Ochrona dziedzictwa kulturowego i przyrody. Prawo i polityka.

fakultatywne

Do uczestnictwa w wykładzie specjalizacyjnym nie jest wymagane ukończenie żadnego konkretnego kursu na Uniwersytecie Warszawskim. Pomocna może być natomiast orientacja w zagadnieniach omawianych w ramach kursów z przedmiotów niedogmatycznych, jak np. wstęp do prawoznawstwa, doktryny polityczno-prawne, filozofia prawa.

Zajęcia stanowią część bloku specjalizacyjnego "Ochrona dziedzictwa kulturowego i przyrody".

w sali

Przedmiot ma na celu zapoznanie studentów i studentki z problematyką teoretycznego i ideologicznego uzasadnienia ochrony dziedzictwa kulturowego i przyrody, a także historycznego rozwoju tych koncepcji. Ukazuje wpływ wyborów aksjologicznych i filozoficznych oraz rozwoju nauki na politykę środowiskową i kulturalną, a także styk prawa i polityki oraz upolitycznienie przedmiotu ich regulacji. Podejmuje takie zagadnienia jak np. estetyka prawa, filozofia prawa własności intelektualnej, etyczny i prawny status roślin i zwierząt, dobrostan zwierząt.

Zajęcia mają charakter interdyscyplinarny. Do problematyki ochrony dziedzictwa kulturowego i przyrody odnoszą się z perspektywy filozoficznej (etycznej, politycznej, estetycznej), ekonomicznej i socjologicznej oraz historycznej.

Na podstawie analizy wybranych tekstów, artykułów naukowych, a także fragmentów aktów prawnych i orzeczeń sądowych studentom i studentkom zostaną wyłożone najważniejsze stanowiska polityczne i prawne dotyczące kultury i przyrody oraz ich zaistniałe bądź potencjalne konsekwencje prawne, a także wpływ na rozwój prawa w tych dziedzinach. Pozwoli to ukazać polityczne i aksjologiczne uwikłanie myślenia o tych dwóch zagadnieniach, konflikty wartości z tym związane oraz nieuchronny styk prawa i polityki w życiu społecznym. W toku kursu studenci i studentki zostaną postawieni przed pytaniami m.in., o to co jest dziedzictwem i dlaczego wymaga to ochrony, jakie instytucje temu służą, czego wymaga od nas idea sprawiedliwości społecznej w odniesieniu do relacji międzygatunkowych czy promocji innowacyjności. Wreszcie kwestią o fundamentalnym znaczeniu dla kursu jest pytanie o wzajemne stosunki kultury i przyrody.

Plan zajęć przedstawia się następująco:

(szczegółowy rozkład zależy od faktycznej liczby terminów zajęć oraz preferencji słuchaczy i słuchaczek wyrażonych podczas pierwszego spotkania)

1) Wprowadzenie. Dziedzictwo, dziedzictwo kulturowe i dziedzictwo przyrody: czym są, dlaczego odnosi się do nich prawo i dlaczego są to kategorie stricte polityczne. Dziedzictwo niematerialne, materialne, naturalne;

2) Ekologia społeczna. Zrównoważony rozwój. Nowe zielone łady i sprawiedliwa transformacja klimatyczna;

3) Filozofia prawa własności intelektualnej: co i dlaczego chronić, kim jest autor, jak wytyczyć granice pomiędzy promocją innowacyjności a ochroną dziedzictwa, wspólne czy prywatne dziedzictwo;

4) Estetyka prawa i jej przejawy: wymiar sprawiedliwości jako teatr, prawo i literatura, prawo w kinie i muzyce. Prawo jako instrument estetyzacji;

5) Planowanie przestrzenne a polityka. Urządzanie świata. Jak politycznie czytać architekturę. Ideologia ruchów miejskich;

6) Etyczny i prawny status zwierząt, roślin, innych elementów przyrody. Koncepcja praw zwierząt i zwierzęcego dobrostanu;

7) Konstytucjonalizacja ochrony dziedzictwa kulturowego i dziedzictwa przyrody;

8) Ochrona przyrody i ochrona dziedzictwa kulturowego a prawa człowieka;

9) Ochrona dziedzictwa kulturowego i dziedzictwa przyrody a stosunki międzynarodowe. Problem światowego dziedzictwa;

10) Ochrona dziedzictwa kulturowego i dziedzictwa przyrody a ustroje gospodarcze. Ekonomiczna analiza prawa ochrony przyrody. Prawne uwarunkowania rynku dzieł sztuki

Literatura podstawowa:

M. Boldrin, D.K. Levine, Against intellectual monopoly, Cambridge-New York 2008.

M. Bookchin, The Philosophy of Social Ecology, Montreal 1990.

P. Drahos, A Philosophy of Intellectual Property, Acton 2016.

B. Gronowska, B. Rakoczy, J. Kapelańska-Pręgowska et al., Prawa człowieka a ochrona środowiska – wspólne wartości i wyzwania, Toruń 2018.

H. Izdebski, Ideologia i zagospodarowanie przestrzeni, Warszawa 2013.

V.A.J. Kurki, A Theory of Legal Personhood, Oxford 2019.

R.F. Nash, The Rights of Nature. A History of Environmental Ethics, Madison 1989.

T. Pietrzykowski, Spór o prawa zwierząt, Katowice 2007.

W. Pływaczewski, B. Gadecki (red.), Ochrona dziedzictwa kulturowego i naturalnego. Perspektywa prawna i kryminologiczna, Warszawa 2015.

E. Symonides, Ochrona przyrody, Warszawa 2007.

K. Zeidler, Estetyka prawa, Gdańsk-Warszawa 2018.

K. Zeidler, Restytucja dóbr kultury ze stanowiska filozofii prawa, Warszawa 2011.

Nasza wspólna przyszłość. Raport Światowej Komisji do Spraw Środowiska i Rozwoju, Warszawa 1991.

Dodatkowa literatura, orzeczenia i akty prawne (fragmenty) oraz komentarze zostaną podane oraz przekazane studentom i studentkom przez prowadzącego w zależności od wyboru (możliwie bieżących i głośnych) przypadków ilustrujących omawiane tematy.

Przedmiot pozwoli studentom i studentkom uzyskać rozległą wiedzę w zakresie filozoficznych podstaw prawa ochrony dziedzictwa kultury i prawa ochrony zabytków, a także prawa ochrony przyrody, prawa ochrony środowiska i prawa ochrony zwierząt, a także wpływu teorii na rozwój tych gałęzi prawa.

Wiedza w powyższym zakresie pozwoli na zrozumienie wartości stojących za obowiązującymi przepisami, a także stanowiskami postulującymi ich zmianę, a także orientację w dyskursie politycznym i prawnym w tym zakresie.

Celem kursu jest rozbudzenie w studentach i studentach na podejmowane zagadnienia, wyposażenie ich w wiedzę niezbędną do prowadzenia debaty na temat zmiany prawa oraz świadomego jego stosowania.

Zaliczenie na ocenę.

Zaliczenie na oceny 3-4+: obecność na zajęciach (dopuszczalne 3 nieobecności) + zaliczenie kolokwium

Zaliczenie na oceny 3-5!: obecność na zajęciach (dopuszczalne 3 nieobecności) + przygotowanie pracy pisemnej w formie eseju bądź artykułu naukowego

W przypadku wyboru zaliczenia przez pracę pisemną student bądź studentka odpowiednio wcześnie ustala z prowadzącym formę i temat. Przez cały semestr ma także możliwość konsultacji w zakresie uwag merytorycznych, wykorzystanej literatury czy redakcji.