Władza, religia i społeczeństwo w średniowiecznej Europie

seminaria licencjackie
seminaria magisterskie

Seminarium jest przeznaczone dla studentów III roku studiów licencjackich oraz I i II roku studiów magisterskich. Studenci III roku studiów licencjackich powinni mieć zaliczone ćwiczenia z historii średniowiecznej Polski i z historii średniowiecznej powszechnej oraz z nauk pomocniczych historii średniowiecznej.

• Od uczestników seminarium pragnących przygotowywać prace dyplomowe z historii średniowiecznej wymaga się znajomości łaciny pozwalającej na czytanie ze zrozumieniem kilkustronicowych tekstów po łacinie oraz znajomości jednego spośród głównych języków zachodnioeuropejskich: angielski, francuski, niemiecki, pozwalającej na czytanie ze zrozumieniem dłuższych tekstów naukowych

• Od uczestników seminarium przygotowywać prace dyplomowe z historiografii epoki średniowiecznej wymaga się znajomości co najmniej jednego spośród głównych języków zachodnioeuropejskich: angielski, francuski, niemiecki, pozwalającej na czytanie ze zrozumieniem dłuższych tekstów naukowych. W tym przypadku nie jest wymagane posługiwanie się łaciną.

Monarchia zachodnioeuropejska w średniowieczu – podstawy ideowe. Historia i historiografia monarchii średniowiecznej

Seminarium będzie poświęcone szeroko rozumianej kulturze politycznej społeczeństwa średniowiecznego w aspekcie obserwacji, analizy i interpretacji form i strategii konstruowania podstaw ideowych instytucji monarchii i jej rytuałów. Interesować nas będą w szczególności religijne aspekty ideowe monarchii zachodnioeuropejskich.

Dobór szczegółowych tematów poruszanych na seminarium będzie zależał w dużym stopniu od indywidualnych zainteresowań uczestników i tematyki przygotowywanych prac dyplomowych.

Przynajmniej raz w miesiącu uczestnicy seminarium prezentować będą wyniki swoich indywidualnych badań.

Podstawy ideowe monarchii (w szczególności religijne) jako jednej z najważniejszych instytucji kształtowania społeczeństwa i formy życia politycznego w średniowiecznej Europie zostaną w trakcie seminarium poddane obserwacji dwutorowo:

1. poprzez lekturę, analizę i interpretację źródeł narracyjnych oraz artystycznych

2. poprzez wnikliwą lekturę, analizę i prezentację głównych tez dwudziestowiecznej historiografii przedmiotu.

Formy i strategie kształtowania ideowego oblicza średniowiecznej monarchii zachodnioeuropejskiej będą badane w ujęciu porównawczym, w szczególności w odniesieniu do monarchii Franków, królestwa Francji, Anglii, Cesarstwa i Norwegii, niekiedy także Polski. W zależności od zainteresowań i umiejętności uczestników możliwe jest poszerzenie spektrum historyczno-geograficznego tematyki seminarium.

W szczególności przedmiotem zainteresowań badawczych seminarium będą:

1. Sakralizacja władzy monarszej w średniowiecznej Europie łacińskiej w okresie od VIII do XIV wieku

2. Ideologia, rytuały i praktyka władzy monarszej w średniowiecznej Europie łacińskiej

3. Kult świętych i kult relikwii w monarchiach zachodnioeuropejskiej od VI do XIV w.

4. Monarchia i jej religijne podstawy ideowe w narracjach historiograficznych i hagiograficznych między VI a XIV wiekiem

W trakcie seminarium studenci:

a) pogłębiają zdobyte na zajęciach warsztatowych umiejętności analizy i interpretacji różnorodnych typów źródeł służących badaniom nad epoką średniowieczną: różnych rodzajów źródeł narracyjnych, dyplomatycznych, kodykologicznych oraz artystycznych, w szczególności ikonograficznych

b) nabywają umiejętność samodzielnego doboru źródeł służących do samodzielnej pracy badawczej

c) poszerzają i pogłębiają kompetencje w zakresie pomocniczego warsztatu naukowego związanego ze znajomością historiografii epoki średniowiecza

d) pogłębiają umiejętności samodzielnej krytycznej interpretacji literatury przedmiotu i jej samodzielnego doboru w pracy badawczej.

Lektury ogólne (zaleca się przeczytanie co najmniej 4 z nich w toku roku akademickiego):

1. Marc Bloch, Społeczeństwo feudalne, przeł. E. Bąkowska, Warszawa PIW (kilka wydań)

2. Marc Bloch, Królowie cudotwórcy, przeł. J. M. Kłoczowski, Warszawa 1998

3. Georges Duby, Czasy katedr. Sztuka i społeczeństwo 980-1420, przeł. K. Dolatowska, Warszawa 1986

4. Georges Duby, Rok Tysięczny, przeł. M. Malewicz, Warszawa 1997

5. Aron Guriewicz, Kultura i społeczeństwo średniowiecznej Europy. Exempla XIII wieku, przeł. Z. Dobrzyniecki, Warszawa 1997

6. George Henderson, Wczesne Średniowiecze, przeł. P. Paszkiewicz, Warszawa PIW (kilka wydań)

7. Historia chrześcijaństwa, t. 4: Biskupi, mnisi i cesarze 610-1054, wyd. G. Dagron, P. Riché, A. Vauchez (tłumaczenie z wydania francuskiego), Warszawa 1999

8. Historia chrześcijaństwa, t. 5: Apogeum papiestwa i ekspansja chrześcijaństwa, wyd. A. Vauchez (tłumaczenie z wydania francuskiego), Warszawa 2001

9. Ernst H. Kantorowicz, Dwa ciała króla. Studium ze średniowiecznej teologii politycznej, przeł. M. Michalski, A. Krawiec, Warszawa 2007

10. Jacques Le Goff, Kultura średniowiecznej Europy, przeł. H. Szumańska-Grossowa, Warszawa (kilka wydań)

11. Jacques Le Goff, Świat średniowiecznej wyobraźni, przeł. M. Radożycka-Paoletti, Warszawa 1997

12. Elizabeth M. Hallam, Judith Everard, Francja w czasach Kapetyngów 987-1328, przeł. U. Kowalczyk, Warszawa 2006

13. Rosamond McKitterick, Królestwa Karolingów. Władza – konflikty – kultura 751-987, przeł. B. Hlebowicz, M. Wilk, Warszawa 2011

14. Roman Michałowski, Princeps fundator. Studium z dziejów kultury politycznej w Polsce X-XIII wieku, Warszawa 1993

15. Kenneth Pennigton, Władca i prawo (1200-1600). Suwerenność monarchy a prawa poddanych w zachodnioeuropejskiej tradycji prawnej, przeł. A. Pysiak, Warszawa 2012

16. Ian N. Wood, Królestwa Merowingów. Władza – społeczeństwo – kultura 450-751, przeł. M. Wilk, Warszawa 2009

Szczegółowy wykaz literatury będzie w znacznej części uzależniony od indywidualnych zainteresowań uczestników i podjętych przez projektów badawczych.

obecność na seminarium, aktywny udział w dyskusji, znajomość analizowanych źródeł i zadanej literatury przedmiotu

• uczestnicy seminarium proszeni będą o wygłoszenie nie mniej niż jednego referatu w ciągu roku akademickiego, związanego z przygotowywaną pracą dyplomową lub pracą seminaryjną (jeżeli jest to dla nich seminarium główne); pozostali uczestnicy proszeni będą o wygłoszenie krótkiego komunikatu

• uczestnicy seminarium przygotowujący prace dyplomowe z historii średniowiecznej będą oceniani w zakresie umiejętności krytycznej lektury, analizy i interpretacji źródeł łacińskich i towarzyszącej im literatury (w tym obcojęzycznej)

• uczestnicy seminarium przygotowujący prace dyplomowe z historiografii epoki średniowiecza (od których nie będzie wymagana samodzielna lektura tekstów łacińskich) będą oceniani w zakresie umiejętności krytycznej lektury, analizy i interpretacji proporcjonalnie zwiększonego pensum literatury przedmiotu (w tym obcojęzycznej).