Język komiksu - wprowadzenie do poetyki opowieści obrazkowych

fakultatywne

Komiks jako medium oraz gatunek artystyczny zadomowił się we współczesnej kulturze – jako forma wypowiedzi umożliwiająca refleksję na temat wielu aspektów rzeczywistości. Celem zajęć jest analiza komiksu jako sposobu opowiadania. Będą nas interesowały kwestie warsztatowe – jak komiks „działa”, jakie elementy komiksowej narracji można wyróżnić – a także ustalenia teoretyczne. W założeniu przedmiot ma mieć ugruntowanie w tekstach klasycznych dla polskich badań nad komiksem (Toeplitz, Przybylski, Szyłak), a także wskazać obszary, którymi zajmują się młodsi badacze (np. kwestia komiksowości jako kategorii). Konieczne są tu odwołania do tekstów zagranicznych badaczy. Jednak zajęcia nie będą przeładowane teorią – każdy problem zostanie omówiony w połączeniu z interpretacją konkretnych dzieł komiksowych (nie zawsze będą to komiksy najwyższej próby, tu chodzi o reprezentatywność zjawisk, a w dalszej kolejności zaznajomienie z kanonem).

Zajęcia mają formę refleksji (analizy i interpretacji – w formie dyskusji i z elementami wykładu) nad poszczególnymi dziełami komiksowymi oraz tekstami teoretycznymi, przy czym planuję przeprowadzać zajęcia w formie zblokowanej – po 4 godziny (w sumie 8 spotkań). Ma to uzasadnienie o tyle, że wówczas można by było omówić podczas jednego spotkania 2-4 teksty powiązane ze sobą tematycznie. Punktem wyjścia będzie próba zdefiniowania komiksu – analiza różnych definicji, również tych mniej trafnych. Następnie uczestnicy będą mieli okazję zapoznać się z pierwszymi przejawami naukowej refleksji na temat komiksu w Polsce (teksty Przybylskiego i Toeplitza). Dokonamy wnikliwej lektury klasyków polskiej myśli komiksoznawczej oraz postaramy się ocenić, na ile te ustalenia sprzed ponad 30 lat dziś jeszcze są przydatne. W następnej kolejności przyjrzymy się teoretycznej propozycji Scotta McClouda, autora komiksu o tym, jak komiks opowiada historię (a także zapoznamy się z komentarzami do polskiego wydania Zrozumieć komiks) oraz przejdziemy do kwestii warsztatowych – omawiania konkretnych plansz (na przykładzie serii 100 naboi oraz Sin City – tę drugą zderzymy również z ekranizacją). Następnie przyjrzymy się kwestii stylu graficznego i narracyjnego (posiłkując się typologią zaproponowaną przez Neila Cohna). Przeanalizujemy różne podejścia do jednego tematu (na przykładzie komiksów o wojnie na Bałkanach). To pomoże nam podjąć próbę zdefiniowania komiksowości jako cechy opowieści obrazkowych. Zajęcia zamkniemy rozważaniami nad scenariuszem komiksowym i skonfrontowaniem skryptu wybitnych dzieł z ich finalnymi wersjami.

Literatura podmiotu

W. Eisner, Spirit. Najlepsze opowieści, przeł. J. Grzędowicz, Warszawa 2009.

S. McCloud, Stwórca), przeł. G. Ciecieląg, Warszawa 2015.

B. Azzarello, E. Risso, 100 naboi – jeden tom

F. Miller, Sin City – jeden tom

J. Sacco, Strefa bezpieczeństwa Gorażde , przeł. M. Chaciński, M. Cieślik, Warszawa 2013.

A. Zograf, Pozdrowienia z Serbii, przeł. M. Świerkosz, Poznań 2011.

J. Kubert, Faks z Sarajewa, przeł. K. Uliszewski, Warszawa 2017.

L. Sjunesson, M. Andersson, Bośniacki płaski pies, przeł. W Góralczyk, J. Hogstrom, Warszawa 2018.

N. Gaiman, Sandman – jeden tom

C. Brown, Louis Riel, przeł. B. Sztybor, Warszawa 2014.

A. Moore, E. Campbell, Prosto z piekła, przeł. M. Chaciński, M. Cieślik, Warszawa 2008.

G. Morrison, D. McKean, Azyl Arkham, przeł. J. Grzędowicz, Warszawa 2005.

M. Tkacz, Przygody nikogo, Poznań 2013.

P. Brito, J. Fazenda, Kobieta mego życia, kobieta moich snów, przeł. J. Jankowski, Piaseczno 2008.

J. Świdziński, A niech cię, Tesla!, Warszawa 2013.

Wielki atlas ciot polskich, Kraków 2012.

Literatura przedmiotu

K.T. Toeplitz, Sztuka komiksu, Warszawa 1985.

R.K. Przybylski, Słowo i obraz w komiksie, w: Pogranicza i korespondencje sztuk, pod red. T. Cieślikowskiej i J. Sławińskiego, Wrocław–Warszawa–Kraków 1980.

B. Toussaint, Ideografia i komiks; przeł. W. Birek, w: J. Szyłak, Komiks w szponach miernoty, Warszawa 2013.

N. Cohn, The Visual Language of Comics, London 2014.

J. Szyłak, Poetyka komiksu, Gdańsk 2000.

K. Tuszyńska, Narracja w powieści graficznej, Warszawa 2015.

P. Gąsowski, Wprowadzenie do kognitywnej poetyki komiksu, Poznań 2016.

M. Wróblewski, Powieść graficzna. Studium gatunku w perspektywie kognitywistycznej, Łódź 2016.

S. McCloud, Zrozumieć komiks, przeł. M. Błażejczyk, Warszawa 2015.

E. Campbell, From Hell Companion, Marietta 2013.

- wiedza (W): (K_W05) zna podstawowe metody analizy i interpretacji tekstów kultury; (K_W04) rozumie zależności między poszczególnymi dyscyplinami w zakresie nauk humanistycznych

- umiejętności (U): (K_U01) selekcjonować oraz dokonać krytycznej oceny informacji pochodzących z różnych źródeł naukowych, popularnonaukowych, publicystycznych i innych; (K_U02) dokonywać analizy dzieł sztuki oraz tekstów naukowych i materiałów źródłowych za pomocą odpowiednich narzędzi badawczych; (K_U03) sformułować problem badawczy; (K_U04) rozpoznawać i interpretować podstawowe problemy i zjawiska współczesności

- kompetencji społecznych (K): (K_K08) docenia bogactwo kultury; (K_K09) jest gotów do zrozumienia dziedzictwa kulturowego i różnorodności kulturowej; (K_K10) jest gotów do świadomego uczestnictwa w życiu kulturalnym i społeczeństwie obywatelskim; (K_K03) jest gotów do poznawania nowych metod badawczych

ćwiczenia