Język argumentacji

seminaria licencjackie

Nie jest wymagana wiedza z zakresu językoznawstwa, ale odbycie kursu wprowadzającego do tego przedmiotu (lub pokrewnych, np. logiki lub semiotyki) może być ułatwieniem.

w sali

Seminarium będzie poświęcone językowi argumentacji, czyli wypowiedzi mających na celu uzasadnienie jakiegoś przekonania i nakłonienie rozmówcy lub audytorium do jego uznania. Język argumentacji to język artykułów naukowych, traktatów filozoficznych, polemik literackich, sporów politycznych, dyskusji i debat medialnych. Ale to także język literatury i poezji, zwłaszcza zaangażowanej poznawczo i społecznie.

Seminarium będzie poświęcone językowi argumentacji, czyli wypowiedzi mających na celu uzasadnienie jakiegoś przekonania i nakłonienie rozmówcy lub audytorium do jego uznania. Język argumentacji to język artykułów naukowych, traktatów filozoficznych, polemik literackich, sporów politycznych, dyskusji i debat medialnych. Ale to także język literatury i poezji, zwłaszcza zaangażowanej poznawczo i społecznie.

Wypowiedzi stanowiące realizacje języka argumentacji pełnią zasadniczo dwie funkcje: poznawczą i perswazyjną. Z jednej strony przejawia się w nich dążenie do odkrycia prawdy, z drugiej – chęć nakłonienia kogoś do danego przekonania, co otwiera pole dla daleko posuniętej perswazji, manipulacji i propagandy. Bieguny te wyznaczają przedmiot zainteresowania seminarium i decydują o jego interdyscyplinarnym charakterze.

Zajęcia będą podejmowały wybrane wątki z badań nad argumentacją sformułowaną w języku naturalnym – zarówno pisanym, jak i mówionym – z wykorzystaniem różnych kanałów komunikacji: od artykułów naukowych po wystąpienia medialne i sieci społecznościowe. Celem seminarium będzie zrozumienie, jak funkcjonuje język jako narzędzie argumentacji, a więc także jako narzędzie poznania, perswazji, manipulacji i propagandy. Zasadniczym przedmiotem zainteresowania będą semantyczne i pragmatyczne aspekty języka argumentacji, zarówno w wymiarze teoretycznym, jak i empirycznym.

Lista tematów:

1. Trzy modele argumentacji: argumentacja jako dowód, jako wojna i jako przedstawienie

2. Wieloznaczność pojęcia argumentu i rozpoznawanie wypowiedzi argumentacyjnych

3. Słowa-wskaźniki (wykładniki) argumentacji oraz zjawiska o charakterze pokrewnym

4. Argumenty z logicznego punktu widzenia i sposoby ich oceny

5. Analiza argumentacji naukowej

6. Argumenty z retorycznego punktu widzenia i sposoby ich oceny

7. Analiza debaty medialnej

8. Argumentacja a inne czynności o charakterze wiedzotwórczym, np. definiowanie i klasyfikowanie – i ich realizacje tekstowe

9. Zabiegi językowe o charakterze argumentacyjnym i quasi-argumentacyjnym, np. definicja perswazyjna i framing

10. Argumentacyjna funkcja drugorzędnych elementów znaczeniowych, np. konotacji leksykalnej

11. Rodzaje i schematy argumentów oraz ich realizacje tekstowe

12. Cechy stylu naukowego: artykułów, recenzji i polemik

13. Minikorpusy i korpusy tekstów argumentacyjnych

14. Automatyczne sposoby ekstrahowania, grupowania i generowania wypowiedzi argumentacyjnych

15. Język polityki i propagandy

16. Język argumentacji a język wartości

Instrukcja obsługi tekstów. Metody retoryki, red. nauk. J. Wasilewski, A. Nita, Sopot 2012.

T. Hołówka, Błędy, spory, argumenty. Szkice z logiki stosowanej, Warszawa 1998.

T. Nowak, Od przesłanki do konkluzji. Polskie czasowniki wnioskowania, Katowice 2013.

M. Przełęcki, Lektury platońskie, Warszawa.

M. Tokarz, Argumentacja, perswazja, manipulacja. Wykłady z teorii komunikacji, Gdańsk 2006.

E. Nieznański, K. Świętorzecka, R. Tomanek, U podstaw analizy filozoficznego dyskursu z wykorzystaniem interpretacji Władysława Tatarkiewicza, Warszawa 2010.

Pragmatyka, retoryka, argumentacja. Obrazy języka i dyskursu w naukach humanistycznych, red. P. Stalmaszczyk, P. Cap, Kraków 2014.

J. Puzynina, Wartości i wartościowanie w perspektywie językoznawstwa, Kraków 2013.

T. Korpysz, Definicje poetyckie Norwida, Lublin

A. Budzyńska-Daca, J. Kwosek, Erystyka, czyli o sztuce prowadzenia sporów, Warszawa 2010.

D. Walton, C. Reed, F. Macagno, Argumentation Schemes, Cambridge 2008.

M. Kochan, Pojedynek na słowa: techniki erystyczne w publicznych sporach, Kraków 2005.

J. Wasilewski, Prowadzeni słowami. Retoryka motywacji w komunikacji publicznej, Warszawa 2008.

M. Głowiński, Nowomowa po polsku, Warszawa 1990.

W. Pisarek, O mediach i języku, Kraków 2007.

K. Kłosińska, M. Rusinek, Dobra zmiana, Kraków 2019.

K. Szymanek, Sztuka argumentacji. Słownik terminologiczny, Warszawa 2008.

Sztuka debaty, red. nauk. M. Kochan, Gdańsk 2014.

W. Sinnott-Armstrong, Think Again: How to Reason and Argue, Oxford 2018.

R.J. Fogelin, Figuratively speaking, Oxford 2011.

Proceedings of Foundations of the Language of Argumentation, COMMA 2016 Workshop, University of Potsdam, September 13, 2016, ed. by P. Saint-Dizier, M. Stede, b.m. 2016, http://www.ling.uni-potsdam.de/comma2016/pdf/FLA16-proceedings.pdf

S. Oswald, T. Herman, J. Jacquin, Argumentation and Language – Linguistic, Cognitive and Discursive Explorations, Cham 2018.

J. Visser, J. Lawrence, C. Reed, J. Wagemans, D. Walton, Annotating Argument Schemes. Argumentation 2020, Vol. 29.

A. Peldszus, M. Stede, An Annotated Corpus of Argumentative Microtexts, w: Argumentation and Reasoned Action: Proceedings of the 1st European Conference on Argumentation, Lisbon 2016.

Po ukończeniu seminarium student:

- zna terminologię językoznawczą i potrafi się nią posługiwać,

- rozpoznaje wypowiedzi o charakterze argumentacyjnym,

- potrafi dokonać analizy i oceny argumentacji wg kryterium formalnego i praktycznego,

- analizuje wypowiedzi argumentacyjne pod kątem zastosowanych mechanizmów językowych,

- opisuje poznawcze i perswazyjne funkcje tekstu,

- tworzy i analizuje korpusy tekstów, w tym w szczególności o charakterze argumentacyjnym,

- tworzy teksty o charakterze argumentacyjnym, w tym teksty naukowe.

Obecność i aktywny udział w zajęciach (m.in. wygłoszenie referatu, znajomość omawianych tekstów), wykonywanie zadań domowych, przygotowanie pracy seminaryjnej.

Zajęcia będą odbywać się w formie synchronicznej z wykorzystaniem aplikacji Zoom. Wszystkie materiały i sprawdziany będą udostępniane na platformie Kampus.