Enkyklios paideia

fakultatywne

Zalecana jest dobra znajomość języka angielskiego z uwagi na literaturę przedmiotu.

Dzieła encyklopedyczne to udoskonalane od wieków systemy kosmologiczne, i metafizyczne, to narzędzia perswazji ideologicznej, instrumenty praktyk społecznych, politycznych. To oręż, za pomocą którego dokonuje się katechizacji, walczy z przesądami, propaguje określony system filozoficzny czy światopogląd.

Konwersatorium jest poświęcone analizom dzieł encyklopedycznych jako produktów określonych założeń metafizycznych, ontologicznych, politycznych i estetycznych. Żadna encyklopedia nie stanowi nigdy zaledwie systematycznego i konstrukcyjnie neutralnego archiwum wiedzy. Każda (przynajmniej do XIX wieku) jest też dziełem nie tyle treściowo, co raczej konstrukcyjnie niepowtarzalnym.

Podczas zajęć prześledzimy rozwój gatunków i dzieł encyklopedycznych od antycznych po XX-wieczne, poznamy różne encyklopedyczne architektoniki. Zajmiemy się encyklopedycznymi sposobami nie tylko organizowania wiedzy, ale nade wszystko konstruowania uniwersów możliwych.

William James w „Pragmatyzmie” postawił następujące pytanie: „Kiedy wolno zamrozić prawdę w encyklopedii, a kiedy trzeba ją wyjąć z lodówki i posłać do boju?” (przeł. M. Szczubiałka). Pytanie zostało postawione niewłaściwie. Z jednej strony encyklopedie służą wprawdzie utrwalaniu i przechowywaniu określonych treści, z drugiej jednak żadna encyklopedia nie jest po prostu neutralną przechowalnią czegokolwiek.

Dzieła encyklopedyczne to udoskonalane od wieków systemy kosmologiczne, i metafizyczne, to narzędzia perswazji ideologicznej, instrumenty praktyk społecznych, politycznych. To oręż, za pomocą którego dokonuje się katechizacji, walczy z przesądami, propaguje określony system filozoficzny czy światopogląd. Encyklopedie nie są zamrażarkami idei, wartości czy prawd, ale ostrzami te prawdy wywalczającymi.

Konwersatorium jest poświęcone analizom dzieł encyklopedycznych jako produktów określonych założeń metafizycznych, ontologicznych, politycznych i estetycznych, także ich uwikłaniom ideologicznym i retorycznym. Podczas zajęć krytyce zostanie poddany wymiar archiwalny gatunku (do którego odsyła komponent „enkyklios”) oraz dydaktyczny („paideia). Zarazem wydobyte zostaną zworniki narracyjne konstytuujące każde konkretne dzieło encyklopedyczne. Żadna encyklopedia nie stanowi nigdy zaledwie systematycznego i konstrukcyjnie neutralnego archiwum wiedzy. Każda (przynajmniej do XIX wieku) jest dziełem nie tyle treściowo, co raczej konstrukcyjnie niepowtarzalnym; dziełem, którego założenia filozoficzne i cechy formalne generują świat, tworzą własne uniwersum – ten świat jest następnie w dziele encyklopedycznym opisany, jego mechanizmy i struktura zaś oddane w architektonice danej encyklopedii. W tej mierze tworzenie encyklopedii strukturalnie oddającej system świata, który sama opisuje, jest do pewnego stopnia działalnością kosmogoniczną.

Podczas konwersatorium prześledzimy rozwój gatunków i dzieł encyklopedycznych od antycznych po XX-wieczne, poznamy różne encyklopedyczne architektoniki. Zajmiemy się encyklopedycznymi sposobami nie tylko organizowania wiedzy, ale nade wszystko konstruowania uniwersów możliwych.

Uczestnicy zajęć opanowują wiedzę historyczną, teoretycznoliteracką, filozoficzną oraz retoryczną związaną z ewolucją dzieł encyklopedycznych. Przyswajają umiejętności niezbędne do analiz tego typu pisarstwa. Poznają różne sposoby konceptualizowania oraz organizacji wiedzy. Zdobywają wiedzę nt. przemian zachodzących w architektonice gatunków i dzieł encyklopedycznych, zmieniających się powodów ich tworzenia, a także funkcji, jakie pełniły w różnych czasach i środowiskach.

Raymond Queneau w niewielkich rozmiarów tekście pt. „Jak zostałem encyklopedystą” pisał: „Facet, któremu wydaje się, że jest powołany do redagowania encyklopedii (…) to wariat” (przeł. M. Ochab). Zapraszam na konwersatorium z szaleńcami dotkniętymi pasją encyklopedycznego tworzenia światów możliwych, m.in. z Izydorem z Sewilli, Hildegardą z Bingen, Benedyktem Chmielowskim, Ephraimem Chambersem, markizem de Sade i Georgiem Wilhelmem Friedrichem Heglem. A także kilkoma innymi.