Peryferyjność i transnarodowość

Informacje ogólne

Kod przedmiotu:	3502-FAKL38-MGR
Kod Erasmus / ISCED:	14.2 Kod klasyfikacyjny przedmiotu składa się z trzech do pięciu cyfr, przy czym trzy pierwsze oznaczają klasyfikację dziedziny wg. Listy kodów dziedzin obowiązującej w programie Socrates/Erasmus, czwarta (dotąd na ogół 0) – ewentualne uszczegółowienie informacji o dyscyplinie, piąta – stopień zaawansowania przedmiotu ustalony na podstawie roku studiów, dla którego przedmiot jest przeznaczony. / (0314) Socjologia i kulturoznawstwo Kod ISCED - Międzynarodowa Standardowa Klasyfikacja Kształcenia (International Standard Classification of Education) została opracowana przez UNESCO.
Nazwa przedmiotu:	Peryferyjność i transnarodowość
Jednostka:	Wydział Socjologii
Grupy:	Fak. konwersatoria 30 h (semestr letni)
Punkty ECTS i inne:	(brak) Podstawowe informacje o zasadach przyporządkowania punktów ECTS: roczny wymiar godzinowy nakładu pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się dla danego etapu studiów wynosi 1500-1800 h, co odpowiada 60 ECTS; tygodniowy wymiar godzinowy nakładu pracy studenta wynosi 45 h; 1 punkt ECTS odpowiada 25-30 godzinom pracy studenta potrzebnej do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się; tygodniowy nakład pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się pozwala uzyskać 1,5 ECTS; nakład pracy potrzebny do zaliczenia przedmiotu, któremu przypisano 3 ECTS, stanowi 10% semestralnego obciążenia studenta. zobacz reguły punktacji
Język prowadzenia:	polski
Rodzaj przedmiotu:	fakultatywne
Założenia (opisowo):	.
Tryb prowadzenia:	w sali
Skrócony opis:	Kurs skupia się na analizie peryferyjności i transnarodowości jako dwóch ważnych pojęć we współczesnym dyskursie nauk społecznych, ze szczególnym uwzględnieniem peryferyjnej pozycji Polski w globalnej konstelacji społeczno – kulturowej. Częstym zarzutem stawianym współcześnie klasykowi i twórcy postkolonialnej krytyki, Edwardowi Saidowi, jest ograniczenie przez niego analiz kolonialnych i postkolonialnych relacji do „Pierwszego” i „Trzeciego” świata, z pominięciem świata „Drugiego”, obejmującego między innymi Polskę oraz inne postkomunistyczne kraje w Europie Środkowo – Wschodniej. Peryferyjność stanowi pewien konstrukt, który zyskiwał dyskursywną tożsamość jako coś odstającego od wzorcowej kultury okcydentalnej. W tym sensie peryferyjność to system ideologicznych fikcji, podobnie jak Saidowski orientalizm.
Pełny opis:	Dla wybitnego XIX wiecznego historyka Leopolda von Ranke, losy Europy sprowadzają się do światowej gry pomiędzy narodami romańskimi i germańskimi, podczas gdy peryferyjnej i prowincjonalnej Europie Wschodniej w tej grze przypada rola co najwyżej biernego statysty, przyglądającego się głównym aktorom dramatu. Peryferyjność kulturową, czy szerzej cywilizacyjną, próbuje się wyjaśniać odwołując się albo do czynników zewnętrznych, czyli głównie do imperialnej polityki mocarstw rozbiorowych (jak w przypadku Polski), albo do czynników endogennych, szukając wyjaśnienia w narodowym charakterze Polaków, ich kołtuństwie, prowincjonalnej mentalności szlacheckiej, archaicznych pańszczyźnianych wzorach blokujących możliwości zbudowania stabilnych struktur państwowych i politycznych (A. Leder, J. Sowa). Obydwa te podejścia ignorują rolę państwa narodowego i jego struktur w procesach modernizacji – tutaj pojawia się napięcie pomiędzy poziomem narodowym a transnarodowym. Inaczej mówiąc, jest to dylemat w jaki sposób wyjść poza metodologiczny nacjonalizm, czyli założenie, że ulokowane terytorialnie państwo/naród/społeczeństwo to podstawowe formy społeczno – polityczno – kulturowe współczesnego świata, uznając jednocześnie, że państwo narodowe odgrywało kluczową rolę w modernizacji społeczeństw europejskich a także w warunkowaniu form transnarodowych migracji. Migracje stają się współcześnie jednym z podstawowych i najpewniejszych wskaźników peryferyjności w ramach świata kapitalistycznego, ponieważ odbywają się niemal wyłącznie z peryferii w kierunku centrum. Transnarodowość migrantów analizować można jako jedną z form szerszego zbioru transnarodowych formacji społecznych. Perspektywa transnarodowa skupia się tutaj jednak przede wszystkim nie na kwestiach ich asymilacji, lecz na transformacji oraz związku z kulturą i społecznością, którą opuścili. Spróbujemy również odpowiedzieć na pytania: czy Polska jest ubogim i płaskim narodowo – katolickim monolitem, jak twierdzi Maria Janion, czy też przestrzenią zasiedloną dzięki masowemu awansowi ludności wiejskiej o skąpych zasobach symbolicznych, w wyniku którego upowszechnił się „folwarczny” model kultury, jak argumentuje Andrzej Leder. Czy może, jak chce Jan Sowa, opozycja wschodu i zachodu posiada czysto fantazmatyczną zawartość, nie odpowiadając żadnej realnej tożsamości w sensie kulturowym i społecznym, a konstrukcja peryferyjnej tożsamości i podmiotowości stanowi rezultat „traumy niższości”, czyli świadomości wyobcowania z tego co uniwersalne.
Literatura:	R. J. C. Young, Postkolonializm. Wprowadzenie, tłum. M. Król, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2012 E. Said, Orientalizm, tum. M. Wyrwas – Wiśniewska, Zysk i S-ka, Poznań 2018 E. Said, Kultura i imperializm, tłum. M. Wyrwas – Wiśniewska, WUJ, Kraków 2009 A. Loomba, Kolonializm/Postkolonializm, tłum. N. Bloch, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2011 P. Scheffer, Druga ojczyzna. Imigranci w społeczeństwie otwartym, tłum. E. Jusewicz – Kalter, Czarne, Wołowiec 2010 J. Sowa, Fantomowe ciało króla. Peryferyjne zmagania z nowoczesną formą, Universitas, Kraków 2011 M. Janion, Niesamowita Słowiańszczyzna. Fantazmaty literatury, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2016 A. Leder, Prześniona rewolucja. Ćwiczenie z logiki historycznej, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2014 T. Judt, Powojnie. Historia Europy od 1945 roku, tłum. R. Bartołd, Dom Wydawniczy REBIS, Poznań, 2013 H. Bhaba, Miejsca kultury, tłum. T. Dobrogoszcz, WUJ, Kraków 2010 S. Vertovec, Transnarodowość, tłum. I. Kołbon, WUJ, Kraków 2012 U. Hannerz, Powiązania transnarodowe. Kultura, ludzie, miejsca, tłum. K. Franek, WUJ, Kraków 2006 M. L. Pratt, Imperialne spojrzenie, tłum. E. Nowakowska, WUJ, Kraków 2011 H. Donnan, T. M. Wilson, Granice tożsamości, narodu, państwa, tłum. M. Głowacka – Grajper, WUJ, Kraków 2007 T. H. Eriksen, Etniczność i nacjonalizm, B. Gutowska – Nowak, WUJ, Kraków 2013 T. Zarycki (red.), Polska jako peryferie, Scholar, Warszawa 2016 T. Zarycki, Peryferie. Nowe ujęcie symbolicznych zależności centro – peryferyjnych, Scholar, Warszawa 2009 T. Warczok, T. Zarycki, Gra peryferyjna. Polska politologia w globalnym polu nauk społecznych, Scholar, Warszawa 2016 B. Jezernik, Dzika Europa. Bałkany w oczach zachodnich podróżników, tłum. P. Oczko, Universitas, Kraków 2007 E. Hobsbawm, Wiek imperium 1875 – 1914, tłum. M. Starnawski, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2015 A. Sosnowska, Zrozumieć zacofanie. Spory historyków o Europę Wschodnią, TRIO, warszawa 2004 A. Leszczyński, Skok w nowoczesność. Polityka wzrostu w krajach peryferyjnych 1943 – 1980, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2013 F. Braudel, Kultura materialna, gospodarka i kapitalizm XV – XVIII wiek, t.3, Czas świata, tłum. J. i J. Strzelecki, PIW, Warszawa
Efekty uczenia się:	K_W06 jest refleksyjny i krytyczny wobec problemu zróżnicowania społecznego i nierówności społecznych K_W10 posiada pogłębioną wiedzę o zróżnicowaniu kulturowym i jego przemianach, tożsamości kulturowej, interakcji i komunikacji międzykulturowej K_W11 posiada pogłębioną wiedzę o metodach badania zróżnicowania kulturowego K_W18 posiada pogłębioną wiedzę o wybranych instytucjach i organizacjach odpowiedzialnych za transmisję norm i reguł w społeczeństwie takich jak: systemy edukacyjne, prawo, moralność, religia, itp. K_W22 posiada pogłębioną wiedzę na temat procesów leżących u podstaw stabilności i zmiany społecznej, a także jest refleksyjny i krytyczny w ich interpretacji K_W23 jest refleksyjny i krytyczny w interpretacji procesów zachodzących w społeczeństwie polskim i globalnym oraz ich konsekwencji w zakresie postaw i instytucji społecznych K_W24 posiada pogłębioną wiedzę na temat aktualnych potrzeb i problemów społeczeństwa polskiego oraz zmian w tym zakresie K_W27 posiada pogłębioną wiedzę o ideach i procesach społecznych XIX, XX i XXI w., które ukształtowały oblicze współczesnego świata K_U01 potrafi zidentyfikować przyczyny i przewidzieć potencjalne skutki przeszłych i bieżących wydarzeń społecznych. Potrafi formułować krytyczne sądy na temat bieżących i przeszłych wydarzeń społecznych K_U02 umie odróżnić interpretację socjologiczną od interpretacji przeprowadzonej na gruncie pokrewnych nauk społecznych (np. psychologii, ekonomii, itp.) K_U03 potrafi dokonać krytycznej analizy zjawisk i procesów społecznych, zwłaszcza dotyczących współczesnego społeczeństwa polskiego K_U05 potrafi samodzielnie formułować i weryfikować sądy na temat przyczyn wybranych procesów i zjawisk społecznych K_U07 potrafi dokonać krytycznej i refleksyjnej analizy konsekwencji procesów zachodzących we współczesnych społeczeństwach
Metody i kryteria oceniania:	kolokwium, udział w dyskusji Do godzin przeznaczonych na zajęcia w sali (30h) należy doliczyć czas konieczny do przygotowania się do zajęć (czytanie lektur, sporządzanie notatek) – 4h oraz czas konieczny do przygotowania się do finalnego zaliczenia (kolokwium) – 10h

Przedmiot nie jest oferowany w żadnym z aktualnych cykli dydaktycznych.

Opisy przedmiotów w USOS i USOSweb są chronione prawem autorskim.
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Warszawski.