Historia myśli o społeczeństwie

Program skupia się na socjologicznych aspektach myśli społecznej od okresu

starożytności po Oświecenie.

Czym zajmuje się historia myśli społecznej

Państwo i społeczeństwo w myśli starożytnej

Dwa porządki świata w myśli chrześcijańskiej

Renesansowe idee a zmiany społeczno-gospodarcze

Prawo Naturalne w XVII w

Myśl oświeceniowa i jej rola społeczno-wychowawcza

Oświecenie francuskie

Oświecenie brytyjskie

Oświecenie niemieckie

W trakcie wykładów i ćwiczeń śledzimy różne sposoby rozumienia takich pojęć jak: państwo,

Natura, Prawo Naturalne, relacja między Prawem Naturalnym a pozytywnym, koncepcje ładu

społecznego, postępu, relację między naturą a kulturą.

Omawiając koncepcje poszczególnych myślicieli w sposób szczególny zwracana jest uwaga na

różnego typu „odzwierciedlenia” ich sposobu myślenia w koncepcjach socjologicznych.

Platon (427-347 p.n.e.): kolektywizm w „państwie filozofów”

Państwo. Przeł. Władysław Witwicki, Wydawnictwo Antyk, Kęty 2003.

Księga czwarta, s. 117-148.

Księga piąta, s. 149-186.

Arystoteles (384-22 p.n.e.): państwo „złotego środka”

Polityka z dodaniem pseudo-arystotelesowskiej ekonomiki. Przeł. Ludwik Piotrowicz. WN

PWN, Warszawa 2003.

Księga I, rozdz. I, II, s. 3-11.

Księga III, rozdz. I, II, II, IV, V, s. 53-66.

Księga IV, rozdz. I, II, III, s. 83-90; rozdz. IX, s. 98-100.

Księga VIII, rozdz. I, II, s. 190-192.

Św. Augustyn (354-430) – konflikt państwa Bożego z państwem ziemskim

Państwo Boże. Przeł. ks. Władysław Kubicki, Wydawnictwo Antyk, Kęty 2002.

Księga czternasta: Przyczyna grzechu leży w woli człowieka, s. 507-547.

Św. Tomasz z Akwinu (1223-1274): neoarystotelesowska koncepcja władzy

O władzy, w: Dzieła wybrane. Święty Tomasz z Akwinu. Przeł. i oprac. Jacek Salij,

DeAgostini, Altaya, Warszawa 2001 (całość).

Nicolo Machiavelli (1469-1527): porządek polityczny a porządek moralny

Książę. Przeł. Czesław Nanke, Wydawnictwo „Alfa”, Warszawa 1993 (całość).

Thomas More (1478-1535): utopia jako społeczeństwo idealne

Utopia. Przeł. Kazimierz Abgarowicz, Instytut Wydawniczy „Daimonion”, Lublin 1993.

Księga druga: Opowieść Rafała Hytlodeusza o najlepszym ustroju państwa podana przez

Tomasza Morusa, s. 59-139.

Thomas Hobbes (1588-1679): państwo jako gwarant bezpieczeństwa

Lewiatan, czy materia, forma i władza państwa kościelnego i świeckiego. Przeł. Czesław

Znamierowski, PWN, Warszawa 1954.

Rozdział XIII: O przyrodzonym stanie ludzkości, co się tyczy jej szczęścia i nieszczęścia, s.

107-112.

Rozdział XIV: O pierwszym i drugim prawie natury oraz o umowach, s. 113-126.

Rozdział XV: O innych prawach natury, s. 126-141.

Rozdział XVII: O przyczynach powstania państwa, jego powstaniu i definicji, s. 147-152.

Rozdział XVIII: O uprawnieniach suwerenów w państwie opartym na ustanowieniu, s. 152-

163.

John Locke (1662-1704): liberalna wizja umowy społecznej

Dwa traktaty o rządzie. Przeł. Zbigniew Rau, WN PWN, Warszawa 1992.

Traktat drugi: Esej dotyczący prawdziwych początków, zakresu i celu rządu obywatelskiego,

s. 163-255.

1. Giambattista Vico (1668-1744): cykliczny bieg procesu historycznego

Nauka nowa. Przeł. Jan Jakubowicz, PWN, Warszawa 1966.

Księga czwarta: O cyklicznym biegu dziejów narodu, s. 473-552.

Księga piąta: O cyklicznym nawrocie spraw ludzkich i odrodzeniu narodów, s. 553-578.

Bernard Mandeville (1670-1733): „prywatne wady – korzyścią publiczną”

Bajka o pszczołach. Przeł. Agnieszka Ginczanka, PWN, Warszawa 1957.

Rozdziały: Badania dotyczące pochodzenia cnoty moralnej; O naturze społeczności.

Charles Louis de Montesquieu (1689-1755): trójpodział władzy

O duchu praw. Przeł. Tadeusz Boy-Żeleński, www.wolnelektury.pl

Część pierwsza:

Księga pierwsza: O prawach w ogólności, s. 5-8.

Księga druga: O prawach wypływających wprost z natury rządu, s. 9-13.

Księga trzecia: O zasadach trzech postaci rządu, s. 4-18.

Księga ósma: O skażeniu trzech postaci rządu, s. 60-67.

Część druga:

Księga jedenasta: O prawach tworzących wolność polityczną w jej związku z ustrojem

państwa, s. 80-95.

Księga dwunasta: O prawach, które tworzą wolność polityczną w stosunku do jej obywatela,

s. 96-106.

Jean-Jacques Rousseau (1712-1778): suwerenność ludu

Umowa społeczna. Przeł. Antoni Peretiatkowicz, Wydawnictwo Antyk, Kęty 2002.

Księga pierwsza, s. 11-25.

Księga druga, rozdziały I-III, s. 26-30.

Literatura uzupełniająca: Jerzy Szacki, Historia myśli socjologicznej, PWN, Warszawa

2002

Student rozumie koncepcje państwa i społeczeństwa w różnych nurtach myśli społecznej i

potrafi wskazać na powiązania ze współczesną myślą socjologiczną

Student rozumie pojęcie „Prawa Naturalnego” w odniesieniu do różnych koncepcji myśli

społecznej

Student potrafi wyjaśnić różne rozumienia pojęcia „Natury” i odnieść je do współczesnych

koncepcji socjologicznych

Student potrafi wytłumaczyć na czym polega koncepcja „ładu społecznego” w różnych

doktrynach

Student rozumie proces narodzin koncepcji postępu i potrafi wytłumaczyć jakie ma to

znaczenie dla myśli socjologicznej

Student rozumie specyfikę relacji między kulturą a naturą

Student rozumie koncepcję umowy społecznej i potrafi ją powiązać z koncepcją stanu

naturalnego oraz typem porządku społecznego

Student potrafi wskazać jakie sposoby rozumienia rzeczywistości społecznej zawarte w

myśli społecznej znalazły bezpośrednie i pośrednie odzwierciedlenie w koncepcjach

socjologicznych.

ocena wynikająca z aktywności podczas ćwiczeń i

wygłoszenia referatu dopuszcza do przystąpienia do egzaminu pisemnego lub ustnego

(forma egzaminu zależy od ilości studentów).