Disaster bioethics

seminaria monograficzne

Bardzo dobra znajomość języka angielskiego w mowie i piśmie

w sali

Seminarium dotyczy etycznych aspektów katastrofy naturalnych i antropogenicznych, w szczególności etycznych problemów medycyny katastrof i medycyny ratunkowej. Podstawowym celem zajęć jest zapoznanie studentów z głównymi zagadnieniami i problemami z zakresu bioetyki katastrof. Ponadto, celem jest rozwinięcie ich zdolności analitycznych i argumentacyjnych niezbędnych do identyfikowania, analizowania i rozwiązywania dylematów moralnych, jakie powstają w praktyce klinicznej i badawczej z zakresu medycyny katastrof i medycyny ratunkowej, a także w trakcie projektowania i realizowania działania nakierowanych na przeciwdziałanie i zwalczenia katastrof.

Ziemia jest planetą katastrof. Tylko w 2019 r. na całym świecie odnotowano 409 kataklizmów, w efekcie których ok. 11 000 ludzi poniosło śmierć, a ponad 100 milionów doznało innych uszczerbków i szkód. Łączna wysokość strat oszacowana została na 232 miliardy USD. Katastrofy nie są jednak jedynie nieprzewidzianymi i często nagłymi zdarzeniami pochodzenia naturalnego lub ludzkiego, które powodują ogromne cierpienia i szkody. Katastrofy „poważnie zakłócają funkcjonowanie wspólnoty lub społeczeństwa i powodują straty ludzkie, materialne, gospodarcze i środowiskowe, które przekraczają zdolność wspólnoty lub społeczeństwa do radzenia sobie z wykorzystaniem własnych zasobów” (International Federation of Red Cross and Red Crescent Societies, IFRC). Katastrofy mają więc zarówno wymiar biologiczny i materialny, jak i społeczny i polityczny. Etyka planowania, zapobiegania, przeciwdziała i zwalczania katastrof musi uwzględniać oba te wymiary.

Niniejsze seminarium dotyczy etycznych aspektów katastrofy naturalnych i antropogenicznych, w szczególności etycznych problemów medycyny katastrof i medycyny ratunkowej. Podstawowym celem zajęć jest zapoznanie studentów z głównymi zagadnieniami i problemami z zakresu bioetyki katastrof. Ponadto, celem jest rozwinięcie ich zdolności analitycznych i argumentacyjnych niezbędnych do identyfikowania, analizowania i rozwiązywania dylematów moralnych, jakie powstają w praktyce klinicznej i badawczej z zakresu medycyny katastrof i medycyny ratunkowej, a także w trakcie projektowania i realizowania działania nakierowanych na przeciwdziałanie i zwalczenia katastrof. Zajęcia obejmują następujące tematy:

Wprowadzenie do bioetyki katastrof

1. Katastrofa – próba definicji

2. Katastrofy a etyka zdrowia publicznego

3. Katastrofy, bioetyka globalna i humanitaryzm

Etyka medyczna w obliczu katastrof

4. Trzęsienie ziemi na Haiti - historia naturalna i historia pomocy ofiarom kataklizmu

5. Etyka medyczna a międzynarodowa pomoc humanitarna

6. Etyka triażu/segregacji medycznej stosowanej w medycynie katastrof

7. Etyka badań naukowych prowadzonych po ustaniu kataklizmu

Etyka i choroby zakaźne

8. Pandemia Covid-19 – historia naturalna i historia globalnej walki z chorobą

9. Epidemie/pandemie a obowiązek leczenia

10. Etyka racjonowania ograniczonych zasobów medycznych w trakcie epidemii/pandemii

11. Etyka stosowania niesprawdzonych interwencji medycznych w trakcie epidemii/pandemii

12. Etyka stosowania pozamedycznych środków przeciwdziałania rozwojowi epidemii/pandemii

Bioetyka wobec konfliktów zbrojnych

13. Etyka medyczna na wojnie

14. Etyka wobec terroryzmu

Podstawowe źródła literatury (w porządku alfabetycznym):

- G.J. Annas, Worst Case Bioethics: Death, Disaster, and Public Health, Oxford University Press 2010.

- M.P. Battin, L.P. Francis, J.A. Jacobson, Ch.B. Smith eds. The Patient as Victim and Vector: Ethics and Infectious Disease, Oxford Univeristy Press 2009.

- M.L. Gross, Bioethics and Armed Conflict: Moral Dilemmas of Medicine and War, MIT 2006.

- D.P.O’Mathúna, B. Gordijn, M. Clarke Eds., Disaster Bioethics. Normative Issues when Nothing in Normal. Springer: Dordrecht 2014.

- H. Rodriguez, E.L. Quarantelli, R. Dynes eds., Handbook of Disaster Research. Springer, 2009.

- A.M. Viens ed.,Emergency Research Ethics, Series: The Library of Essays on Emergency Ethics, Law and Policy, Ashgate 2013.

- A.M. Viens & M.J. Selgelid eds., Emergency Ethics, Series: The Library of Essays on Emergency Ethics, Law and Policy, Ashgate 2012.

Szczegółowa lista lektur zostanie podana na pierwszym spotkaniu seminaryjnym.

Nabyta wiedza:

Po zaliczeniu przedmiotu student w pogłębionym stopniu zna i rozumie:

- rolę etyki i bioetyki w praktyce i rozwoju medycyny katastrof i medycyny ratunkowej;

- multi- i interdyscyplinarną terminologię stosowaną w dyskusjach z zakresu bioetyki katastrof;

- (na poziomie prowadzącym do specjalizacji) naczelne zagadnienia i problemy z zakresu bioetyki katastrof, a także główne stanowiska filozoficzne, podejścia aksjologiczne, normatywne oraz strategie argumentacyjne stosowane we współczesnych dyskusjach z zakresu bioetyki katastrof;

- znaczenie czynników społeczno-kulturowych, prawnych i polityczno-ekonomicznych dla praktyki i rozwoju medycyny katastrof i medycyny ratunkowej.

Nabyte umiejętności:

Po zaliczeniu przedmiotu student potrafi:

- identyfikować i analizować problemy i konflikty etyczne występujące na gruncie medycyny katastrof i medycyny ratunkowej;

- krytycznie analizować poglądu i argumenty innych autorów, w tym pozostałych uczestników zajęć, oraz zalecane lektury z zakresu tematyki seminarium;

- przygotowywać pisemną analizę krytyczną tekstu z zakresu tematyki seminarium;

- przygotować i wygłosić wystąpienie ustne z zakresu tematyki seminarium.

Nabyte kompetencje społeczne:

Po zaliczeniu przedmiotu student jest gotów do:

- krytycznego oceniania pozyskiwanych informacji i odbieranych treści;

- uznawania znaczenia wiedzy z zakresu etyki i bioetyki oraz edukacji bioetycznej w rozwiązywaniu problemów, jakie rodzi praktyka i rozwój medycyny katastrof i medycyny ratunkowej;

- rzetelnego i odpowiedzialnego rozwijania dorobku bioetyki, a zwłaszcza bioetyki katastrof, jako dziedziny teoretycznej i praktyki społecznej;

- dostrzegania problemów i wyzwań etycznych związanych z własną pracą badawczą i zawodową oraz przestrzegania, rozwijania i promowania etycznych standardów tej pracy.

Na finalną ocenę składa się:

(1) przygotowanie do zajęć oraz aktywny, konstruktywny udział w dyskusjach i pracach na zajęciach – 40 %

(2) przygotowanie i wygłoszenie referatu z zakresu tematyki seminarium – 30%

(3) przygotowanie pisemnej krytycznej analizy tekstu z zakresu tematyki seminarium – 30%

Skala ocen:

100-90% - 5,0; 89-85% - 4,5; 84-75% - 4,0; 74-70% - 3,5; 69-60% - 3,0; 59-0% - 2,0

Dopuszczalna liczba nieobecności podlegających usprawiedliwieniu: 2 nieobecności w sem.