Podatek od czynności cywilnoprawnych

Kurs przedstawia konstrukcję oraz zasady podatku od czynności cywilnoprawnych (PCC). Przedmiotem kursu są wyłącznie zagadnienia prawa materialnego.

W trakcie kursu prezentowane są następujące zagadnienia:

(1) Istota i funkcja PCC oraz jego miejsce w systemie prawa podatkowego:

- podatek od obrotu nieprofesjonalnego

- majątkowy czy obrotowy?

- pośredni czy bezpośredni?

(2) Ewolucja opodatkowania czynności cywilnoprawnych w Polsce

- Ustawa z 1 lipca 1926 r. o opłatach stemplowych

- Dekret z 3 lutego 1947 r. o podatku od nabycia praw majątkowych

- Ustawa z 19 grudnia 1975 r. o opłacie skarbowej

- Ustawa z 31 stycznia 1989 r. o opłacie skarbowej

(3) Podatnicy PCC (art. 4 upcc)

(4) Przedmiot PCC

- Zamknięty katalog czynności prawnych podlegających opodatkowaniu (art. 1 ust. 1 upcc)

a) umowy sprzedaży (art. 535 kc) i zamiany (art. 603 kc), w tym sprzedaż na raty (art. 583 kc), z zastrzeżeniem własności, na próbę (art. 589 kc), z prawem odkupu (art. 593 kc), z prawem pierwokupu (art. 596 kc)

b) pożyczka (art. 720 kc)

c) darowizna (art. 888 kc) – w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy

d) dożywocie (art. 908 kc)

e) dział spadku (art. 1037 kc), zniesienie współwłasności (art. 210 kc) – w części dotyczącej spłat lub dopłat

f) hipoteka (art. 65 ustawy o księgach wieczystych i hipotece)

g) użytkowanie (art. 252 kc) w tym nieprawidłowe (art. 264 kc), służebność (art. 285 kc)

h) depozyt nieprawidłowy (art. 845 kc)

i) spółka (860 kc + oraz kodeks spółek handlowych)

j) zmiany umów:

a) w wyniku nowego ukształtowania treści umowy

b) w wyniku wystąpienia zdarzeń, od których strony uzależniły rozmiar świadczeń

c) zmiany umowy spółki (art. 1 ust. 3 upcc)

k) orzeczenia sądów i ugody

- Czynniki decydujące o objęciu czynności prawnych podatkiem

a) położenie rzeczy będących przedmiotem podatku (art. 1 ust. 4 pkt 1 upcc)

b) miejsce wykonywania praw będących przedmiotem podatku (art. 1 ust. 4 pkt 1 upcc)

c) miejsce zamieszkania lub siedziba nabywcy (art. 1 ust. 4 pkt 2 upcc)

d) miejsce dokonania czynności prawnej (art. 1 ust. 4 pkt 2 upcc)

e) szczególne regulacje w stosunku do spółki (art. 1 ust. 5 upcc)

- Wpływ ważności i skuteczności umów na PCC

a) skutki niedochowania właściwej formy umowy

b) nieważność bezwzględna,

c) nieważność względna (wzruszalność),

d) bezskuteczność zawieszona (negotium claudicans),

e) bezskuteczność względna.

- Wybrane czynności nie podlegające PCC, co do których istniał spór o ich przynależność do zakresu przedmiotowego tego podatku lub opłaty skarbowej, obowiązującej przed 2001 r.

a) realizacja prawa odkupu,

b) przeniesienie własności gruntu na rzecz posiadacza, który dokonał jego zabudowy (art. 231 kc),

c) udział pieniężny we wspólnym przedsięwzięciu oraz spółka cicha,

d) przeniesienie posiadania,

e) factoring,

f) licencje oraz przeniesienie praw autorskich przez twórcę,

g) powiernicza sprzedaż i powierniczy przelew wierzytelności,

h) przewłaszczenie na zabezpieczenie,

i) datio in solutum,

j) umowy o skutku wyłącznie zobowiązującym (art. 3 ust. 2 upcc)

k) umowy przedwstępne

- Wykładnia oświadczeń woli przez organ podatkowy w obecnym stanie prawnym (art. 199a ordynacji podatkowej) i przed 1 września 2005 r. oraz jej wpływ na objęcie poszczególnych czynności prawnych zakresem przedmiotowym PCC

(5) Podstawa opodatkowania i stawki

- Wartość rynkowa rzeczy lub prawa jako zasadniczy sposób ustalania podstawy opodatkowania (art. 6 ust. 1 i 2 upcc)

- Nakłady nabywcy na przez będącą przedmiotem transakcji oraz ich wpływ na podstawę opodatkowania

- Weryfikacja podstawy opodatkowania przez organ podatkowy (art. 6 ust. 3 i 4 upcc)

- Znaczenie opinii biegłego dla ustalenia podstawy opodatkowania

- Inne sposoby ustalenia podstawy opodatkowania, m.in.: cena sprzedaży, kwota pożyczki lub depozytu, wartość kapitału zakładowego, kwota wierzytelności zabezpieczonej hipoteką (art. 6 ust. 1 upcc)

- Ustalanie wielkości podstawy opodatkowania w przypadku braku możliwości ustalenia całkowitej wartości świadczeń w momencie zawierania umowy (art. 6 ust. 6, 6 i 7 upcc)

- Rodzaje stawek PCC: kwotowe oraz procentowe, stawka sankcyjna (art. 7 upcc).

(6) Moment powstania obowiązku podatkowego

- Dokonanie czynności prawnej (art. 3 ust. 1 pkt 1 upcc)

- Podjęcie uchwały o podwyższeniu kapitału zakładowego (art. 3 ust. 1 pkt 2 upcc)

- Złożenie oświadczenia lub zawarcie umowy o ustanowieniu hipoteki (art. 3 ust. 1 pkt 2a upcc)

- Uprawomocnienie się orzeczenia sądu lub zawarcie ugody (art. 3 ust. 1 pkt 3 upcc)

- Powołanie się na okoliczność dokonania czynności cywilnoprawnej (art. 3 ust. 1 pkt 4 upcc)

(7) Szczególne regulacje dotyczące spółek

- Przedmiot opodatkowania

- Miejsce zawarcia umowy

- Podstawa opodatkowania i odliczenia

- Dyrektywa dotycząca podatku od gromadzenia kapitału

(8) Wyłączenia i zwolnienia od PCC

- Wyłączenia przedmiotowe (art. 2 upcc)

- Zwolnienia podmiotowe (art. 8 upcc)

- Zwolnienia przedmiotowe (art. 9 upcc)

(9) Termin płatności podatku oraz sposób i miejsce jego uiszczenia

- Samoobliczenie podatku (art. 10 ust. 1 upcc)

- Deklaracja PCC-3

- Pobór podatku przez płatników (art. 10 upcc)

- Rejestr PCC

- Właściwość miejscowa organów podatkowych w sprawie PCC (art. 12 upcc)

(10) Zwrot PCC (art. 11 upcc)

(11) PCC a inne podatki

- VAT

- Podatek od spadków i darowizn

- Podatek dochodowy

1. M.Gargul, W.Oleś, Podatek od czynności cywilnoprawnych. Komentarz, LexisNexis, Warszawa 2013

2. Z.Ofiarski, Ustawy o opłacie skarbowej, o podatku od czynności cywilnoprawnych. Komentarz, Dom Wydawniczy ABC, Warszawa 2009 , wyd. 3

3. W.Modzelewski [red.], Komentarz do podatku od czynności cywilnoprawnych (seria: Prawo podatkowe, zeszyt 142), Instytut Studiów Podatkowych, Warszawa 2005.

4. J.Zdanowicz, Podatek od czynności cywilnoprawnych. Opłata skarbowa, C.H.Beck, Warszawa 2006.

5. M.Goettel, A.Goettel, Podatek od czynności cywilnoprawnych. Komentarz, Wolters Kluwer, Warszawa 2007.

Po ukończeniu wykładu student wyjaśnia funkcje opodatkowania czynności cywilnoprawnych, zna podstawowe zasady PCC, rozpoznaje elementy konstrukcji PCC