Wydawać niewyrażalne? Edycja i przekłady tekstów fantastycznych XIX i XX wieku

seminaria licencjackie

Wymagania formalne:

1. Złożenie egzaminów i zaliczeń potrzebnych do rozpoczęcia seminarium licencjackiego.

Założenia wstępne:

1. Identyczne z wszystkimi seminariami licencjackimi.

2. Generalna orientacja w polskim życiu literacko-kulturalnym XIX i XX w. w kontekstach zagranicznych.

zdalnie

Seminarium dotyczy szeroko rozumianego nurtu fikcji fantastycznej, przeżywającego rozkwit w czasach nowoczesnych (od poł. XIX w. po pierwsze dekady XX w.). Celem zajęć będzie wyodrębnienie krótkich form narracyjnych (m.in. nowel i opowiadań) i dyskursywnych (publicystyka) reprezentujących różne odmiany literatury wyobraźni w okresie pozytywizmu i modernizmu (z kontynuacjami w Dwudziestoleciu międzywojennym). Zajmiemy się pisarzami specjalizującymi w krótkiej fikcji fantastycznej: baśniowej, psychologicznej, neogotyckiej i naukowej. Utwory, czytane w wydaniach z epoki, będą przedmiotem: analizy artystycznej, interpretacji, opisu wydania (forma publikacji), polityk wydawniczych, translatorskich (w przypadku utworów tłumaczonych) i brzmienia tekstowego dzieła. W ten sposób zastanowimy się nad wyzwaniami filologicznymi, jakie autorzy wykraczający poza język i diagnozujący kryzys reprezentacji (jak przedstawić widmo?, jak wyrazić szaleństwo?) stawiali wydawcom.

I. Przedmiot służy prześledzeniu najważniejszych i niekiedy zapoznanych punktów na osi rozwoju opowieści fantastycznej w literaturze polskiej 1864-1918. Na zajęciach będą czytane utworu pisarzy krajowych, jak również przekłady zagranicznych fantastów, włączane do systemu literatury polskiej w tym okresie. Materiałem bazowym będą dostępne w repozytoriach cyfrowych pierwodruki i inne wydania historyczne krótkich form prozatorskich. Zajęcia będą miały też swój wymiar archeologiczny – wiele ważnych tekstów fantastycznych ukazało się w prasie z epoki i do tej pory nie doczekało się ponownego zainteresowania.

II. W trakcie seminarium student nabywa porównawczą wiedzę na temat badań nad klasyczną fantastyką literacką, łącząc ją z kompetencją edytorsko-translatologiczną i historycznoliteracką. Naświetlenie dialektycznej natury literatury i sztuki modernistycznej, oscylującej między wyobraźnią a światem realnym, może okazać się pomocne w pełniejszym zrozumieniu niejednoznacznej natury tego okresu w dziejach kultury.

III. Celem udziału w zajęciach będzie przygotowanie pisemnej pracy licencjackiej, która będzie polegać na próbie popularnonaukowej edycji wybranego utworu fantastycznego (w języku polskim bądź przekładzie polskojęzycznym), z komentarzem do tekstu i charakterystyką najważniejszych operacji tekstowych; w przypadku wyboru dzieła tłumaczonego pojawi się także możliwość krytyki przekładu i oceny jakości tłumaczenia.

Rachunek godzinowy:

ćwiczenia = 60 godzin

przygotowania do ćwiczeń = 1,5 godz. x tydz. = 90 godzin

przygotowanie prezentacji semestralnej = 10 godzin

przygotowanie i obrona pisemnej pracy licencjackiej = 40 godzin

RAZEM: 200 godzin.

LITERATURA O GOTYCYZMIE

Wybrane opracowania (monografie i książki zbiorowe):

Andrzej Zgorzelski, Fantastyka. Utopia. Science fiction. Ze studiów nad rozwojem gatunków, Warszawa 1980.

Grzegorz Leszczyński, Młodopolska lekcja fantazji, Warszawa 1990.

Maria Janion, Projekt krytyki fantazmatycznej, Warszawa 1991.

Obraz głupca i szaleńca w kulturach słowiańskich, red. Teresa Dąbek-Wirgowa i Andrzej Z. Makowiecki, Warszawa 1996.

Monika Woźniak, Przestrzenie fantastyki. Twórczość Tommaso Landolfiego, Kraków 2001.

Michał Kruszelnicki, Oblicza strachu. Tradycja i współczesność horroru literackiego, Gdańsk 2003.

Gotycyzm i groza w kulturze, red. Grzegorz Gazda, Agnieszka Izdebska i Jarosław Płuciennik, Łódź 2003.

Noel Carroll, Filozofia horroru albo paradoksy uczuć, przeł. Mirosław Przylipiak, Gdańsk 2004.

Polska literatura fantastyczna. Interpretacje, red. Andrzej Staff i Dariusz Brzostek, Toruń 2005.

Ewa Piasecka, „Dolina mroku”. Groza i niesamowitość w prozie polskiej lat 1890-1918, Opole 2006.

Fantastyka XIX i XX wieku, red. Janiny Szcześniak, Lublin 2007.

Maria Janion, Wampir. Biografia symboliczna, Gdańsk 2008 (wyd. II).

Joël Malrieu, Le fantastique, Paris 1992.

Jean-Baptiste Baronian, Panorama de la littérature fantastique de langue française, Paris 2000.

Christian Chelebourg, Le surnaturel. Poétique et écriture, Paris 2006.

W toku zajęć student nabywa podstawowej wiedzy o historii polskiej i światowej fantastyki literackiej. Pogłębia swoje rozumienie modernizmu jako prądu dialektycznego literacko-artystycznego. Utrwala kompetencje wydawniczo-tekstologiczno-translatorskie, które zdobył uprzednio na specjalizacjach zawodowych lub innych kierunkach studiów. Łączy tradycyjne poznanie dzieła literackiego (analityczno-interpretacyjne) z wiedzą na temat obiektu wydawniczego, jego ukształtowaniem i poprawnością tekstową. Poznaje proces porównywania różnych przekazów tego samego utworu grozy i możliwość zestawienia druku z autografem. Uświadamia sobie innowacyjną i prekursorką rolę przekładu literackiego w wytwarzaniu polskiej fantastyki. Odkrywa utwory fantastyczne znanych pisarzy i nieznanych twórców, którzy znaleźli się poza głównym kanonem właśnie dlatego, że uprawiali pisarstwo subwersywnej wyobraźni.

Zaliczenie, do którego student dopuszczany jest na podstawie:

1. obecności,

2. aktywności na ćwiczeniach (zagajenia, referaty, robocze prezentacje licencjackie),

3. pisemna rozprawa licencjacka (monograficzno-źródłowa).

Zaliczenie na ocenę (oba semestry) i w formie obrony pracy licencjackiej.

Zajęcia prowadzone na platformie Google Meet.

Nie.