Historia kultury krajów regionu (II) - Litwa

w sali

Podstawowym celem zajęć jest zaprezentowanie wiedzy z zakresu dziejów kultury litewskiej w całej jej rozpiętości w XIX wieku oraz wypracowanie umiejętności myślenia w kategoriach historii kultury, czyli odniesienia zjawisk kulturowych do czynników historycznych w życiu narodu i w kontekście międzynarodowym.

Podstawowym celem zajęć jest zaprezentowanie wiedzy z zakresu dziejów kultury litewskiej w całej jej rozpiętości w XIX wieku oraz wypracowanie umiejętności myślenia w kategoriach historii kultury, czyli odniesienia zjawisk kulturowych do czynników historycznych w życiu narodu i w kontekście międzynarodowym.

W trakcie zajęć student rozwija swoje umiejętności badawcze, uczy się samodzielnie zdobywać wiedzę, korzystając ze wsparcia opiekuna naukowego.

Przedmiotem zajęć będą następujące tematy:

BLOK I: Źródła i zalążki odrodzenia narodowego.

1. Litewski wiek XIX – wprowadzenie.

Lektury:

- materiały przedstawione na zajęciach przez prowadzącego.

2. Przesłanki przebudzenia narodowego Litwinów na przełomie XVIII i XIX wieku w kontekście europejskim.

Lektury:

- Sommer Ł, „Mowa ojców potrzebna od zaraz. Fińskie spory o język narodowy w pierwszej połowie XIX wieku”, Warszawa 2009, rozdz.: „Narodowy glottocentryzm w tradycji niemieckiej”.

3. Źródła odrodzenia narodowego: Uniwersytet Wileński.

Lektury:

- E. Aleksandravičius E., Kulakauskas A., "Pod władzą carów. Litwa w XIX wieku", przeł. Beata Kalęba, Kraków 2003, rozdz.: „Uniwersytet Wileński jako ośrodek kultury litewskiej”.

4. Źródła odrodzenia narodowego: Mickiewicz – mowa, pismo, ludowość.

Lektury:

- Litwinowicz-Droździel M., „Ten sobie mówi, a ten sobie mówi. Ballady Adama Mickiewicza – literatura czy partytura [w:] „Antropologia praktyk językowych”, red. Grzegorz Godlewski, Agnieszka Karpowicz, Marta Rakoczy, Warszawa 2016.

5. Źródła odrodzenia narodowego: ruch lituanistyczny.

Lektury:

- Bukowiec P., „Dwujęzyczne początki nowoczesnej literatury litewskiej”, Kraków 2008, rozdz.: „Ruch lituanistyczny”.

6. Historia i mit w procesie kształtowania się świadomości narodowej.

Lektury:

- Litwinowicz-Droździel M., "O starożytnościach litewskich. Mitologizacja historii w XIX-wiecznym piśmiennictwie byłego Wielkiego Księstwa Litewskiego", Universitas, Kraków 2008, fragmenty rozdziału: "Simonas Daukantas. Petersburski kapłan pogańskich bogów".

7. Piśmiennictwo litewskie I połowy XIX wieku.

Lektury:

- Bukowiec P., „Dwujęzyczne początki nowoczesnej literatury litewskiej”, Kraków 2008, rozdz.: „Antanas Strazdas” i „Silvestras Valiūnas”.

8. Początki litewskiego ruchu wydawniczego.

Lektury:

- Niemojewski M., Litewskie kalendarze w drugiej połowie XIX wieku: inicjacje wspólnoty praktyków słowa drukowanego” [w:] „Antropologia praktyk językowych”, red. Grzegorz Godlewski, Agnieszka Karpowicz, Marta Rakoczy, Warszawa 2016.

9. Literatura jako czynnik narodowotwórczy: „Borek Oniksztyński” Antanasa Baranauskasa.

Lektury:

- Baranauskas A. (Baranowski A.), Anykščių šilelis (Borek oniksztyński), przekład poetycki J. J. Rojek, przekład filologiczny J. Wajna, wstęp M. Jackiewicz, Olsztyn-Białystok 1987 (wydanie dwujęzyczne).

BLOK II: Litewskie odrodzenie narodowe.

10. Powstanie styczniowe jako cezura w procesie kształtowania się litewskiej tożsamości.

Lektury:

- materiały dostarczone przez prowadzącego na zajęciach.

11. Ruch przemytników książek na tle litewskiego ruchu odrodzenia narodowego – część I: ludzie i książki.

Lektury:

- M. Niemojewski, „Knygnešiai, czyli o narodzinach inteligencji litewskiej” [w:] „Sploty kultury”, red. Nicole Dołowy-Rybińska, Anna Gronowska, Agnieszka Karpowicz, Igor Piotrowski, Paweł Rodak, Warszawa 2010.

12. Ruch przemytników książek na tle litewskiego ruchu odrodzenia narodowego – część II: apogeum walki o prawo do słowa drukowanego.

Lektury:

- materiały dostarczone przez prowadzącego na zajęciach.

13. Ruch przemytników książek na tle litewskiego ruchu odrodzenia narodowego – część III: nowa topografia kulturowa ziem litewskich.

Lektury:

- Römer M., „Litwa. Studyum o odrodzeniu narodu litewskiego”, Lwów 1908, fragmenty wskazane przez prowadzącego.

14. Formowanie się inteligencji litewskiej w ujęciu historycznokulturowym: towarzystwa naukowe i kulturalne. „Aušra” i „Varpas”.

Lektury:

- E. Aleksandravičius E., Kulakauskas A., "Pod władzą carów. Litwa w XIX wieku", Universitas, Kraków 2003, wybrane rozdziały (str. 308-327);

15. Formowanie się inteligencji litewskiej w ujęciu historycznokulturowym: „Aušra” i „Varpas”.

Lektury:

- Cywiński B., „Rodowody niepokornych”, Biblioteka Więzi, Warszawa 1971, str. 15 -52;

- Niemojewski M., „Zwierciadła i drogowskazy. Litewskie almanachy literackie I połowy XX wieku”, WUW, Warszawa 2005, str. 18 – 36.

Nakład pracy studenta:

Uczestnictwo w zajęciach w sali – 30 godzin – 1 ECTS

Przygotowanie do zajęć – 60 godzin – 2 ECTS

Przygotowanie do zaliczenia – 60 godzin 2 ECTS

Literatura podstawowa (poza tekstami wymienionymi w programie zajęć, zalecana przy przygotowywaniu prezentacji i prac zaliczeniowych):

Bardach J., „O dawnej i niedawnej Litwie”, Poznań 1988

Cywiński B., „Szańce kultur. Szkice z dziejów narodów Europy Wschodniej”, Warszawa 2013 ( część: „Litwini”)

Jackiewicz M., Kalėda A., „Dzieje literatury litewskiej”, Warszawa 2002

Łossowski P., „Litwa”, Warszawa 2001

Ochmański J., „Historia Litwy”, Wrocław - Warszawa - Kraków 1990

Ochmański J., „Z dziejów współpracy polityczno-kulturalnej Polaków i Litwinów w końcu XIX i początku XX wieku” [w:] "Rocznik Olsztyński", T. IV, 1964

„Polska i Litwa w dziejowym stosunku”, red. Wojciech Baranowski, Kraków 1914

Stoberski Z., Historia literatury litewskiej, Wrocław 1986

Wisner H., Litwa. Dzieje państwa i narodu, Warszawa 1999

Literatura uzupełniająca:

Gellner E., „Narody i nacjonalizm”, Warszawa 1991

Godlewski G., „Słowo – pismo – sztuka słowa. Perspektywy antropologiczne“, Warszawa 2008

Goody J., Watt I., „Następstwa piśmienności, przeł. J. Jaworska, [w:] Communicare. Almanach antropologiczny. T. II: oralność/ piśmienność”, Warszawa 2007

Kamieniecki W., „Państwo litewskie”, Warszawa 1918

Kłoskowska A., „Kultury narodowe u korzeni”, Warszawa 1996

Kula M., „Narodowe i rewolucyjne”, Londyn - Warszawa 1991

Mencwel A., „Przedwiośnie czy potop”, Warszawa 1997

"My nie bracia, my sąsiedzi. Polska perspektywa stosunków polsko-litewskich. Wybór tekstów i dokumentów", red. Srebrakowski A., Wrocław 2013

Stoberski Z., „Między dawnymi i młodszymi laty (Polsko-litewskie związki literackie)”, Łódź 1981

Sulima R., „Literatura a folklor” [w:] „Lektury i problemy”, wybór i opracowanie J. Maciejewski, Warszawa 1976

Tonnies F., „Wspólnota i stowarzyszenie”, Warszawa 1988

WIEDZA: absolwent zna i rozumie:

1. w zaawansowanym stopniu historię kultury litewskiej XIX wieku, ze szczególnym uwzględnieniem procesów kulturowych, językowych, historycznych, politycznych, społecznych, literackich, artystycznych itd. (S1_W01, Odniesienie do kierunkowych efektów kształcenia: K1_W03, K1_W04)

2. w zaawansowanym stopniu ujęcia teoretyczne i metodologiczne nauk humanistycznych, przede wszystkim kulturoznawstwa (ze szczególnym uwzględnieniem jego interdyscyplinarności); rozumie ich wzajemne związki i inspiracje, posiada wiedzę na temat szkół i kierunków badawczych, z odniesieniem do wytworów kultury i sytuacji społeczno-historyczno-politycznej Litwy (S1_W03, Odniesienie do kierunkowych efektów kształcenia: K1_W01, K1_W02, K1_W03, K1_W07).

3. w zaawansowanym stopniu kontekst europejski i globalny procesów kulturowych – potrafi zastosować tę wiedzę w odniesieniu do kultury, sztuki, literatury, zjawisk politycznych, społecznych, gospodarczych i lingwistycznych Litwy w XIX wieku (S1_W06, Odniesienie do kierunkowych efektów kształcenia: K1_W03, K1_W04, K1_W06, K1_W07).

4. w zaawansowanym stopniu zagadnienia dotyczące kształtowania się relacji narodowościowych i religijnych, społeczno-politycznych i gospodarczych na Litwie (S1_W09, Odniesienie do kierunkowych efektów kształcenia: K1_W03, K1_W04).

UMIEJĘTNOŚCI: absolwent potrafi:

1. wyszukać, selekcjonować, analizować i wykorzystywać potrzebne mu informacje z różnych źródeł (S1_U01, Odniesienie do kierunkowych efektów kształcenia: K1_U01)

2. rozwijać swoje umiejętności badawcze, samodzielnie zdobywać wiedzę i podejmować działania zmierzające do kierowania własną karierą zawodową; umiejętnie formułuje myśli, prezentuje wyniki badań w postaci wypowiedzi ustnej, pisemnej, referatu czy publikacji naukowej (S1_U03, Odniesienie do kierunkowych efektów kształcenia: K2_U03, K2_U02)

3. rozpoznać różne rodzaje wytworów kultury litewskiej, przeprowadzić ich analizę, odróżniać rożne perspektywy spojrzenia na rozwój kultury, mając świadomość istnienia różnic tożsamości kulturowych i kontekstu (S1_U05, Odniesienie do kierunkowych efektów kształcenia: K1_U05, K1_U07)

4. planować i organizować pracę indywidualną oraz w zespole (S1_U11, Odniesienie do kierunkowych efektów kształcenia: K1_U11)

5. samodzielnie planować i realizować własne uczenie się przez całe życie (S1_U12, Odniesienie do kierunkowych efektów kształcenia: K1_U12)

KOMPETENCJE SPOŁECZNE: absolwent jest gotów do:

1.ochrony dziedzictwa narodowego i kulturowego Litwy (S1_K01, Odniesienie do kierunkowych efektów kształcenia: K1_K01)

2.ciągłego dokształcania się i uzupełniania zdobytej wiedzy (S1_K04, Odniesienie do kierunkowych efektów kształcenia: K1_K01, K_K02)

Metody i kryteria oceniania:

Warunkiem dopuszczenia do zaliczenia jest obowiązkowa obecność na zajęciach zgodnie ze Szczegółowymi zasadami studiowania na Wydziale Lingwistyki Stosowanej (uchwała nr 114 Rady Wydziału LS z dnia 19.12.2017 r.)

Zajęcia prowadzone będą w formie dyskusji na temat zadanych lektur lub materiału zaprezentowanego przez prowadzącego w formie prezentacji. Aktywny udział w dyskusji oznacza merytoryczne uczestnictwo w dyskusji podczas co najmniej 50% zajęć.

Przewidziana jest także praca pisemna lub prezentacja na temat zadany przez prowadzącego. Ostateczny termin składania pracy pisemnej stanowi data wyznaczona przez prowadzącego na pierwszych lub drugich zajęciach. Osoby nieobecne na tych zajęciach zobowiązane są do zasięgnięcia informacji u prowadzącego zajęcia.

Na końcową ocenę składają się:

Aktywny i merytoryczny udział w zajęciach (50%).

Praca pisemna lub prezentacja na temat wyznaczony przez prowadzącego zajęcia (50%).

Skala ocen:

0%-49% - 2

50%-60% - 3

61%-70% - 3+

71%-80% - 4

81%-90% - 4+

91%-100% - 5

Dodatkowa wiedza - 5+