Filozofia i miłość. Filozofia i wolność

fakultatywne

Nie ma wymagań formalnych. Podstawowa wiedza z zakresu filozofii może być przydatna, ale nie jest konieczna. Podobnie jak znajomość języków obcych, pozwalająca na czytanie lektur uzupełniających.

Konwersatorium przydatne dla poszerzenia kompetencji filozoficznych dla wszystkich zainteresowanych kulturą i humanistyką: filozofią (8.1), teologią (8.2), naukami humanistycznymi (8.0), filologią klasyczną (9.5), naukami społecznymi i politycznymi (14.0, 14.1), socjologią (14.2).

Konwersatorium dostępne dla każdego jako warsztat lektury i komentowania tekstu filozoficznego, wprowadzenie do filozofowania. Treścią zajęć będzie analiza zagadnienia relacji między miłością i wolnością, emocjami i rozsądkiem w różnych kontekstach filozoficznych, pozwalająca poszerzyć wiedzę o nich. Główny dylemat zajęć streścić można parafrazując myśl Rousseau: choć człowiek rodzi się wolny, stale godzi się na niewolę. Dlaczego?

Dobór tekstów pozwoli zorientować się w podstawach problematyki filozoficznej początkującym a tym, którzy te podstawy znają, pozwoli pogłębić refleksję nad centralnymi dylematami filozofii, rzuci światło na zagadnienia, które są w niej i w nas nadal żywotne. Służy omówieniu zagadnienia wolności w różnych kontekstach filozoficznych. Przeczytamy teksty dawne i współczesne, ucząc się diagnozować ułomności myślenia, poznając filozofów różnych epok i tradycji intelektualnych.

FILOZOFIA I MIŁOŚĆ. FILOZOFIA I WOLNOŚĆ

konwersatorium

„Muszę” nie należy do słownika miłości. Przymus jest obcym językiem w filozofii, bo filozofia łączy miłość i poznanie. Wolna wola jest więc centralnym zagadnieniem filozoficznym. Nie ma filozofii bez wolności. Wszystko, co nie jest myśleniem, stwarza jednak ograniczenia i przeszkody myśleniu. Mogą być zewnętrzne: świat dostępny przez zmysły wymyka się kategoriom; inni chcą, byśmy myśleli tak jak oni chcą. Mogą być wewnętrzne: nasze błędy, słabości i lęki. Bywamy głupi, ulegamy złudzeniom lub oślepia nas pycha zdobytej wiedzy. Wyzwolenie od tych ograniczeń jest podstawowym zadaniem filozofowania, ćwiczeniem głównym, treningiem powszechnym. Doznajemy przemocy, czujemy się uwikłani, krążymy po labiryntach myśli. A jednak możemy zdobyć poczucie swobody. Cykl służy przedstawieniu tekstów filozoficznych najwyższej próby, które opisują tę drogi do wolności i niezależności, a przy tym poszerzają widnokrąg wiedzy o granicach naszego świata.

Konwersatorium dostępne dla każdego jako wprowadzenie do lektury tekstu filozoficznego. Dobór tekstów pozwala zorientować się w podstawach problematyki filozoficznej początkującym a tym, którzy te podstawy znają, pogłębi refleksję nad centralnymi dylematami filozofii, rzuci światło na zagadnienia, które są w niej i w nas nadal żywotne. Służy omówieniu zagadnienia wolności w różnych kontekstach filozoficznych. Przeczytamy teksty dawne i współczesne, ucząc się diagnozować ułomności myślenia, poznając filozofów różnych epok i tradycji intelektualnych. Sensem każdych kolejnych zajęć będzie poznanie nowego problemu wolności. Parafrazując myśl Rousseau: choć człowiek rodzi się wolny, stale godzi się na niewolę. Dlaczego? Czemu uciekamy od wolności? Jaką cenę płacimy za niezależność? Omówimy te koszty uzyskania. Wyliczając je innym, nie zaszkodzi zmierzyć się z własnym rachunkiem zysków z posłuszeństwa.

Teksty nie są ułożone chronologicznie. Nie będzie to historia wolności, choć po krótkim wprowadzeniu odniesiemy się do historii współczesnej Polski: podejmując kwestię sporu o wolność w latach 1939-1989, czyli śledząc filozoficzne zaplecze powstawania i schyłku systemów totalitarnych w trzydzieści lat po zerwaniu żelaznej kurtyny.

Następnie skierujemy uwagę na wolność jednostki oraz znaczenie humanizmu dawniej i dziś, na Wschodzie i Zachodzie, by unaocznić, jak dalece koncepcja ja i wolności zależna jest od kultury i dalej pytać, czy aby na pewno umiemy być wolni.

Kolejny zestaw tekstów poświęcimy wolnomyślicielstwu, tej wolności, którą daje poznanie. Prześledzimy, w jaki sposób rozumowa wolność odkrywana przez dawnych myślicieli późnego renesansu i XVII wieku formowała oświecenie, otwarty wszechświat, materialne niebo, by zaowocować Rewolucją, Encyklopedią i koncepcją liberalnej demokracji. System ten ukształtował świat, w którym żyjemy i poddajemy krytyce. Chcąc go zmieniać lub utrwalać, powinniśmy znać jego korzenie.

Ostatecznym celem konwersatorium jest pogłębienie wiedzy o różnych znaczeniach wolności, a przy tym lepsze rozumienie rzeczywistości, która nas otacza. Jest to zbieżne z sensem filozofii w ogóle. Na koniec wrócimy więc do Platona, by rozważyć wspólnie aktualność jego postulatów, że źródłem filozofii jest miłość i że nie ma myślenia bez wolności.

Warunkiem zaliczenia jest praca roczna lub semestralna o długości do 7 stron i omówienie jej z prowadzącym. Pracę można napisać w dowolnym momencie roku akademickiego – jej zakres musi być związany z tematyką wybranych zajęć. Przy ocenie pracy liczy się również zaangażowanie w dyskusję podczas trwania całego konwersatorium.