Ikoniczność w języku

seminaria magisterskie

Kontynuacja seminarium magisterskiego prowadzonego pod tą samą nazwą w poprzednim roku akademickim. Zorientowana na zagadnienia metodologiczne, aby ułatwić studentom przygotowanie prac dyplomowych. Zajęcia są przeznaczone dla studentów, którzy zaliczyli pierwszy rok studiów magisterskich.

w sali

Głównym przedmiotem uwagi będzie ikoniczność w procesach adaptacji wyrazów zapożyczonych, badana za pomocą metod wypracowanych w projekcie APPROVAL. Tej tematyki będą też dotyczyć prace dyplomowe.

Po krótkim przypomnieniu zagadnień z pierwszego roku (na podstawie lektury artykułu przeglądowego) skupimy się na przykładach ikoniczności widocznych w procesach adaptacji wyrazów zapożyczonych. Przedmiotem uwagi będą pary synonimiczne złożone z wyrazu obcego i rodzimego, zwłaszcza sposób adaptacji formalnej i semantycznej zapożyczeń w relacji do ich rodzimych synonimów. W pierwszym semestrze słuchcze zapoznają się z wcześniejszymi badaniami na ten temat i poznają dostępne źródła, metody i narzędzia badawcze (metodologia zostanie przejęta z projektu APPROVAL, zob. www.approval.uw.edu.pl). W drugim semestrze uczestnicy seminarium będą przedstawiać sukcesywnie cząstkowe wyniki swoich badań, czyli etapy swoich prac nad tematem pracy dyplomowej.

Tematy do omówienia:

1. Ikoniczność w adaptacji wyrazów zapożyczonych: przykłady, wcześniejsze obserwacje.

2. Pojęcie synonimii, rodzaje synonimów, słowniki synonimów.

3. Wieloaspektowa struktura znaczenia wyrazu.

4. Źródła danych do badań nad porównawczą analizą synonimów, m.in. słowniki, korpusy językowe, archiwa prasowe, biblioteki cyfrowe, strony WWW, ikonografia Google.

5. Ogólnodostępne narzędzia badawcze, m.in. przeglądarki korpusowe i ich użycie.

6. Normatywne aspekty zapożyczeń. Puryzm językowy i jego wpływ na losy wyrazów zapożyczonych.

— Bańko M., Dlaczego 'torreador'? (w:) M. Kita (red.) Błąd językowy w perspektywie komunikacyjnej. Katowice: WSZMiJO, 2008, s. 297-309, http://www2.polon.uw.edu.pl/banko/inne_publikacje.html.

— Bańko M., Dlaczego 'wow'? (w:) G. Dąbkowski (red.), Reverendissimae Halinae Satkiewicz cum magna aestimatione. Warszawa: Plejada, 2008, s. 9-21, http://www2.polon.uw.edu.pl/banko/inne_publikacje.html.

— Bańko M., Normatywista na rozdrożu. Dwugłos w sprawie tzw. kryterium narodowego (w:) Cum reverentia, gratia, amicitia... Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Bogdanowi Walczakowi, t. 1, red. J. Migdał, A. Piotrowska-Wojaczyk. Poznań: Wydawnictwo Rys, 2013, s. 141-148.

— Bańko M., Obcość jako istotny element charakterystyki wyrazów zapożyczonych (w:) Sprache in Kulturkontext. Festschrift für Alicja Nagórko, red. H. Burkhardt, R. Hammel, M. Łaziński. Frankfurt am Main: Peter Lang, 2012, s. 17-24.

— Bańko M., Obrazy Google jako źródło informacji lingwistycznej (w:) Na tropach korpusów. W poszukiwaniu optymalnych zbiorów tekstów, red. W. Chlebda. Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, 2013, s. 73–84.

— Bańko M., Should the computer mouse click differently in Polish? (w:) Ch. Voss, A. Nagórko (red.), Die Eurpäizität der Slavia oder die Slavizität Europas. Ein Beitrag der kultur- und sprachrelativistischen Linguistik. München - Berlin: Otto Sagner, 2009, s. 177-185. [Wersja polska, rozszerzona: Dlaczego polskie myszy klikają po angielsku? (w:) Przestrzenie kognitywnych poszukiwań, red. A. Kwiatkowska. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2011, s. 267-278]

— Bańko M., Svobodová D., Rączaszek-Leonardi J, Tatjewski M., Nie całkiem obce. Zapożyczenia wyrazowe w języku polskim i czeskim. Warszawa: Wydawnictwa UW, 2016.

— Cyran W., Mechanizm zapożyczania wyrazów w języku polskim, „Rozprawy Komisji Językowej ŁTN”, t. XX, Łódź, 1974, s. 23-37.

— Czesak A., Oczyściciel mowy polskiej E. S. Kortowicza. Poznań 1981 - idee i zawartość (w:) Z zagadnień leksykologii i leksykografii języków słowiańskich, red. J. Kamper-Warejko, I. Kaproń-Charzyńska. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK, 2007, s. 79-85.

— Czy akceptujemy słownictwo obce w naszym języku? Komunikat z badań. Warszawa: CBOS, 1999, http://www.cbos.pl/PL/publikacje/raporty_1999.php.

— Leech G., Semantics. Harmondsworth: Penguin Books, 1981.

— Markowski A., Postawy wobec języka (w:) Nowy słownik poprawnej polszczyzny. Warszawa: PWN, 1999, s. 1722-1728.

— Markowski A., Zapożyczenia dawne - dziś (stan z początku i końca XX wieku) (w:) W. Gruszczyński (red.), Język narzędziem myślenia i działania. Warszawa: Elipsa, 2002, s. 76-85.

— Nieckula F., O tzw. kryterium narodowym poprawności językowej, „Rozprawy Komisji Językowej” XV. Wrocław: Wrocławskie Towarzystwo Naukowe, 1987, s. 5-43.

— Perniss P., Thompson R. L., Vigliocco G., Iconicity as a general property of language: Evidence from spoken and signed languages, „Frontiers in Psychology”, nr 1 (227), 2010, s. 1-15.

— Pęzik P., Wyszukiwarka PELCRA dla danych NKJP (w:) Narodowy Korpus Języka Polskiego, red. A. Przepiórkowski, M. Bańko, R. Górski, B. Lewandowska-Tomaszczyk. Warszawa: PWN, 2012, s. 253–273.

— Song H., Schwarz N., If it’s easy to read, it's easy to do, pretty, good, and true, „The Psychologist” 23, 2010, nr 2, s. 108-111, www.thepsychologist.org.uk (opracowanie polskie: Czytelne znaczy dobre, „Charaktery”, 2010, nr 3, s. 48-51, www.charaktery.eu).

— Tokarski R., Konotacja jako składnik treści słowa (w:) J. Bartmiński (red.), Konotacja. Lublin: UMCS, 1988, s. 35-53.

— Walczak B., O tzw. kryterium narodowym oceny innowacji językowych, „Studia Polonistyczne” IX, 1981, UAM, s. 45–55.

— Wróblewski K., Fan - moda czy językowa konieczność?, „Poradnik Językowy”, 1991, nr 3-4, s. 142-144.

— Wróblewski K., O hitach, szlagierach i przebojach, „Poradnik Językowy”, 1989, nr 8, s. 562-566.

— Żmigrodzki P., Wprowadzenie do leksykografii polskiej. Wydawnictwo UŚ, Katowice, 2005.

Ponadto:

— Bańko M., Drabik L., Wiśniakowska L., Słownik spolszczeń i zapożyczeń. Warszawa: PWN, 2007.

— Nagórko A., Łaziński M., Burkhardt H., Dystynktywny słownik synonimów. Kraków: Universitas, 2004.

— Witryna projektu badawczego APPROVAL, http://www.approval.uw.edu.pl.

Po ukończeniu seminarium student:

– spostrzega i umie wyjaśnić liczne i różnorodne przykłady ikoniczności w języku, ze szczególnym uwzględnieniem ikoniczności w adaptacji zapożyczeń wyrazowych

– ma pogłębioną wiedzę na temat synonimii leksykalnej i potrafi analizować porównawczo wyrazy synonimiczne

– zna źródła, metody i narzędzia potrzebne do analiz leksykalnych

– zna tradycje lingwistyki normatywnej w zakresie oceny zapożyczeń wyrazowych

– umie wyszukiwać potrzebne informacje

– zna zagadnienia warsztatowe i etyczne pracy badawczej

Ocena bieżącej aktywności: udział w zajęciach, wykonywanie zadań domowych. Ukończenie pracy dyplomowej warunkiem zaliczenia seminarium.

Nie są wymagane praktyki zawodowe.