Teoria i filozofia prawa - ćwiczenia

nieobowiązkowe

Zakłada się, że student posiada podstawową wiedzę dotyczącą tworzenia i stosowania prawa, w tym jego wykładni, a także, iż rozumie praktyczne problemy związane ze stosowaniem prawa.

Dla uczestnictwa w zajęciach nie jest wymagane zaliczenie historii doktryn politycznych i prawnych, ani kursu filozofii ogólnej.

zdalnie

Zajęcia w formie ćwiczeń są skoordynowane z wykładami z filozofii prawa i stanowią ich niezbędne uzupełnienie.

Ćwiczenia mają na celu zapoznanie studentów z najciekawszymi autorami tekstów z zakresu teorii i filozofii prawa. Teksty te mają jednocześnie ułatwić studentom zrozumienie głównych zagadnień teoretycznoprawnych (takich jak źródła prawa, normy prawne, system prawa, obowiązywanie prawa, język prawa, wykładnia prawa, argumentacja prawnicza) na tle najważniejszych kierunków myśli filozoficznoprawnej XIX-XXI wieku (koncepcje prawnonaturalne, pozytywizm oryginalny i wyrafinowany, realizm prawniczy, hermeneutyka prawnicza, teoria argumentacyjne, postmodernizm).

W ramach ćwiczeń studenci powinni zapoznać się zarówno z tekstami autorów polskich i zagranicznych. Kolekcja tekstów obejmuje niemal całkowicie prace, zarówno autorów polskich, jak i obcych, opublikowane w drugiej połowie XX wieku i w ostatnich kilkunastu latach. Wyjątkiem są fragmenty ponadczasowych dialogów Platona.

teksty są dostępne tu:

https://drive.google.com/drive/folders/1qIQMl8t9HyPOBdcM9LAQ5NhU2YTGoHGb

LISTA TEKSTÓW

1) Temat: Wprowadzenie do filozofii prawa

Platon, Obrona Sokratesa (wydanie dowolne)

2) Temat: Racjonalistyczna koncepcja prawa natury a idea rządów prawa

Lon L. Fuller, Moralność prawa – s. 68-80

M. Krygier - Cztery pytania o rządy prawa: Dlaczego? Co? Gdzie? I kogo to obchodzi?, Część I („Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej” (dalej” „Archiwum”), Nr 2 (3) listopad 2011

3) Temat: Racjonalistyczna koncepcja prawa natury – prawnicy wobec państwa totalitarnego

Tekst rekomendowany: Gustaw Radbruch: „Ustawowe bezprawie …” oraz „Pięć minut filozofii prawa”

4) Temat: Natura prawa: prawo jako związek reguł pierwotnych i wtórnych, rola reguły uznania (normatywnej podstawy porządku prawnego)

H.L.A. Hart, Pojęcie prawa [s. 28-44] natura prawa [130-139] reguły pierwotne i wtórne [140-153] natura i rola reguły uznania

5) Temat: Natura prawa jako zjawiska językowego – prawo w procesie jego stosowania

H.L.A. Hart: Pojęcie prawa (rozdz. VII – Formalizm i sceptycyzm wobec reguł), s. 171-201

J. L. Austin, Jak działać słowami, [5-23 numeracja z załączonego dokumentu]. W ksiażce: 551-585

6) Temat: Natura prawa: prawo jako związek reguł, zasad i wytycznych polityki - prawo w procesie jego sądowego stosowania

R. Dworkin: Biorąc prawa poważnie, s. 56-72

R. Dworkin: Imperium prawa, Warszawa 2006 [s. 15-19, 30-31, 227-234, 256-260]

7) Temat: Natura prawa: prawo jako system norm / źródeł prawa – problemy stosowania prawa

E. Łętowska, Multicentryczność systemu prawa, „Państwo i Prawo” 2005

H. Kelsen: Czysta teoria prawa, wyd. Warszawa 2014, [295-318]

8)Temat: Prawo wobec suwerena – Carl Schmitt jako opozycja wobec liberalnego konstytucjonalizmu

C. Schmitt – Teologia polityczna - s. 45-63 i 74-79 z wydania "Teologia polityczna i inne pisma", Warszawa 2012

[jako komentarz do Schmitta] K. J. Kaleta, Krzysztof Koźmiński, Charakter władzy suwerennej w koncepcjach ładu konstytucyjnego Hansa Kelsena i Carla Schmitta, „Filozofia Publiczna i Edukacja Demokratyczna”, Tom II, 2013, Nr 2, str. 154-168;

9) Temat: Wykładnia prawa

Tekst rekomendowany:

M. Zieliński - Wykładnia prawa. Reguły, zasady, wskazówki, wyd. 5, s. 109-132

Marcin Romanowicz Clara… vs Omnia… czyli język a proces stosowania prawa,

10) Temat: Myślenie hermeneutyczne

H. – G. Gadamer, Prawda i Metoda. Zarys metody hermeneutycznej, s. 305-319

Paweł Jabłoński, Na czym polega poznawanie prawa? O konsekwencjach myśli Gadamerowskiej dla edukacji prawniczej

11) Temat: Postmodernizm w prawie, nurty krytyczne

M. Foucault (Nadzorować i karać) – Panoptikon (rozdz. 3 części III)

12) Temat: Sprawiedliwość

John Rawls, Teoria sprawiedliwości, s. 23-43

Po ukończeniu przedmiotu student:

- powinien rozumieć, jaki sens mają podstawowe pojęcia i konstrukcje teoretyczne, którymi posługują się prawnicy (np. norma prawna, system prawa, obowiązywanie prawa i odmowa posłuchu wobec prawa, wykładnia prawa, uzasadnienie decyzji władczej); student powinien przy tym uświadamiać sobie złożoność i konwencjonalność takich pojęć i konstrukcji teoretycznych, a także rozumieć, że posługując się nimi przyjmujemy określone założenia co do istoty prawa, natury ludzkiej, charakteru procesów społecznych itp. Student powinien sobie też uświadamiać, że współczesny świat zmienił się w takim stopniu, że rozmaite pojęcia i konstrukcje prawnicze wypracowane w poprzednich stuleciach niejednokrotnie zbytnio upraszczają rzeczywistość lub utrwalają w myśleniu prawniczym rozmaite mity lub nawet przesądy;

- powinien być w stanie wyjaśnić podstawowe założenia przyjmowanego przez siebie sposobu pojmowania prawa, a także powinien potrafić odróżnić własne stanowisko od innych, konkurencyjnych poglądów;

- powinien potrafić wskazać, jakie rodzaje argumentów są lub mogą być wykorzystane w sporach o trudne etycznie lub politycznie kwestie prawne i jakie kontrargumenty mogą być podniesione, a także z jakich przekonań, założeń bądź presupozycji wynika sięgnięcie po określone racje w sporze.

W kategoriach Krajowych Ram Kwalifikacji przedmiot pod nazwą „Filozofia prawa” prezentowany w formie wykładu powinien

a) służyć nie tylko przekazywaniu wiedzy o strukturach i fundamentalnych instytucjach publicznych, o prawie jako szczególnej więzi społecznej i jego relacjach wobec innych systemów norm i reguł oraz o doświadczeniach człowieka jako twórcy kultury,

b) wykształcić umiejętności praktyczne, analizować przebieg procesów i zjawisk społecznych, zwłaszcza praktyki prawniczej, a także zdobyć umiejętność posługiwania się normami i regułami społecznymi w celu rozwiązywania problemów społecznych, ze świadomością ograniczeń którym podlegają prawnicy, zwłaszcza gdyby wierzyli, że wszystkie przypadki z którymi się stykają mających charakter „łatwych spraw”;

c) rozwijać kompetencje społeczne studentów, w szczególności świadomość jaką rolę pełni prawo we współczesnych społeczeństwach, jakie założenia filozoficzne i etyczne przyjmują prawnicy wykonujący zawody prawnicze, jakich wartości bronią i za co są odpowiedzialni.

Co do zasady ćwiczenia zaliczane są na podstawie kryteriów wskazanych przez prowadzącego.

Sprawdzeniu podlega przede wszystkim umiejętność posługiwania się metodą sokratejską: umiejętnością analizy wypowiedzi (tekstów) innych autorów, umiejętność stawiania ważnych pytań pod adresem wybranych tekstów, interpretacji poglądów ich autora oraz krytycznej ich oceny i polemiki z autorem.

Kryteria oceny: oceniana jest zarówno umiejętność analizy (rekonstrukcji) argumentów opisowych i normatywnych przyjmowanych przez przedstawicieli określonych stanowisk filozoficznoprawnych, jak i umiejętność samodzielnego formułowania poglądów oraz precyzyjnego ich uzasadniania oraz podważania argumentów przeciwnych.

Podstawą zaliczenia ćwiczeń mogą być ustalone przez osobę prowadzącą ćwiczenia kolokwia pisemne, a także krótkie prace sprawdzające przygotowanie studentów do zajęć („wejściówki”).

.

nie przewiduje się