Deliberatorium mediterraneum: centra wzrostu, linie podziału, przestrzenie spotkań

fakultatywne

Dla słuchaczy wszystkich stopni. Potrzebna znajomość jednego z języków śródziemnomorskich, konieczna angielskiego. Zainteresowanie zagadnieniami historycznymi, politycznymi, społecznymi i ekonomicznymi, kulturą dnia codziennego, relacjami międzycywilizacyjnymi.

Tematem jest Śródziemnomorze jako świat wielu cywilizacji. Cywilizacje same nie tworzą Światów, są w nim natomiast obecne tak dalece, że ich brak może się okazać katastrofą, czyli rozpadem Świata. Nie przesądzamy, jakie są, ponieważ kategorię cywilizacji będziemy stosować bardzo ostrożnie. Będziemy rozpatrywać cywilizacje w kontekście czterech idei/koncepcji/teorii/praktyk, które były i są obecne w Świecie Śródziemnomorskim, ale nie są tworem tych cywilizacji. Są to orientalizm, kolonializm, nacjonalizm i fundamentalizm. Wszystkie cztery przyszły z zewnątrz, ale od ponad dwustu lat decydują o postaci życia Śródziemnomorzan. Badaniem objęte będzie pojawianie się i obecność tych swoistych markerów. Celem jest rekonstrukcja Śródziemnomorza sprzed przełomu wywołanego europejską ekspansją i towarzyszącymi jej ideami.ekty życia społecznego

Jest to próba połączenia interdyscyplinarnej refleksji nad Śródziemnomorzem jako ekumeną ludzi wielu cywilizacji w okresie ponad tysiąca lat po rozpadzie imperium rzymskiego z kilkoma projektami badawczymi obejmującymi wycinki tych dziejów w konwencji. Między rozważaniem chronologicznym a badaniem problemowym ustanowiona będzie wspierająca oba przedsięwzięcia. struktura dialogiczna. Jej podstawą będzie podejście eko-historyczne.

Wstępną tezą jest uznanie, że Śródziemnomorze jako rzeczywistość bardzo różnych wspólnot ludzkich było zawiązane przez kilka ponad kulturowych rzeczywistości nazywanych cywilizacjami. To nie tylko cywilizacje arabska, bizantyńska, łacińska, osmańska czy w końcu europejska. Torównież np. cywilizacje andaluzyjska i hiszpańska, a także diaspory takie jak żydowskie i ormiańskie. Świat ten łączyły wędrówki, wojny, handle i pielgrzymki, dzieliły spory religijne oraz interesy grup władzy. Świat wielocywilizacyjnego Śródziemnomorza załamał się, gdy nowoczesna Europa wykreowała nową postać cywilizacji zachodniej i rozpoczęła globalną ekspansję. Na przełomie XVIII i XIX wieku nastąpiło pęknięcie Śródziemnomorza na strefy północną i południową. Podział ten związany z ekspansją kolonialną a potem globalizacją kapitalistyczną utrzymał się do czasów współczesnych. W takim kontekście rozważać się będzie zagadnienia związane z życiem różnych wspólnot: etnicznych, religijnych, zawodowych. Jednocześnie będzie się dyskutować kwestie środowiskowe aż do czasu wytworzenia wspólnego pojmowania morza jako niepodzielnej całości utrzymującej wszelkiego rodzaju stworzenia.

Z prawie nieograniczonego zasobu tematów będzie się wybierać co roku kilka czy kilkanaście dbając o ich ułożenie w taki ciąg by uczestnicy mogli ogarnąć w całości proces dziejowy.

W analizie formowania się a następnie rozpadu całości nazywanej światem będą pokazywane centra wzrostu ludzkiej aktywności, ekonomicznej i umysłowej. Przedstawione zostaną także zmienne religijne i polityczne linie podziału wspólnot, i podjęta zostanie koncepcja granic naturalnych i kulturowych. Zasadniczym tematem staną się przestrzenie spotkań ludzi różnych cywilizacji oraz następstwa ich destrukcji w konsekwencji rozpadu ekumeny. W końcu zostanie postawione pytanie o dziedzictwo śródziemnomorskie i jego rolę w budowaniu możliwej nowej przestrzeni współżycia światów podzielonych.

W ten ciąg zostaną wtopione prace naukowe uczestników seminarium, w tym prace podejmowane przez studentów każdego poziomu studiów. Stosownie do potrzeb uczestników będą mogły powstawać prace licencjackie, magisterskie czy doktorskie, ale także innego rzędu projekty naukowe, dla których seminarium chce tworzyć sprzyjające środowisko.

Abulafia D. The Great Sea. A Human History of the Mediterranean

Abulafia D. The Western Mediterranean Kingdoms 1200-1500. The Struggle for Dominion

Armour R., Islam, chrześcijaństwo i Zachód. Burzliwe dzieje wzajemnych relacji

Braudel F. Morze Śródziemne i świat śródziemnomorski w epoce Filipa II

Braudel F., Coarelli F., Aymard M. Morze Śródziemne. Region i jego dzieje

Cardini F., Europa a islam. Historia nieporozumienia

Carpentier J., Lebrun F red. Historia świata śródziemnomorskiego

Crowley R. Morskie imperia. Rywalizacja o panowanie na Morzu Śródziemnym 1521-1580

Grzybowski St., Narodziny świata nowożytnego 1453-1605

Hughes, J. Donald The Mediterranean : an environmental history

Inalcik H., Imperium osmańskie. Epoka klasyczna 1300-1600, Wyd

Kieniewicz J., Wprowadzenie do historii cywilizacji Wschodu i Zachodu, Dialog, Warszawa 2003

Kieniewicz J., Andaluzja, Hiszpania i pogranicza cywilizacji: współczesna perspektywa historycznej konfrontacji : w: Koźmiński M. red., Cywilizacja europejska. Wykłady i eseje, Warszawa 2005 (wyd. II), s. 77-88.

Kieniewicz J. Ekohistoryk wobec wyzwań przyszłości, „ Przegląd Humanistyczny”, nr 1, 2014, s. 65-80.

Lewis B., Muzułmański Bliski Wschód,

McGregor, James H Back to the garden : nature and the Mediterranean world from prehistory to the present

Matvejević P., Brewiarz śródziemnomorski

Matvejevich P. La Mediterrané et l’Europe

Menocal M. R., Ozdoba świata. Jak muzułmanie, żydzi i chrześcijanie tworzyli kulturę tolerancji w średniowiecznej Hiszpanii,

Norwich J J The Middle Sea. A History of the Mediterranean,

Wallerstein I., Analiza systemów-światów. Wprowadzenie,

W zakresie wiedzy:

K_W06: ma uporządkowaną, pogłębioną, szczegółową wiedzę na temat dziejów Śródziemnomorza oraz krajów, na które wpływała kultura tego regionu;

K_W16: rozumie zależności między rozwojem kultury a przemianami społecznymi.

W zakresie umiejętności:

K_U02: potrafi samodzielnie interpretować i analizować teksty kultury, uwzględniając ich kontekst historyczny i regionalny;

K_U07: potrafi adekwatnie wybrać i zastosować metody i narzędzia badawcze w celu krytycznego opracowania i interpretacji wybranego zagadnienia związanego z badaniem kultur Śródziemnomorza lub relacji międzykulturowych;

W zakresie kompetencji społecznych:

K_K02 ma świadomość dynamicznego rozwoju kultury i pojawiania się nowych metod i paradygmatów badawczych

K_K05: uczestnicząc w dyskusji, szanuje poglądy partnerów i używa argumentów merytorycznych;

K_K09: zna i rozumie kluczowe wyzwania związane z badaniem kultury i relacji międzycywilizacyjnych oraz z zachowaniem spuścizny kulturowej

Uczestnicy zajęć są na bieżąco oceniani przez opiekunów według postępów w realizacji indywidualnego programu, w zespole kształtowana jest okresowo ocena aktywności, praca pisemna jest poddawana dyskusji i ocenie zespołu.

Zaliczenie na podstawie oceny aktywności, przygotowanych wystąpień ustnych i pisemnych.

Na ocenę końcową z przedmiotu złoży się: