Literatura (włoskojęzyczna)

Zajęcia w ramach kursu poświęcone są włoskojęzycznej literaturze Szwajcarii umieszczonej w szerokim kontekście historycznym i społeczno-kulturowym, omawianej w perspektywie chronologicznej, ze szczególnym uwzględnieniem tekstów najnowszych.

Po wprowadzeniu dotyczącym wielowymiarowości zagadnienia literatur(y) Szwajcarii, problematyki czytelnictwa i współczesnego szwajcarskiego rynku literackiego (w tym przekładów literackich), najważniejszych instytucji kultury i festiwali oraz nagród literackich, literackich związków szwajcarsko-włoskich i szwajcarsko-polskich, słuchacze zapoznają się z najistotniejszymi utworami literatury włoskojęzycznej w Szwajcarii. Przegląd obejmuje prezentację rozmaitych form i zjawisk literackich na tle kontekstu społecznego, politycznego, historycznego, kulturowego i językowego Konfederacji Szwajcarskiej. W trakcie kursu, w ujęciu chronologicznym, wprowadzone zostaną podstawowe pojęcia i zagadnienia oraz tendencje związane z twórczością najważniejszych pisarzy wskazanego obszaru.

Koncepcja kursu zakłada, że słuchacze poznają teksty lub przeczytają fragmenty utworów (wierszy, powieści, opowiadań i innych form) wybranych spośród następujących autorów:

Francesco Chiesa, Giorgio Orelli, Alberto Nessi, Fabio Pusterla, Fabiano Alborghetti, Vanni Bianconi, Yari Bernasconi,

Giuseppe Zoppi, Piero Bianconi, Felice Filippini, Plinio Martini, Giovanni Orelli, Anna Felder, Fleur Jaeggy, Anna Ruchat, Claudia Quadri, Flavio Stroppini.

Spotkania zawierają elementy wykładu oraz warsztatów. Podczas zajęć studenci dokonują – samodzielnie i w grupach – krytycznej analizy i twórczej interpretacji tekstów literackich lub ich fragmentów, które umieszczają w szerokim kontekście zjawisk, tendencji, figur, zagadnień związanych z realiami szwajcarskiej kultury i społeczeństwa.

Y. Bernasconi, P. Lepori, Giovane poesia nella Svizzera italiana, [w:] «Viceversa», 1 (2007), s. 139-150.


G. Bonalumi, R. Martinoni, P. V. Mengaldo, Cento anni di poesia nella Svizzera italiana, Armando Dadò Editore, Locarno 1997.


G. Bonalumi, Il pane fatto in casa. Capitoli per una storia delle lettere nella Svizzera italiana e altri saggi, Casagrande, Bellinzona 1988.

G. Calgari, Le quattro letterature della Svizzera. Nuova edizione aggiornata, Sansoni- Accademia, Milano 1968.

«Chi sono io? Chi altro c'è lì?». Prospettive letterarie dalla e sulla Svizzera italiana, red. T. Crivelli e L. Lazzari, Cesati, Firenze 2015.

Dizionario delle letterature svizzere, red. P.-O. Walzer, wyd. w jęz. wł. red. R. Martinoni, Armando Dadò Editore, Locarno 1991.

Dizionarietto degli scrittori della Svizzera italiana, red. Associazione degli scrittori della Svizzera italiana, Cenobio, Lugano 1976.

Gli italiani in Svizzera, red. E. Halter, Casagrande, Bellinzona 2003.

F. Grignola, Le radici ostinate. Poeti dialettali della Svizzera italiana, Armando Dadò Editore, Locarno 1995.

I poeti della Svizzera italiana nell’ultimo ventennio (1969-1989), red. J.-J.Marchand, Section d’italien, Lausanne 1990.


La poesia della Svizzera italiana, red. G. P. Giudicetti, C. Maeder, L’ora d’oro, Poschiavo 2014.

Letteratura di lingua italiana in Svizzera. Scrittura e lingua (con sei testi inediti), red. J.-J. Marchand, Section d’italien, Lausanne 2003.


J.-J. Marchand, R. Martinoni, Poesia della Svizzera italiana, [w:] «Bloc Notes», 34 (1996), s. 31-176.

R. Martinoni, L’Italia in Svizzera. Lingua, cultura, viaggi, letteratura, Marsilio, Venezia 2010.

R. Martinoni, A. Pelli, Scarpe e polenta. Un viaggio letterario nella Svizzera italiana del Novecento, Salvioni, Bellinzona 2001.

Negli immediati dintorni. Guida letteraria tra Lombardia e Canton Ticino, red. M. Campagnoli, M. Terzaghi, Casagrande, Bellinzona 2015.

A. Nessi, Rabbia di vento. Un ritratto della Svizzera italiana attraverso scritti e testimonianze, Casagrande, Bellinzona 1986.

A. Nessi, Svizzera italiana, Unicopli, Milano 2017.

G. Orelli, Svizzera italiana, La Scuola, Brescia 1986.


G. Orelli, La Svizzera italiana, [w:] Letteratura italiana. Storia e geografia. Volume III. L’età contemporanea, red. A. Asor Rosa, Einaudi, Torino 1989, s. 885-918.

F. Pusterla, Il nervo di Arnold e altre letture. Saggi e note sulla poesia contemporanea, Marcos y Marcos, Milano 2007.


F. Soldini, Negli Svizzeri. La Svizzera ritratta dagli scrittori italiani, Armando Dadò Editore, Locarno 1991.


Scrittori del Grigioni Italiano. Antologia letteraria, red. A. e M. Stäuble, Armando Dadò Editore, Locarno 1998.

A. Stäuble, Italian-Swiss Literature since the Second World War, [w:] Modern Swiss Literature. Unity and Diversity, red. J. L. Flood, Wolff, London 1985, s. 79-91

oraz teksty literackie, teksty krytyczne, teksty dotyczące zagadnień teoretycznych oraz materiały autorskie udostępnione lub wskazane przez prowadzącą podczas zajęć.

Pozycje niedostępne w bibliotekach UW zostaną udostępnione przez prowadzącą.

Wiedza: student zna i rozumie

- przedmiot badań helwetologicznych i jego umiejscowienie w naukach humanistycznych i społecznych (K_W01, P7S_WG)

- współczesne dokonania ośrodków i szkół badawczych w badaniach nad literaturą (K_W03, P7S_WG)

- w pogłębionym stopniu wybrane fakty, procesy i zjawiska zachodzące w obszarach literatury współczesnej Szwajcarii (K_W04, P7S_WG)

Umiejętności: student potrafi

- wykorzystywać nabyte umiejętności badawcze, obejmujące: krytyczną lekturą tekstów, krytyczną analizę wytworów kultury i zjawisk społecznych Szwajcarii, syntezę różnych idei i poglądów w zakresie studiów szwajcarskich, formułowanie hipotez, dobór metod i konstruowanie narzędzi badawczych, opracowanie i prezentację wyników z zakresie niezbędnym do udziału w dyskusji naukowej i przygotowania własnych prac naukowych z wykorzystaniem różnych źródeł i ujęć teoretycznych ( K_U01, P7S_UW)

- merytorycznie argumentować z wykorzystaniem własnych poglądów oraz poglądów innych autorów w kontekście wielokulturowym oraz formułować wnioski i syntetycznie je ujmować (K_U08, P7S_UW, P7S_UK)

Kompetencje społeczne: student jest gotów do

- współdziałania w grupie, przyjmując w niej różne role (K_K01, P7S_KR)

- systematycznego śledzenia współczesnych procesów i zjawisk zachodzących w literaturze, kulturze i życiu społecznym (K_K07, P7S_KR)

Na zaliczenie kursu składają się następujące elementy:

50% praca ciągła studenta, bieżące przygotowanie do zajęć i aktywność

50% przygotowanie pracy pisemnej na wybrany, skonsultowany wcześniej z prowadzącą temat (forma zdalna).