Wprowadzenie do analiz mikroskopowych w archeologii

uzupełniające

podstawowa wiedza z zakresu archeologii powszechnej

w sali

Celem zajęć jest zapoznanie studentów z możliwościami wykorzystania badań mikroskopowych w interpretacji danych archeologicznych. Szczególna uwaga skupiona jest na badaniach traseologicznych najstarszych źródeł pochodzących z epok kamienia i brązu, wykonanych ze skał krzemionkowych, kości, poroża czy też brązu. W trakcie zajęć poruszane są zagadnienia z zakresu metodyki badań, procedur przygotowania i realizacji analiz mikroskopowych, sposobów identyfikacji oraz dokumentacji śladów. Zajęcia mają charakter praktyczny.

Zajęcia mają na celu przygotowanie studentów do samodzielnego przeprowadzania analiz traseologicznych na podstawowym poziomie, w tym:

- ocenę przydatności poszczególnych okazów do badań,

- wyselekcjonowanie materiałów pod kątem szczegółowych analiz mikroskopowych,

- przygotowanie próbki do badań,

- obsługę sprzętu optycznego,

- przeprowadzanie procesu rejestracji i identyfikacji śladów mikroskopowych powstałych na powierzchniach okazów eksperymentalnych i pradziejowych,

- wykorzystywanie podczas przeprowadzania analiz procedur standardowych dwóch podstawowych metod związanych z badaniami kształtowania i wykorzystania artefaktów - małych i dużych powiększeń.

Treści programowe:

Badania mikroskopowe w archeologii - historia badań.

Możliwości i ograniczenia metody w procesie interpretacji danych archeologicznych.

Założenia i rola eksperymentu w badaniach traseologicznych.

Metodyka badań – procedura przygotowywania materiałów do analiz, rodzaje sprzętu optycznego, sposoby identyfikacji i dokumentacji śladów makroskopowych oraz mikroskopowych.

Charakterystyka poszczególnych śladów technologicznych, użytkowych, opraw oraz podepozycyjnych rejestrowanych na powierzchniach artefaktów (wykruszenia, zaokrąglenia, deformacje liniowe i wyświecenia, pozostałości organiczne i nieorganiczne).

Analizy makroskopowe i mikroskopowe materiałów eksperymentalnych pozyskanych z surowców kamiennych i organicznych oraz interpretacja pozyskanych danych – praktyka.

Badania wybranych źródeł archeologicznych łączonych z epoką kamienia i brązu – praktyka.

Fullagar R. 2014 Residues and usewear. W: J. Balme, A. Paterson (red.), Archaeology in Practice: a Student Guide to Archaeological Analyses, Oxford, s. 232-263.

Keeley L. H. 1980 Experimental Determination of Stone Tool Uses. A Microwear Analysis, Chicago.

Korobkowa G. F. 1999 Narzędzia w pradziejach. Podstawy badania funkcji metodą traseologiczną, Toruń.

Marreiros J. M., Gibaja Bao J. F., Bicho N. F. 2014 Use-Wear and Residue Analysis in Archaeology (Manuals in Archaeological Method, Theory and Technique Book 10), New York.

Wiedza: absolwent

zna podstawowe pojęcia i terminologię stosowane w archeologicznych badaniach mikroskopowych, w tym przede wszystkim traseologicznych K_W02

ma podstawową wiedzę o głównych kierunkach rozwoju i najważniejszych nowych osiągnięciach w zakresie archeologicznych badań traseologicznych K_W08

zna i rozumie podstawowe metody analizy i interpretacji różnych wytworów kultury (ze skał krzemionkowych, kości, poroża czy też brązu), właściwe dla wybranych tradycji, teorii i szkół badawczych w zakresie archeologicznych badań mikroskopowych K_W09

ma ogólną wiedzę na temat właściwości surowców (organicznych i kamiennych) oraz sposobów ich wykorzystania przez dawne społeczności w odniesieniu do badań traseologicznych K_W15

Umiejętności: absolwent

potrafi wyszukiwać, analizować, oceniać, selekcjonować i użytkować informacje o źródłach w zakresie przeprowadzonych na nich badań traseologicznych i ich kontekście z wykorzystaniem literatury i mediów elektronicznych K_U01

potrafi samodzielnie interpretować źródła archeologiczne, dobierając właściwe metody analityczne, oraz zaprezentować uzyskane wyniki pracy w kontekście badań mikroskopowych K_U03

potrafi rozpoznawać, analizować, wykorzystywać i klasyfikować źródła archeologiczne w odniesieniu do badań mikroskopowych K_U12

potrafi wykrywać proste zależności między artefaktami a dawnymi procesami kulturowymi i społecznymi bazując na badaniach traseologicznych K_U13

Kompetencje społeczne: absolwent

jest gotów do wykorzystania posiadanej przez siebie wiedzy i umiejętności z zakresu archeologicznych badań traseologicznych oraz jest świadomy konieczności konfrontowania ich z opiniami ekspertów K_K01

jest gotów docenić niepowtarzalne wartości źródeł archeologicznych na podstawie badań traseologicznych i ich roli w odtwarzaniu przeszłości człowieka K_K03

jest gotów do wykorzystania posiadanej przez siebie wiedzy na temat kompleksowej natury kultury i jej złożoności, ze świadomością potrzeby analizy rozmaitych kategorii źródeł dla odtworzenia przeszłości człowieka K_K05

Podstawą oceny końcowej jest zaliczenie w formie praktycznej z zakresu umiejętności obserwacji śladów mikroskopowych, a także przygotowanie własnego projektu badań traseologicznych. Uwzględniany jest również aktywny udział słuchaczy (dyskusja) w zajęciach.

Studentka/student może być nieobecna/y na zajęciach dwa razy w semestrze.

Kryteria oceny:

5,0 – znakomita wiedza, umiejętności i kompetencje społeczne

4,5 – bardzo dobra wiedza, umiejętności i kompetencje społeczne

4,0 – dobra wiedza, umiejętności i kompetencje społeczne

3,5 – zadawalająca wiedza, umiejętności i kompetencje społeczne

3,0 – zadawalająca wiedza, umiejętności i kompetencje społeczne, ale z niedociągnięciami

2,0 – niezadawalająca wiedza, umiejętności i kompetencje społeczne