Kultura i literatura Włoch współczesnych (1980-2015)

proseminaria

Przegląd zjawisk w kulturze Włoch po 1980 r. z uwzględnieniem różnych rodzajów tekstów kultury, zależnie od zainteresowań uczestników. Motywem organizującym wspólną pracę (indywidualnie słuchacze będą prowadzili badania nad wybranymi przez siebie zagadnieniami) będzie postać literacka od początku XX wieku do dziś: od kryzysu bohatera początków XX w. (Svevo, Pirandello) po najnowsze próby jego odbudowy: konstrukcje realistyczne (bohater prekariusz, imigrant, bezdomny, bezrobotny); bohater-świadek; bohater-ofiara (wymyślonej) traumy itd.

Przedmiotem proseminarium będzie przegląd zjawisk w kulturze Włoch po 1980 r. z uwzględnieniem zainteresowań uczestników: kino, komiks, powieść graficzna, prądy i zjawiska literackie (postmodernizm; powrót do rzeczywistości/neo-neoralizm; literatura migrująca i translingwalna; literatura światowa / powieść globalna / światowy bestseller - Eco, Saviano, Melissa P., Moccia, Camilleri, Ferrante; katastrofizm i nowa dystopia, itd.).

Wspólnie będziemy prowadzili poszukiwania nad odmianami i ewolucją postaci literackiej od początku XXw. (D’Annunzio, Palazzeschi, Pirandello, Svevo, Tozzi, Moravia, Calvino, Pasolini, Morante) do dziś, sięgając do ich 19.wiecznych protoplastów (np. u Manzoniego i Vergi). Wyjdziemy od kryzysu bohatera początków XX w., którego destytucję ogłosił w 1965r. Giacomo Debenedetti w eseju „Commemorazione provvisoria del personaggio-uomo” i prześledzimy odmiany bohatera pojawiające się w drugiej połowie wieku.

Zastanowimy się, czy istotnie włoska proza nie zdołała wytworzyć silnego, pozytywnego, wiarygodnego, intrygującego bohatera. Dawniej pisarz zastępował bohatera (bohater, którego tworzył funkcjonował na zasadzie tożsamości pożyczonej od autora: bohater boccacciowski, makiaweliczny, pirandellowski). Dziś (autofiction; powieść reportażowa) autor jest gwarancją tożsamości, uwiarygodnia bohatera i jego losy, pożycza mu swoją biografię.

W najnowszej literaturze żywioł fantastyczny, oniryczność, wyobraźnia schodzą na dalszy plan, i nie ujmują w nawias realistycznej kreacji. Próby restytucji bohatera obejmują po 1980r. konstrukcje realistyczne takie jak bohater prekariusz, imigrant, bezdomny, bezrobotny, ale także bohater-świadek: dziennikarz, śledczy, nieformalny świadek w powieści reportażowej, (częściej superstes, który osobiście uczestniczy w relacjonowanych zdarzeniach, niż testis, czyli kto donosi o rzeczach, w których nie podkreśla własnego udziału); bohater-ofiara traumy, itd.

Wybrane opracowania dot. postaci literackiej we Włoszech:

Giacomo Debenedetti, Commemorazione provvisoria del personaggio-uomo, w: «Paragone Letteratura» n. 190, dicembre 1965, pp. 3-36 [poi raccolto, insieme ad altri scritti, nel volume Il personaggio-uomo (Il Saggiatore 1970)]

Elsa Morante, Sui personaggi w: Eadem, Pro o contro la bomba atomica e altri scritti, 1987

Salvatore Battaglia, La mitografia del personaggio, Liguori editore, 1991

Vittorio Spinazzola, Personaggi e crisi del personaggio w: «Tirature '94», pp. 11-20, Baldini e Castoldi, 1994

AAVV, 1998, Il personaggio romanzesco. Teoria e storia di una categoria letteraria, a c.di F. Fiorentino e L.Carcerieri, Bulzoni, 1998

Giorgio Ficara, "Homo fictus" in: Il romanzo. Temi luoghi, eroi, vol.IV, a cura di Franco Moretti, Einaudi, 2003

Dizionario dei personaggi letterari, 3 voll., UTET, 2003

Arrigo Stara, L'avventura del personaggio, Le Monnier, 2004

Franco Marenco, (a cura di) Il personaggio nelle arti della narrazione. Edizioni di Storia e Letteratura, 2007

Enrico Testa, Eroi e figuranti. Il personaggio del romanzo, Einaudi, 2009

Marco Bazzocchi, Personaggio e romanzo nel Novecento italiano, Mondadori, 2009

Alfonso Berarndinelli, Il personaggio nella narrativa del Novecento in: Idem, Non incoraggiate il romanzo. Sulla narrativa italiana. Marislio, 2011, pp. 15-26.

Ogólna prezentacja najnowszej włoskiej literatury:

Hanna Serkowska, Neo-neorealizm we Włoszech „po dobrobycie”, czyli dokąd zmierza współczesna włoska proza? w: Dekada Krakowska 2014.

Korpus tekstów włoskiej kultury po 1980 r. ustalimy wspólnie zależnie od zainteresowań uczestników zajęć.^

Pozycje niedostępne w bibliotece udostępnia prowądzacy.

Efekty kształcenia:

Wiedza:

Definiuje i opisuje główne trendy i kierunki rozwoju współczesnej filologii oraz teorii i historii literatury, ma uporządkowaną i pogłębioną wiedzę obejmującą terminologię i metodologie stosowane we współczesnej historii literatury.

Wskazuje kluczowe kierunki rozwoju i cechy współczesnej literatury włoskiej.

Rozpoznaje i stosuje metody krytyki literackiej i krytyki źródłoznawczej (specjalizacja kulturowo-literacka).

Umiejętności

Potrafi porozumiewać się przy pomocy różnych kanałów i technik komunikacyjnych ze specjalistami w zakresie italianistyki i innych filologii, w zakresie innych dyscyplin humanistycznych, a także upowszechniać i popularyzować wiedzę o języku, historii i kulturze Włoch w formie rozbudowanej wypowiedzi pisemnej, ustnej, multimedialnej w języku włoskim i polskim.

Umie samodzielnie zdobywać wiedzę w zakresie filologii, literaturoznawstwa, historii, poszerzać tę wiedzę o inne dyscypliny w celu zastosowania jej do sytuacji zawodowych i kierowania własną karierą zawodową.

Kompetencje społeczne’

Ma pogłębioną świadomość poziomu swojej wiedzy i umiejętności, rozumie potrzebę ciągłego dokształcania się i podnoszenia własnego poziomu kulturalnego.

Jest dobrze przygotowany do nawiązywania współpracy w zakresie swoich zadań zawodowych i indywidualnych zainteresowań, w tym międzynarodowej.

Ocena prezentacji własnych badań referowanych w czasie zajęć, aktywny udział w zajęciach, pisemna praca zaliczeniowa na koniec roku, obejmująca wszystkie wymagane elementy argumentacyjnej pracy magisterskiej.