o rozwiązywaniu sporów dotyczących inwestycji

pomiędzy państwami a podmiotami o obcej przynależności państwowej

Literatura uzupełniająca:

• Klemens Białecki, Operacje handlu zagranicznego, PWE, 2002

• Andrzej Blajer, Przegląd rozliczeń międzynarodowych dla 140 krajów świata, w Informator

eksporteraMmportera, Warszawa 1997

• J.Rajski, Prawo o kontraktach w obrocie gospodarczym, Warszawa 2000

• J.Narnitkiewicz, Próba charakterystyki i określenia prawa handlowego, PPH 1/92

• A.Brzozowski, Wpływ zmiany okoliczności na zobowiązania w obrocie gospodarczym.Klauzule

umowne. „PUG" 1-4/91

• J.Kaczor, Wniesienie know-how do spółki z o.o. PPH 5/99

• J.Rajski, Nowe wyzwania wobec sądów arbitrażowych, PPH 2/01

• J.Rajski, A Szumański, Nowe polskie prawo spółek handlowych, PPH 1/01

• B.Górska, Spółka partnerska w prawie niemieckim i w polskim KSH, PPH 3/01

• P.Bielecki, Pełnomocnictwo handlowe, PPH 5/01

• Michał Bieniak, Spółka komandytowo-akcyjna w kodeksie spółek handlowych na tle regulacji łoskiego kodeksu cywilnego, PPH 12/00

• Niemieckie ustawy o spółce z o.o. i spółce akcyjnej, z wprowadzeniem Marcusa Lutter'a, Warszawa 1999,

CWICZENIA

A. Tynel, J. Funk, W. Chwalej, red. M. Pazdan, Międzynarodowe Prawo Handlowe (wydanie nie starsze niż z 2002 roku)

Z. Radwański, A. Olejniczak, Zobowiązania – część ogólna, Warszawa (wydanie nie starsze niż z 2006 roku)

Z. Radwański, Prawo cywilne - część ogólna, Warszawa (wydanie nie starsze niż z 2006 roku)

M. Safjan, K. Zaradkiewicz [w:] Prawo handlowe, red. J. Okolski, Warszawa (wydanie nie starsze niż z 2008)

M. Pazdan, Prawo prywatne międzynarodowe, Warszawa (wydanie nie starsze niż 2009)

J. Hermanowski, Handel Zagraniczny. Poradnik, Warszawa – Zielona Góra (wydanie nie starsze niż z 2004)

Prawo gospodarcze. Zagadnienia administracyjnoprawne, red. H. Gronkiewicz-Waltz, M. Wierzbowski, Warszawa 2007

A. Kidyba, Prawo handlowe, Warszawa 2009

T. Stawecki, Rejestry publiczne. Funkcje instytucji, Warszawa 2005

WIEDZA

1 zna w stopniu pogłębionym narzędzia, metody i techniki pozyskiwania danych oraz rozwiązywania konkretnych problemów z zakresu międzynarodowego prawa handlowego (w tym teoretyczne aspekty dotyczące rozwiązywania kazusów)

2 zna i rozumie metody analizy i interpretacji dokumentów publikowanych przez instytucje międzynarodowe, w tym unijne, i krajowe, a także dokumenty dotyczące przedsiębiorstw

UMIEJĘTNOŚCI

1 analizuje podstawowe instytucje międzynarodowego prawa handlowego,

2 odszukuje i analizuje akty prawa międzynarodowego oraz akty prawa krajowego oraz kontrakty

3 potrafi zredagować obszerną analizę prawną z wykorzystaniem omawianych na wykładzie metod i technik (przygotowywanie obszernych rozwiązań kazusów omawianych na zajęciach)

4 potrafi, z wykorzystaniem różnych źródeł i technik, pozyskiwać, selekcjonować i krytycznie analizować informacje potrzebne dla rozwiązania problemów z zakresu międzynarodowego prawa handlowego

KOMPETENCJE SPOŁECZNE

1 jest przygotowany do wykonywania zadań profesjonalnych wymagających kompetencji w zakresie międzynarodowego prawa handlowego

2 jest przygotowany do kontynuacji edukacji na studiach trzeciego stopnia

3 jest przygotowany do współpracy i przyjmowania różnych ról w ramach zespołów ludzkich, aktywnie współdziała z innymi na rzecz osiągnięcia wspólnie określonego celu; rozumie dynamikę i podstawowe mechanizmy zarządzania procesem pracy grupowej; potrafi właściwie określić priorytety służące realizacji określonego przez siebie lub innych zadania (rozwiązywanie kazusów w grupach 3-5 osobowych)

WYKŁAD: Egzamin pisemny

ĆWICZENIA: Umiejętność odpowiedzi na pytania zadawane w czasie ustnych kolokwiów (20% oceny) oraz wynik końcowego kolokwium pisemnego (80% oceny).

Nie dotyczy.