Archeologia rzymskiego pogranicza

monograficzne

Student powinien ukończyć jeden z bloków II roku: "Archeologia Rzymu i prowincji rzymskich" lub "Archeologia protohistoryczna"

w sali

Celem wykładu jest przedstawienie problematyki archeologii rzymskiego pogranicza w odniesieniu do różnych części imperium rzymskiego. Studenci zapoznają się z historią badań (tzw. Limesforschung), terminologią, a także zagadnieniami związanymi koncepcjami naukowymi dotyczącymi badań nad rzymskim pograniczem. Przedstawione zostaną stanowiska archeologiczne

związane z armią rzymską oraz ludnością cywilną mieszkającą na pograniczach. Struktura armii rzymskiej i codzienne obowiązki żołnierza rzymskiego będą szczegółowo omawiane.

Celem wykładu jest przedstawienie problematyki archeologii rzymskiego pogranicza w odniesieniu do różnych części imperium rzymskiego. Studenci zapoznają się z historią badań (tzw. Limesforschung), terminologią łacińską związaną z granicami imperium, a także zagadnieniami związanymi koncepcjami naukowymi dotyczącymi badań nad rzymskim pograniczem. Przyjrzymy się również tekstom źródłowym i epigraficznym związanym z tą problematyką. Omówimy podstawowe terminy łacińskie i greckie odnoszące się do fortyfikacji i baz wojskowych. Przedstawione zostaną stanowiska archeologiczne związane z armią rzymską oraz ludnością cywilną mieszkającą na pograniczach, a także wzory osadnicze i problematyka związana użytkowaniem terytoriów kontrolowanych przez armię. Zastanowimy się także nad charakterem rzymskiej obecności poza granicami imperium. Prześledzimy zmiany zachodzące w obronności rzymskiej od schyłku republiki po czasy późnoantyczne. Zajrzymy także do świata życia codziennego legionisty, żołnierza oddziałów pomocniczych oraz późnoantycznego żołnierza pogranicza, próbując zastanowić się nad tym, skąd miał żywność, ubranie i uzbrojenie, czy mógł mieć niewolnika, jaką miał opiekę medyczną i warunki bytowe w jednostce, a także jak mógł spędzać na co dzień. Zastanowimy się nad transformacją obozów legionowych w późnoantyczne miasta. Student będzie w stanie poruszać się po literaturze przedmiotu oraz właściwie rozumieć terminy i problematykę związaną z archeologią rzymskiego pogranicza.

- Bishop, M., Handbook to Roman Legionary Fortresses, Oxford 2012

- Bishop, M., Coulston, J.C., Roman Military Equipment from the Punic Wars to the Fall of Rome, Oxford 2006

- Braund, D., River frontiers in the environmental psychology of the Roman World, in: The Roman Army in the East, [Journal of Roman Archaeology Suppl. Series 18], D. Kennedy [ed.], Michigan 1996

- Breeze, D.J., Dobson, B., Hadrian’s Wall, Penguin Books, 1976

- Campbell, D., Roman Legionary Fortress 27 BC – AD 378, Oxford 2006

- Cameron, A., Późne cesarstwo rzymskie, Warszawa 2007

- Cherry, D. Frontier and Society in Roman North Africa, Oxford 1998.

- Connoly, P., The Roman Fort, Oxford 1991

- Cowan, R., Roman Legionary (Osprey Series)

- Forni, G., 'Limes' - nozioni e nomenclature, in M. Sordi (a cura di), Il Confine nel Mondo classico, Milano 1987 (in «CISA», XIII), 272-294

- Gebert, W., Limes. Untersuchungen zur Erklärung des Wortes und zu seiner Anwendung, Bonner Jahrbücher, 119.2, 1910, 158-205

- Hanel, N., Military Camps, Canabae, and Vici. The Archaeological Evidence [w:] A Companion to the Roman Army (P. Erdkamp ed.), 395ff.

- Hanson, W.S., The Nature and Function of Roman Frontiers, in: Barrett, Fitzpatrick and Macinnes (eds.), Barbarians and Romans

- Hassall, M, Crawford, M., Reynolds, J., Rome and the Eastern Provinces, JRS 64 (1974), 195-220.

- Isaac, B., The meaning of “limes” and “limitanei” in ancient sources, JRS 78, 1988, 125-147

- Jenkins, I., Craddock, P., Lambert, J., A Group of Silvered-Bronze Horse-Trappings from Xanten ('Castra Vetera'), Britannia 16 (1985), pp. 141-164

- Kagan, K., Redefining roman grand strategy, The Journal of Military History 70/2, 2006, 333-362

- Kristof, L.K.D., The Nature of Frontiers and Boundaries, Annals of the Association of American Geographers 49/3, 1959, 269-282.

- Lintott, A. What Was the 'Imperium Romanum'?, Greece & Rome 28.1, 1981, 53-67.

- Mommsen, Th., Der Begriff des Limes, Gessamelte Schriften 5, 1908, 456-464.

- Piganiol, A., La notion de limes, in: Quintus Congressus Internationalis Limitis Romani Studosorum, Acta et Dissertationes Archaeologicae, Arheloloski Radovi i Rasprave, III, Zagreb 1963, 119-122.

- Piso, I., Die Inschriften vom Pfaffenberg und der Berieich der canabae legionis, Tyche 6, 131-169.

- Potter, D., Empty Areas and Roman Frontier Policy, AJP 113, 1992, 269.

- Rankov, B., Do rivers make good frontiers?, in: Limes XIX. Proceedings of the XIXth International Congress of Roman Frontier Studies held in Pecs, Hungary, September, 2003, 175-181.

- Sarnowski, T., Barbaricum und ein Bellum Bosporanum in einer Inschrift aus Preslav, Zeitschrift für Papyrologie und Epigraphik 87, 1991, 137-144.

- von Schnurbein, S., The organization of Roman fortresses in Augustan Germany [w:] Roman Fortresses and their Legions, R. Brewer (ed.), London 2000, 29ff.

- Webster, G., The Roman Army: An Illustrated Study, Chester 1973

- Whittaker, C.R., Rome and its Frontiers, The Dynamics of Empire (2008)

www.livius.org

www.roman-britain.co.uk

www.antoninewall.co.uk

www2.rgzm..de/transformation

Studenci będą w stanie określić przebieg i charakter granic rzymskiego imperium, będzie znać problematykę badawczą i najważniejsze stanowiska wzdłuż pogranicza imperium. Studenci będą w stanie poruszać się po literaturze przedmiotu oraz właściwie rozumieć terminy i problematykę związaną z archeologią rzymskiego pogranicza.

Egzamin ustny z elementami pisemnymi (sformułowanie wybranej definicji lub zagadnienia, opis mapy)