Teoria kultury (przegląd teorii)

obowiązkowe

w sali

Zajęcia te mają charakter komplementarny wobec zajęć Wstęp do kulturoznawstwa i realizowane są w formie wykładu. Ich celem jest prezentacja najważniejszych kierunków, orientacji, ujęć teoretycznych i formacji intelektualnych w dziejach humanistycznej i naukowej refleksji nad kulturą. Ich program obejmuje także prezentację sylwetek najwybitniejszych twórców myśli kulturoznawczej.

Zajęcia te mają charakter komplementarny wobec zajęć Wstęp do kulturoznawstwa i realizowane są w formie wykładu. Ich celem jest prezentacja najważniejszych kierunków, orientacji, ujęć teoretycznych i formacji intelektualnych w dziejach humanistycznej i naukowej refleksji nad kulturą, a w tym np.: koncepcje G. Vico, J.-J. Rousseau i J.G. Herdera, romantyzm, ewolucjonizm, dyfuzjonizm, psychologizm, marksizm, historyzm, funkcjonalizm, podejścia akcjonistyczne i procesualne, relatywizm i jego rozgałęzienia oraz strukturalizm, ze szczególnym uwzględnieniem tych, które do dziś są przedmiotem dyskusji i źródłem inspiracji. Zajęcia ukazują historyczną niejednorodność tej refleksji i wyłonienie się z niej ujęcia antropologicznego, sięgają więc po elementy perspektywy socjologicznej, etnograficznej i historycznokulturowej. Ich program obejmuje także prezentację sylwetek najwybitniejszych twórców myśli kulturoznawczej.

Przedmiotem zajęć będą następujące zagadnienia:

1. O wyobraźni antropologicznej. Przesłanki i problemy teorii kultury.

2. Źródła myśli kulturoznawczej: J.-J. Rousseau, J. G. Herder, romantyzm.

3. Sprzeczności ewolucjonizmu: Charles Darwin, Lewis H. Morgan i Edward B. Tylor.

4. Po ewolucjonizmie: kontynuacje, krytyki, przełom antypozytywistyczny, funkcjonalizm.

5. Franz Boas i echa jego koncepcji: od relatywizmu kulturowego do antropologii kognitywnej.

6. Język i kultura: od Kursu językoznawstwa ogólnego do teorii komunikacji – wielowymiarowe konsekwencje zwrotu lingwistycznego.

7. Strukturalizm Claude'a Levi-Straussa i jego krytyka.

8. Wektory poststrukturalizmu: semiologia Rolanda Barthesa i dyskurs Michela Foucaulta, Pierre Bourdieu, Jacques Derrida, jacques Lacan.

9. Szkoła komunikacji z Toronto.

10. Perspektywa feministyczna w badaniach nad kulturą.

11. „Opis gęsty” Clifforda Geertza czyli antropologia interpretatywna.

12. Zwrot performatywny, dramat społeczny i koncepcje Victora Turnera.

13. Teorie praktyki:Pierre Bourdieu i Michel de Certeau.

14. Teoria postkolonialna: Edward W. Said i Gayatri Chakravorty Spivak.

15. Wiedzy o kulturze kondycja ponowoczesna: od paradygmatów do gier językowych.

Literatura podstawowa

Barnard A., Antropologia. Zarys teorii i historii, Warszawa 2006 (lub późniejsze wydania).

Deliège R., Historia antropologii. Szkoły, autorzy, teorie, Warszawa 2011.

Krawczak E., Antropologia kulturowa. Klasyczne kierunki, szkoły i orientacje, Lublin 2007.

Nowicka E., Świat człowieka - świat kultury, Warszawa 2006.

Paluch A. K., Mistrzowie antropologii społecznej. Rzecz o rozwoju teorii antropologicznej, Warszawa 1990.

Szacki J. Historia myśli socjologicznej, Warszawa 2002.

Literatura uzupełniająca

Barnard A. i Spencer J. (red.), Encyklopedia antropologii społeczno-kulturowej, Warszawa 2012.

Eller J. D., Rozdział 3. Początki antropologii kulturowej, [w:] tegoż, Antropologia kulturowa, Kraków 2012, s. 71-102.

Inglis F., Kultura, seria „Key concepts, Warszawa 2007.

Mencwel A., Wstęp: wyobraźnia antropologiczna, [w:] Godlewski G., Kolankiewicz L., Mencwel A., Rodak P., Antropologia kultury. Zagadnienia i wybór tekstów, Warszawa 2005, s. 9-20.

Mencwel A., Godlewski G., Kołakowski A. i inni (red.), Kulturologia polska XX wieku, tom 1: A-K, Warszawa 2013.

Mencwel A., Godlewski G., Kołakowski A. i inni (red.), Kulturologia polska XX wieku, tom 2: L-Ż, Warszawa 2013.

Nowicka E. i Głowacka-Grajper M., Słowo wstępne [w:] tychże (red.) Świat człowieka – świat kultury. Antologia tekstów klasycznej antropologii, s. 9-67.

Staszczak Z., Słownik etnologiczny: terminy ogólne, Warszawa 1987.

W odniesieniu do specjalnościowych efektów kształcenia po ukończeniu kursu student:

1) posługuje się terminologią i podstawowymi definicjami z zakresu kulturoznawstwa (S1_W02, Odniesienie do kierunkowych efektów kształcenia: K1_W01, K1_W03, K1_W04)

2) posiada wiedzę z zakresu kulturoznawstwa ogólnego, terminów i koncepcji dotyczących antropologii kultury oraz aktualnych zjawisk zachodzących w kulturze (S1_W03, Odniesienie do kierunkowych efektów kształcenia: K1_W01, K1_W02, K1_W03, K1_W07)

3) rozumie specyfikę kulturoznawstwa oraz jego związków z innymi naukami, rozumie podstawowe ujęcia teoretyczne i zasady metodologiczne charakterystyczne dla kulturoznawstwa (S1_W03, Odniesienie do kierunkowych efektów kształcenia: K1_W01, K1_W02, K1_W03, K1_W07)

4) orientuje się w historii szkół, prądów myślowych i kierunków badawczych (S1_W03, Odniesienie do kierunkowych efektów kształcenia: K1_W01, K1_W02, K1_W03, K1_W07)

5) posiada znajomość modeli kultury oraz ich wzajemnych powiązań w sferze symbolicznej i semiotycznej (S1_W04, Odniesienie do kierunkowych efektów kształcenia: K1_W03, K1_W04, K1_W06)

6) posiada nawyk samodzielnego zdobywania wiedzy o kulturze (S1_U01, Odniesienie do kierunkowych efektów kształcenia: K1_U01)

7) dostrzega i opisuje podstawowe zjawiska i procesy z zakresu kulturoznawstwa (S1_U02, Odniesienie do kierunkowych efektów kształcenia: K1_U04, K1_U06)

8) porównuje i analizuje różne wymiary kultury (S1_U02, Odniesienie do kierunkowych efektów kształcenia: K1_U04, K1_U06)

9) postrzega i kojarzy główne nurty i powtarzające się motywy w kulturze (S1_U02, Odniesienie do kierunkowych efektów kształcenia: K1_U04, K1_U06)

10) potrafi zastosować kulturoznawczą perspektywę poznania kultury i zjawisk o charakterze cywilizacyjnym (S1_U03, Odniesienie do kierunkowych efektów kształcenia: K1_U03, K1_U04)

11) posiada zdolność poruszania się w zglobalizowanej współczesności (S1_K03, Odniesienie do kierunkowych efektów kształcenia: K1_K03)

11) ma świadomość znaczenia nauk humanistycznych dla utrzymania i rozwoju więzi społecznej na różnych poziomach (S1_K03, Odniesienie do kierunkowych efektów kształcenia: K1_K03)

Metody i kryteria oceniania:

Warunkiem dopuszczenia do zaliczenia jest obowiązkowa obecność na zajęciach zgodnie ze Szczegółowymi zasadami studiowania na Wydziale Lingwistyki Stosowanej (uchwała nr 114 Rady Wydziału LS z dnia 19.12.2017r .)

Przedmiot kończy się pisemnym zaliczeniem na ocenę.

Test wielokrotnego wyboru z przynajmniej jedną właściwą odpowiedzią, weryfikujący wiedzę z materiału omawianego na zajęciach w trakcie semestru.

Na końcową ocenę składają się: wynik testu wielokrotnego wyboru (100%).

Ocenę niedostateczną można wpisać jedynie na skutek niesatysfakcjonujących wyników w nauce, potwierdzonych negatywną oceną z testu.

Skala ocen:

0%-49% - 2

50%-60% - 3

61%-70% - 3+

71%-80% - 4

81%-90% - 4+

91%-100% - 5

Dodatkowa wiedza - 5+