NATO i bezpieczeństwo europejskie po zimnej wojnie

monograficzne

brak

w sali

Kompleksowa prezentacja funkcjonowania Sojuszu Północnoatlantyckiego po zimnej wojnie. Prezentacja kluczowych koncepcji teoretycznych odnoszących się do sojuszy polityczno-wojskowych, podstawowych informacji o strukturze, zadaniach, funkcjach i zasobach NATO, jak i praktycznym wymiarze współpracy (działalność operacyjna, główne problemy). Koncentracja na zagadnieniach obecnie kluczowych dla Sojuszu, takich jak utrzymywanie zdolności w zakresie zbiorowej obrony, ze szczególnym uwzględnieniem okresu po 2014 r., działalności operacyjnej Organizacji, transformacji wojskowej, wpływ ograniczeń budżetowych na działania NATO. Omówienie współpracy NATO z państwami trzecimi, w tym Rosją, oraz innymi organizacjami, w tym UE. Zajęcia pozwolą także na poznanie sposobów i form uczestnictwa Polski w Sojuszu oraz dokonanie bilansu polskiego członkostwa, a także krytycznej oceny dotychczasowych osiągnięć NATO oraz perspektyw jego dalszej ewolucji.

I. Sojusze – aspekty teoretyczne

- sojusze – definicja

- podstawowe klasyfikacje i typologie sojuszy

- sojusze wojskowe – czynniki decydujące o powstaniu, trwaniu i rozpadzie

- sojusz a system bezpieczeństwa zbiorowego

II. NATO – podstawowe informacje

- Traktat Waszyngtoński – analiza głównych postanowień

- Struktura instytucjonalna i członkostwo NATO (kompetencje głównych organów)

- NATO podczas zimnej wojny (płaszczyzna strategiczna: funkcje, zadania, koncepcje strategiczne; płaszczyzna wykonawcza: ewolucja struktur, działalność; stosunki międzysojusznicze: podstawowe problemy i kwestie sporne)

III.-V. NATO od końca zimnej wojny do 11 września 2001

a) zmiany na płaszczyźnie strategicznej i organizacyjnej (debata o przyszłości organizacji na początku lat 90., nowe cele organizacji i strategia rzymska, przekształcenia strukturalne, w tym zmiany struktury wojskowej, polityka nuklearna)

b) działalność operacyjna - zaangażowanie na Bałkanach (Bośnia i Hercegowina, Kosowo, Macedonia) , inne formy aktywności

c) stosunki zewnętrzne NATO i kwestia rozszerzenia (NACC, Partnerstwo dla Pokoju, EAPC, współpraca NATO - Rosja i NATO - Ukraina, Dialog Śródziemnomorski, proces rozszerzenia przed i po 1999 r., w tym integracja nowych członków po wstąpieniu, m.in. poprzez NSIP; relacje z innymi organizacjami - UZE, ONZ)

VI-IX. NATO od 11 września do 2014 r.

a) ewolucja celów i zadań sojuszu oraz transformacja wojskowa (reakcja na 9/11, szczyt w Pradze 2002 i program transformacji - PCC, NRF, specjalizacja, debata strategiczna -szczyty w Rydze, Bukareszcie, Kehl/Strasburgu i Lizbonie, koncepcja strategiczna z 2010 r., polityka nuklearna i kwestia obrony przeciwrakietowej)

b) działalność operacyjna (NATO w walce z terroryzmem, NATO w Afganistanie, NATO a Irak, inne misje i operacje NATO, idea Global NATO)

c) stosunki zewnętrzne (problemy i ewolucja partnerstwa po 2001, współpraca z Rosją, Ukrainą i Gruzją, relacje z państwami pozaeuropejskimi - treść współpracy, kluczowe problemy; współpraca z innymi organizacjami - NATO-UE, ONZ, UA, GCC, kwestia rozszerzenia NATO w latach 2001-2014)

X-XII NATO po 2014 r.

a) zmiany na płaszczyźnie strategicznej (nowe priorytety: powrót "do korzeni" (zbiorowa obrona w obszarze europejskim); nowe inicjatywy i ich realizacja - szczyty w Newport, Warszawie i Brukseli, kluczowe problemy - burden sharing, stan relacji transatlantyckich w czasie prezydentury Trumpa)

b) aktywność operacyjna - miejsce operacji out of area w obecnej strategii i praktyce NATO, NATO w Afganistanie, na Bałkanach, w Iraku, inne formy zaangażowania)

c) stosunki zewnętrzne (ewolucja partnerstwa po 2014, stosunki z Rosją, stosunki z Ukrainą i Gruzją, relacje z państwami pozaeuropejskimi, kwestia rozszerzenia po 2014 r., współpraca z UE; współpraca z innymi organizacjami)

XIII-XIV Polska w NATO

- powody uczestnictwa Polski w NATO

- formy uczestnictwa (zaangażowanie operacyjne, udział w transformacji wojskowej Sojuszu, zaangażowanie we współpracę z podmiotami zewnętrznymi)

- ocena pozycji Polski w Sojuszu

- bilans członkostwa w NATO

XIV. Przyszłość NATO

- prognoza ewolucji zadań

- wyzwania dla NATO w dłuższym terminie (ekologia, demografia, technologia, zmiany układu sił w świecie)

1. „Rocznik strategiczny” (wszystkie edycje, rozdziały nt. NATO)

2. R. Kupiecki, NATO u progu XXI wieku, Warszawa 2000

3. R. Kupiecki, Siła i solidarność, Warszawa 2009

4. R. Kupiecki, Organizacja Traktatu Północnoatlantyckiego, warszawa 2016

5. R. Kupiecki, NATO w polskiej perspektywie 1989-2019, Warszawa 2019

6. M. Pietraś, J. Olchowski (red.), NATO w pozimnowojennym środowisku (nie)bezpieczeństwa, Lublin 2011

7. R. Kuźniar, Pozimnowojenne dwudziestolecie 1989-2010, Warszawa 2011

8. R. Kuźniar (et. al), Bezpieczeństwo międzynarodowe, Warszawa 2012

9. A.D. Rotfeld (red.), NATO 2020, Warszawa 2010

10. B. Górka-Winter, M. Madej (red.), Państwa członkowskie NATO wobec nowej koncepcji strategicznej Sojuszu. Przegląd stanowisk, Warszawa 2010

11. G. Kozłowski, Finanse NATO, Warszawa, b.d.w

12. Wybrane artykuły z czasopism naukowych polskich (Sprawy Międzynarodowe, Polski Przegląd Dyplomatyczny, Studia Politologiczne), i zagranicznych (Survival, International Security, European Security) oraz pozycji zbiorowych (m.in. M. Madej, Wzlot i upadek idei globalnego NATO [w:] Tendencje i Procesy rozwojowe współczesnych stosunków międzynarodowych

13. Strony internetowe www.nato.int oraz wybranych instytucji badawczych i analitycznych w państwach członkowskich Sojuszu

Uczestnik kursu powinien umieć zdefiniować sojusz i znać podstawowe klasyfikacje sojuszy oraz koncepcje teoretyczne odnoszące się do przyczyn powstawania i rozpadu tego rodzaju struktur. Powinien również umieć wykorzystać te koncepcje do analizy przypadku NATO. Będzie dysponował wiedzą na temat funkcjonowania Sojuszu, jego podstawowych form aktywności oraz głównych stojących przed nim wyzwań. Powinien być zdolny określić interesy państw uczestniczących w Sojuszu, w tym Polski, ich stanowiska wobec kluczowych problemów współpracy w organizacji oraz skonstruować prognozy przyszłej ewolucji NATO i jego roli w stosunkach międzynarodowych. Umiejętności te powinny zwiększyć jego zdolności analizy sytuacji międzynarodowej w sferze bezpieczeństwa.

(K_W02; K-W03; K_W04; K_W05; K-WE06; K-U01; K_U2; K-K01; K-K02)

Uzgodniony w porozumieniu z uczestnikami, preferowane pisemne zaliczenie końcowe w formie testu (pytania jednokrotnego wyboru + pytania otwarte); możliwość przygotowania przez studentów samodzielnej prezentacji

brak