Filozofia nowożytna II: Figury wyzwolenia w filozofii nowożytnej

monograficzne

w sali

Emancypacja to wszakże potężna figura etyczna i epistemologiczna a bywa, że nawet ontologiczna. Każda idea wyzwolenia zmaga się jednocześnie z pewną liczbą podobnych pytań, o to, co ma być wyzwolone, o to, z czego wyzwalamy, o sposoby wyzwalania i o samą treść wyzwolenia. Spróbujemy odpowiedzieć na pytanie , które z odpowiedzi są dziś archaiczne, a które zachowują aktualność. Zadamy wreszcie pytanie o to, czy idea emancypacji istotnie jest niezbędna dla artykulacji roszczeń i krytyki panujących stosunków.

Czy idea emancypacji istotnie jest kluczem do zrozumienia Oświecenia i nadania mu pewnej historycznej spójności? W gruncie rzeczy ten pogląd przyjęty jest dość powszechnie zarówno wśród apologetów jak i krytyków. Ci drudzy chętnie sprowadzają zaś ideę wyzwolenia do wielkiej (czasem zbrodniczej) iluzji. Apologeci są wstanie przyznać jedynie że była to idea źle rozumiana, ograniczona lub raz po raz zdradzana. Nas jednak interesować będzie przede wszystkim wielość figur wyzwolenia, które powstały w nowożytności, ich wewnętrzne i wzajemne napięcia, w powiązaniu z szerszym kontekstem społecznym. Jak to się stało, że pojęcie genetycznie jurydyczne (emancipatio – uwolnienie spod manus – władzy ojcowskiej) zawładnęło filozofią w tak bezprecedensowy sposób. Chociaż taka perspektywa sugeruje prymat pojęć z zakresu filozofii polityki lub filozofii społecznej to bynajmniej nie przejmiemy takiego ograniczenia. Emancypacja to wszakże potężna figura etyczna i epistemologiczna a bywa, że nawet ontologiczna. Każda idea wyzwolenia zmaga się jednocześnie z pewną liczbą podobnych pytań, o to, co ma być wyzwolone, o to, z czego wyzwalamy, o sposoby wyzwalania i o samą treść wyzwolenia. Spróbujemy odpowiedzieć na pytanie , które z odpowiedzi są dziś archaiczne, a które zachowują aktualność. Zadamy wreszcie pytanie o to, czy idea emancypacji istotnie jest niezbędna dla artykulacji roszczeń i krytyki panujących stosunków.

1. R. Descartes – Medytacje o pierwszej filozofii oraz listy do księżniczki Elżbiety w: F. Alquié, Kartezjusz,

2. B. Spinoza – Etyka oraz Traktat teologiczno-polityczny,

3. L. Kołakowski – Świadomość religijna i więź kościelna: studia nad chrześcijaństwem bezwyznaniowym XVII wieku,

4. J. Milton - Areopagitica

5. J. Locke – List o tolerancji,

6. D. Diderot – Wybór pism filozoficznych,

7. Wolter – Traktat o tolerancji,

8. J.J. Rousseau – Emil, czyli o wychowaniu,

9. Markiz de Sade – Francuzi, jeszcze jeden wysiłek, jeśli chcecie stać się republikanami,

10. I. Kant – Co to jest oświecenie?

11. Ch. Fourier – wybór pism w: A. Sikora, Fourier,

12. L. Feuerbach – Wykłady o istocie religii oraz O istocie chrześcijaństwa,

13. J.S Mill – O rządzie reprezentatywnym. Poddaństwo kobiet,

14. K. Marks – Manifest komunistyczny,

15. M. Bakunin – Bóg i państwo,

16. W. Lenin – Państwo a rewolucja,

17. M. Heidegger – Bycie i czas,

18. J. Derrida – Pismo filozofii (Wybór tekstów Jacques’a Derridy opracowany przez B. Banasiaka),

19. J. Baudrillard – Wymiana symboliczna i śmierć,

20. S. Buck-Morss – Hegel, Haiti i historia uniwersalna.

21. P. Singer – Wyzwolenie zwierząt

Student/ka:

- zna i rozumie historyczny charakter kształtowania się pojęcia emancypacji w kontekście dorobku filozoficznego nowożytności

- rozumie kluczową rolę filozofii w powstawaniu tej idei

- prawidłowo identyfikuje główne, nurty, dzieła i stawki filozoficznych sporów, wokół postulatu emancypacji

- potrafi samodzielnie zinterpretować główne linie argumentacyjne nowoczesnych dyskursów emancypacyjnych i ich najważniejszych krytyków

- potrafi identyfikować problem wyzwolenia w obrębie współczesnych procesów społecznych

- wykazuje motywację do refleksyjnego zaangażowania w życie społeczne

zaliczenie na ocenę w przypadku wykładu monograficznego