Interpretacje z literatury greckiej

obowiązkowe

Wskazana jest znajomość języka angielskiego lub innych języków kongresowych w stopniu umożliwiającym lekturę obcojęzycznej literatury przedmiotu.

Celem przedmiotu jest przygotowanie studentów do egzaminu z historii literatury greckiej. Poza historią kanonu literatury (omówioną pokrótce według gatunków) szczególną uwagę zwraca się na jego kształtowanie oraz recepcję w literaturze i kulturze doby nowożytnej. Ważną rolę w trakcie zajęć odgrywa również mitologia i jej odzwierciedlenie w różnych utworach (nie tylko stricte literackich) tak starożytnych, jak i nowożytnych. Podczas zajęć szczególnej uwadze podlegać będą te mity, postacie, pojęcia etc. które już w starożytności były interpretowane na różny sposób (Elektra, Sokrates, ojczyzna....). Zwraca się uwagę na różne metody analizy literackiej.

Celem przedmiotu jest przygotowanie studentów do egzaminu z historii literatury greckiej. Poza historią kanonu literatury (omówioną pokrótce według gatunków) szczególną uwagę zwraca się na jego kształtowanie oraz recepcję w literaturze i kulturze doby nowożytnej. Ważną rolę w trakcie zajęć odgrywa również mitologia i jej odzwierciedlenie w różnych utworach (nie tylko stricte literackich) tak starożytnych, jak i nowożytnych. Podczas zajęć szczególnej uwadze podlegać będą te mity, postacie, pojęcia etc. które już w starożytności były interpretowane na różny sposób (Elektra, Sokrates, ojczyzna....). Zwraca się uwagę na różne metody analizy literackiej.

1. Zajęcia wstępne (1 spotkanie), w trakcie zajęć zostaną omówione:

a) Pojęcie ‘literatura’, ‘piśmiennictwo’, ‘kanon literatury’, ‘arcydzieło’

b) Pojęcie ‘mitologia’

c) Metodologie badań literackich

2. Starożytne metody interpretacji tekstu (alegoria i rola scholiów jako pomocy interpretacyjnej) (1 spotkanie)

3. Tragedia antyczna i jej recepcja na przykładzie „Medei” Eurypidesa, Piera Paola Pasoliniego i Larsa von Triera (4 spotkania), w trakcie zajęć ostaną omówione/przedstawione;

a) Projekcja obu filmów

b) Eurypides a ‘kobieta’

c) Konflikt „Medea-Jazon’ na tle sytuacji społeczno-politycznej Aten schyłku v w. p.n.e.

d) Konflikt „Medea-Jazon” jako konflikt cywilizacji (Grecja viz. Europa versus Kolchida viz. Barbaricum)

e) Konflikt „Medea-Jazon“ jako problem psychologii

4. Epos i jego źródła historyczne - Iliada i Odyseja Homera (4 spotkania), w trakcie zajęć zostaną omówione:

a) Problematyka historycznych źródeł eposów homeryckich (II ks. Iliady i III ks. Odysei)

b) Epos homerycki a epos bliskowschodni (Gilgamesz, Ulikummi)

c) Epos homerycki i jego imitacje-emulacje-translacje w późniejszej literaturze (Wergiliusz, Tasso, Mickiewicz)

d) VI ks. Iliady, motyw spotkań Hektora z Hekabe, Heleną i Andromachą jako dowód na potęgę poezji epickiej (obraz głównego bohatera wojny, który bierze na siebie rolę posłańca umożliwia Poecie ukazanie relacji wojownika z trzema figurami kobiet)

e) Motyw spotkania wrogów, różne aspekty sytuacyjne (Menelaos-Parys w III ks. Iliady, Diomedes-Glaukos w VI ks. Iliady oraz Priam-Achilles w XXIV ks. Iliady) – western jako współczesne echo takiego motywu

5. Epos a kultury sąsiadujące - Hezjod (2 spotkania), w trakcie zajęć zostaną omówione:

a) Mitologia w literaturze (odbicie czy tworzenie?)

b) Religijne aspekty Teogonii i ich bliskowschodnie źródła

c) Prace i dnie jako odbicie systemu społecznego epoki wczesnoarchaicznej

d) Prace i dnie na tle bliskowschodniej ‘literatury mądrościowej’

6. Literatura świadectwem przemian – grecka liryka archaiczna (2 spotkania), w trakcie zajęć zostaną omówione:

a) historyczne uwarunkowania rozwoju liryki greckiej

b) liryka monodyczna Jonów i Eolów vs. liryka chóralna dorycka

c) systemy metryczne właściwe liryce

d) jamb – specyfika i znaczenie w dziejach kultury greckiej

7. Safona (frg.31) – Katullus (51) – Kochanowski (Fraszki II, 91 – Do Anny) (2 spotkania) w trakcie zajęć zostaną omówione:

a) Safona – pierwsza poetka uczucia w historii literatury Zachodu

b) stan zachowania

c) Περὶ ὕψους – starożytny traktat o estetyce (z zachowanym wierszem Safony)

d) Katullus czyta Safonę – specyfika kontekstu rzymskiego

e) Jedność wiersza Katullusa – argumenty ‘za’ i ‘przeciw’

f) Kochanowski – uczeń Francesca Robortella, wydawcy περὶ ὕψους

g) Interpretatio – aemulatio – translatio: różne sposoby dziedziczenia tradycji

8. Arystofanes „Chmury” – Platon „Obrona Sokratesa” – Ksenofont „ Obrona Sokratesa” (2 spotkania), w trakcie zajęć zostaną omówione:

a) źródła wiedzy o Sokratesie

b) ‘przełom sofistyczny’ w Grecji V w. p.n.e. i jego obraz w literaturze

c) Sokrates sofistą?: argumenty ‘za’ i ‘przeciw’

d) Sokrates w literaturze polskiej: C.K. Norwid, J. Tuwim, Z. Herbert

9. Sofokles „Antygona” - Głowacki „Antygona w Nowym Yorku” (3 spotkania), w trakcie zajęć zostaną omówione:

a) Mit o Labdakidach w wersji Ajschylosa: „Siedmiu przeciw Tebom” i w wersji Sofoklesa: „Antygona”, „Król Edyp” i „Edyp w Kolonos”

b) Kluczowe wersety Antygony i ich znaczenie dla różnych interpretacji utworu

c) Projekcja spektaklu

d) ‘pośmiertne życie’ Antygony

e) Mit Antygony we współczesnej literaturze

10. Mitologia na wesoło Lukian - Mitologia w kulturze popularnej: Th. Pratchett „Eryk”, „Piramidy”; M. Phillips „Niegrzeczni bogowie” (2 spotkania), w trakcie zajęć zostaną omówione:

a) Mit jako nośnik poglądów filozoficznych

b) Kryzys mitologii?

c) Mit we współczesnej kulturze popularnej

11. Pismo Święte (3 spotkania) w trakcie zajęć zostaną omówione:

a) Dzieje Pisma Świętego, od hebrajskich początków po współczesną kulturę

b) Septuaginta i Wulgata – znaczenie przekładu w recepcji kultury

c) Analiza wybranych opowieści biblijnych i znaczenie interpolacji

12. Marek Aureliusz „Rozmyślania”, Epiktet „Diatryby”, T. Wolfe „Facet z zasadami” (2 spotkania) w trakcie zajęć zostaną omówione:

a) Kultura rzymska mówi i pisze po grecku – stoicyzm; przyczynek do tradycji kultury

b) Starożytne źródła jako podstawa współczesnych światopoglądów i model postępowania

13. Homer „Odyseja” – Wergiliusz „Eneida” - O. Schlink „Powrót do domu” (2 spotkania) w trakcie zajęć zostaną omówione:

a) Tułaczka jako topos kultury

LiLektura obowiązkowa:

1. Mitologia grecka (w opracowaniu do wyboru: R. Gravesa, J. Parandowskiego, Z. Kubiaka, K. Marciniak)

2. Iliada i Odyseja Homera

3. Teogonia i Prace i dnie Hezjoda

4. Wybór liryki archaicznej (w tym: Ody zwycięskie Pindara)

5. Bajki Ezopa

6. Oresteja Ajschylosa

7. Elektra i Król Edyp Sofoklesa

8. Ody zwycięskie Pindara

9. Dzieje II ks. Herodota

10. Medea, Elektra i Bachantki Eurypidesa

11. Wojna Peloponeska (Epitaphios logos oraz Dialog melijski) Tukidydesa

12. Obrona Sokratesa Platona

13. Żaby i Chmury Arystofanesa

14. Poetyka Arystotelesa

15. Dialogi zmarłych Lukiana

16. Rozmyślania Marka Aureliusza

Literatura uzupełniająca będzie sukcesywnie podawana w trakcie zajęć.

Po ukończeniu przedmiotu student:

a) w zakresie wiedzy:

- ma podstawową wiedzę o rodzajach oraz specyfice przedmiotowej i metodologicznej dyscyplin, które dotyczą studiów nad kulturą (K_W01 – H1A_W01),

- zna podstawową terminologię z zakresu literaturoznawstwa i kulturoznawstwa (K_W02 – H1A_W02),

- ma uporządkowaną wiedzę na temat recepcji antyku (K_W07 – H1A_W04),

- zna najważniejszych twórców kultury europejskiej (K_W09 - H1A_W04),

- zna podstawowe metody interpretacji tekstu literackiego i tekstualnego źródła historycznego (K_W13 – H1A_W07);

b) w zakresie umiejętności:

- potrafi wyszukiwać oraz interpretować informacje z wykorzystaniem różnych źródeł, w tym źródeł łacińskich i nowołacińskich, tekstów literackich i historycznych, źródeł antropologicznych (K_U01 – H1A_U01, H1A_U03, H1A_U04),

- potrafi interpretować tekst literacki nawiązujący do dziedzictwa antyku (K_U02 – H1A_U04, H1A_U05)

- potrafi opracować i przedstawić recepcję dzieła kultury antycznej w epokach późniejszych (K_U03 – H1A_U03, H1A_U04, H1A_U05);

c) w zakresie kompetencji:

- ma świadomość znaczenia dziedzictwa antyku w kulturze Europy (K_K05 – H1A_K05),

- rozumie wagę zachowania bogactwa, integralności oraz świadomości dziedzictwa kulturowego Europy, w tym poszczególnych tradycji Śródziemnomorza (K_K08 – H1A_K05).

ocena odbywa się na podstawie aktywności studenta podczas zajęć oraz pracy rocznej, poświęconej wybranemu zagadnieniu

brak