Wprowadzenie do historii i kultury Bizancjum

obowiązkowe

W toku zajęć przedstawiony zostanie wybór najważniejszych zagadnień dotyczących historii Bizancjum od w. V po jego upadek w 1453 r. (zasięg terytorialny państwa, dzieje polityczne, procesy społeczno-ustrojowe, najważniejsze problemy religijne, etapy kształtowania porządku prawnego). Osobne miejsce w programie zajmuje kwestia okupacji Konstantynopola przez łacinników (1204-1261) oraz rekonkwisty bizantyńskiej, a także schyłkowy okres Cesarstwa (rządy Paleologów). i jego ostatni renesans kulturowy. Istotnym uzupełnieniem wykładu będzie również kwestia wpływu Bizancjum na kulturę i tradycję państw ościennych (Bułgaria, Serbia, Ruś-Rosja, Wenecja, Porta Osmańska), oraz obecność spuścizny Bizancjum we współczesnej przestrzeni politycznej i cywilizacyjnej)

1. Periodyzacja dziejów Bizancjum

2. Uniwersalizm bizantyński

3. Filary państwa: armia, administracja, prawo.

4. Dole i niedole kościoła wschodniego

5. Bizancjum między Europa i Azją

6. Bizancjum vs islam

7. Bizancjum i świat łaciński

8. Bizancjum i Słowianie

9. Bizantyńska „wspólnota narodów”

10. Epoka krucjat i kształtowanie tożsamości bizantyńskiej w opozycji do kultury łacińskiej.

11. Rekonkwista bizantyńska i problem unii Kościołów.

12. Nikea. Epir, Trapezunt, Mistra - helleński element tożsamości Bizantyńczyków.

13. Upadek Konstantynopola (1453) i relacje grecko-osmańskie.

14. Greccy uchodźcy w Europie – miedzy Italią i Moskwą.

15. Konkurenci i naśladowcy: Bułgaria - Serbia - Rosja

Literatura podstawowa:

- Angold, M. Cesarstwo Bizantyńskie (1025-1204). Historia polityczna, Ossolineum 1993.

− Browning, R., Cesarstwo Bizantyńskie, PIW Warszawa 1980.

− Fryde E., The early Paleologan renaissance (1261-1360), Leiden, Brill 2000, ss. 71-81

- Herrin, J., Bizancjum. Niezwykłe dziedzictwo średniowiecznego imperium, Poznań 2009.

− Jurewicz, O., Historia literatury bizantyńskiej, Ossolineum 1984.

− Karpov, S., Istorija Trapezundskoj Imperii, Saint Petersburg, 2007

− Kazhdan, Alexander. P.,[red.], The Oxford dictionary of Byzantium, New York, Oxford 1991, t.I-III

− Mango, Cyril, [red.], The Oxford history of Byzantium, Oxford/ New York 2002

− Obolensky, D., The Byzantine Commonwealth, London 1971

− Ostrogorski, G., Dzieje Bizancjum, Warszawa 2008.

− Ricks, D., Magdalino, P., Byzantium and the modern Greek identity, Aldershot 1998

Literatura uzupełniająca zalecana:

− Angold, M., Czwarta krucjata, Warszawa 2006.

− Angold, M. Turning points in history: the Fall of Constantinople, Byzantinoslavica Revue internationale des Etudes Byzantines 1-2 (2013), 11-30

− Babinger, F., Z dziejów imperium Osmanów: sułtan Mehmed Zdobywca i jego czasy, Warszawa 1977.

− Beck, H. G., Kirche und theologische Literatur im byzantinischen Reich, München 1977.

− Crowley, R., 1453. Upadek Konstantynopola, Warszawa2006.

− Dąbrowska, M., Łacinniczki nad Bosforem. Małżeństwa bizantyńsko-łacińskie w cesarskiej rodzinie Paleologów (XIII-XV w.), Łódź 1996.

− Harris, J., Constantinople: Capital of Byzantium, London/ New York 2007

− Haussig, H.-W., Historia kultury bizantyńskiej, PIW Warszawa 1969 (także wydania późniejsze).

− Hazard, H.W.; Setton, K. M. [red.], A history of the Crusades. Vol. 3, The fourteenth and fifteenth centuries, Madison ; London 1975

− Hunger, H., Die hochsprachliche profane Literatur der Byzantiner, München 1978.

− İnalcık, H., Imperium Osmańskie. Epoka klasyczna 1300-1600, Kraków 2006.

− Inalcik, H., The policy of Mehmed II toward the Greek population of Istanbul and the Byzantine buildings of the city, “Dumbarton Oaks Papers” 23/24 (1969/1970), ss. 231-249

− İnalcık, H.; Quataert, D. [red.],Dzieje gospodarcze i społeczne imperium osmańskiego 1300-1914, Kraków 2008.

− Iorga, N., Byzance après Byzance : continuation de l'Histoire de la vie byzantine, Bucarest: Association Internationale d'Etudes du sud-Est Européen 1971

− Kaldellis, Anthony, Hellenism in Byzantium: The Transformations of Greek Identity and the Reception of the Classical Tradition, New York 2008

− Mango, C., Historia Biznacjum, Gdańsk 1997.

− Meyendorf, J., Byzantium and the Rise of Russia, Cambridge Mass. 1980

− Nicol, D.M., Byzantium and Venice: A Study in Diplomatic and Cultural Relations, Cambridge 1992.

− Nicol, D.M., The Despotate of Epiros, 1267-1479: A Contribution to the History of Greece in the Middle Ages, Cambridge 1984.

− Nicol, D.M., Konstantyn XI ostatni cesarz Bizancjum, Gdańsk 2004

− Pentek Z., Cesarstwo łacińskie 1204-1261. Kolonialne państwo krzyżowców czy Neobizancjum?, Poznań, Wydawnictwo Poznańskie 2004

− reperkusje, konsekwencje, Kraków 2005, ss. 182-193

− Setton K.M., Wolff R.L., Hazard, H.W. [ed.], A history of the crusades. Vol. 2, Later crusades 1189-1311, Philadelphia 1962

− Sinicyna, N.V. , Tretij Rim. Istoki i ewolucija sredniewiekowoj koncepcii (XV-XVI vv.), Moskwa 1998

− Zakythinos, A., Le Despotat grec de Morée, London 1975

− Καραμανωλάκης, Βαγγέλης Δ., Η συγκρότηση της ιστορικής επιστήμης και η διδασκαλία της ιστορίας στο πανεπιστήμιο Αθηνών (1837-1932), Αθήνα 2006

− Uwaga: W przypadku rozmowy zaliczeniowej lista lektur może być uzgodniona indywidualnie (z uwzględnieniem językowych preferencji studenta)

Po ukończeniu kursu student/-ka:

W zakresie WIEDZY student/-ka zna i rozumie:

- rudymenta wiedzy o historii politycznej i społeczno-ustrojowej oraz kulturze Bizancjum K_W16, K_W20

- najważniejsze wydarzenia i postaci z dziejów Bizancjum K_W18, K_W20

- główne cechy charakterystyczne geograficznych i kulturowych regionów cesarstwa Bizantyńskiego K_W02

- rudymenta wiedzy o wpływie kultury bizantyńskiej na kraje ościenne i jej recepcji wśród narodów słowiańskich. K_W16, K_W20

W zakresie UMIEJĘTNOŚCI student/-ka potrafi:

- samodzielnie wyszukać, ocenić, selekcjonować i wykorzystać informacje z różnych źródeł pisanych i elektronicznych K_U09

- przedstawiać ustnie lub na piśmie w języku polskim proste problemy badawcze z wykorzystaniem różnych źródeł i krytycznym powołaniem się na literaturę przedmiotu K_U02, K_U09

- spójnie i logicznie argumentować z powołaniem się na opinie innych, polemizować krytycznie z argumentami innych i formułować wnioski K_U02

- samodzielnie czytać i analizować teksty naukowe K_U02

W zakresie KOMPETENCJI SPOŁECZNYCH student/-ka jest gotów/a do:

- uświadomienia ograniczonego zakresu własnej wiedzy i umiejętności K_K01

- ciągłego dokształcania się i podnoszenia kompetencji zawodowych zwł. przez pogłębianie biegłości językowej; elastycznie wyznacza kierunki własnego rozwoju K_K01

- jest świadomy/a istnienia etycznego wymiaru w badaniach naukowych i własnej pracy

Egzamin. Forma – pisemna lub ustna (jednolita - w zależności od ustaleń między wykładowcą i całością grupy)

Dopuszczalne są dwie nieobecności w semestrze.