Technika i uspołecznienie

fakultatywne

Bez szczegółowych wymagań wstępnych. W trakcie kursu wymagane jest sukcesywne zapoznawanie się ze wskazaną lekturą.

Oczekuje się zasadniczo nabycia dwóch rodzajów wiedzy: (1) orientacji w historii filozofii oraz filozofii XX wieku; (2) orientacji w współczesnych sposobach interpretowania głównych pojęć filozoficznych. Umiejętnością, która będzie na zajęciach szczególnie stymulowana to umiejętność aktywnego, intensywnego „czytania” tekstu filozoficznego.

Głównym zadaniem seminarium jest poszukanie takiego sposobu myślenia o technice, która nie wywarza zagrożenia dla naszej ludzkiej kondycji, a wprost przeciwnie – sprzyja jej, a nawet w jakim sensie umożliwia nowoczesne formy uspołecznienia.

Filozofia od samego początku wypiera techniczny wymiar człowieczeństwa. Technika stanie się, w ramach myślenia filozoficznego, instancją tłumioną z myślenia o człowieku. „Rzeczywistość rozszerzona” okaże się czymś trudnym do pomyślenia w ramach antropologii. Głównym zadaniem seminarium jest poszukanie takiego sposobu myślenia o technice, która nie wywarza zagrożenia dla naszej ludzkiej kondycji, a wprost przeciwnie – sprzyja jej, a nawet w jakim sensie umożliwia nowoczesne formy uspołecznienia. Latour twierdzi, że społeczeństwo i technologia to nie tyle dwie odrębne domeny ontologiczne, ile raczej fazy tego samego, konstytutywnego działania. Jednak nawet Latour zatrzymuje się na twierdzeniu, że „techniczny” to dobry przymiotnik, a „technika” to słaby rzeczownik. Jeśli technika nie jest jedynie instrumentem i narzędziem, jeśli technika jest czymś więcej niż „zakrzepłą pracą”, jest czymś innym niż „megamaszyna” (zbiór programów dla racjonalizacji procesu pracy), i czymś innym niż „składem”, „ze-stawem”, „rusztowania”, „montażu” – Ge-stell Heideggera, to czym jest? Co to znaczy, że „Boeingi 747 nie latają, to linie lotnicze latają”?

1. Technika jako urzeczywistniania sensu historii a cykliczny proces działania instrumentalnego

Literatura: J. Habermas, Praktyczne następstwa postępu naukowo-technicznego, przeł. Z. Krasnodębski, [w:] tenże, Teoria i praktyka, Warszawa 1983. Max Horkheimer, Krytyka instrumentalnego rozumu, przeł. Jan Doktór, [w:] tenże, Społeczna funkcja filozofii, Warszawa 1987..

2.Technika jako dziedzina odkrywania, prawdziwości (Wahr-heit), która przybrała postać „zapory na Renie”

Literatura: M. Heidegger, Pytanie o technikę, przeł. K. Wolicki, [w:] tenże, Budować, mieszkać, myśleć: eseje wybrane, Warszawa 1997.

3.Technika w historii

Literatura: Oswald Spengler, Człowiek i technika, [w:] Tenże, Historia, kultura, polityka, przeł. A. Kołakowski, Warszawa 1990, s. 27-83.

4.Technika jako oszczędność

Literatura: Jose Ortega y Gasset, Rozmyślania o technice, przeł. Henryk Woźniakowski, [w:] Josee Ortega y Gasset, Bunt mas i inne pisma socjologiczne, Warszawa 1982.

5.Rzekoma perfekcja techniki

Literatura: Friedrich G. Jünger, Perfekcja techniki, przeł. W. Kunicki, Fundacja im. Augusta hr. Cieszkowskiego Rok wydania: 2016

6.Wiatrak: maszyna jako pewien sposób łączenia różnych części, które podział pracy rozłączył

Literatura: K. Marks, Nędza filozofii: odpowiedź na „Filozofię nędzy” p. Proudhona, przeł. K. Błeszyński, Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza „Książka” 1948, s. 23, 45, 121.

7.Pytanie o mit maszyny i politechniczny geniusz człowieka.

Literatura: Lewis Mumford, Mit maszyny. Tom 1, przeł. M. Szczubiałka, Warszawa: PWN 2012.

8.Kontrola i widzialność, rekonstrukcje „układu optycznego”, „figura łowcy i ofiary” a „fenomenologia dronów”

Literatura: Grégoire Chamayou, A Theory of the Drone, przeł. Janet Lloyd, The New Press 2015; Grégoire Chamayou, Manhunts. A Philosophical History, przeł. Steven Rendall, Princeton University Press 2012..

9.Boeingi 747 nie latają, to linie lotnicze latają

Literatura: B. Latour, Nadzieja Pandory. Eseje o rzeczywistości w studiach nad nauką, przeł. K. Abriszewski i inni, Toruń 2013. B. Latour, Technology is Society Made Durable, [w:]: A Sociology of Monsters: Essays on Power, Technology and Domination, Edited by John Law, Sociological Review Monograph, N°38, London and New York: Routledge 1991, s. 103-132.

10.Układ: ciało–środowisko–materia

Literatura: A. Leroi-Gourhan, Gesture and Speech, Cambridge, Massachusetts & Londyn 1993.

11.Technika jako technika zapominania (mnemotechnika) od Nietzschego po Stieglera

Literatura: B. Stiegler, Technics and Time, 1: The Fault of Epimetheus, przeł. R. Beardsworth, G. Collins, Stanford 1998.

12.Obiekty temporalne i skończoność

Literatura: Bernard Stiegler (2009) Technics and Time, 2: Disorientation, Stanford: Stanford University Press.

13.Czas kinematyczny

Literatura: Bernard Stiegler (2010) Technics and Time, 3: Cinematic Time and the Question of Malaise, Stanford: Stanford University Press.

J. Habermas, Praktyczne następstwa postępu naukowo-technicznego, przeł. Z. Krasnodębski, [w:] tenże, Teoria i praktyka, Warszawa 1983. Max Horkheimer, Krytyka instrumentalnego rozumu, przeł. Jan Doktór, [w:] tenże, Społeczna funkcja filozofii, Warszawa 1987. M. Heidegger, Pytanie o technikę, przeł. K. Wolicki, [w:] tenże, Budować, mieszkać, myśleć: eseje wybrane, Warszawa 1997. Oswald Spengler, Człowiek i technika, [w:] Tenże, Historia, kultura, polityka, przeł. A. Kołakowski, Warszawa 1990, s. 27-83. Jose Ortega y Gasset, Rozmyślania o technice, przeł. Henryk Woźniakowski, [w:] Josee Ortega y Gasset, Bunt mas i inne pisma socjologiczne, Warszawa 1982. Friedrich G. Jünger, Perfekcja techniki, przeł. W. Kunicki, Fundacja im. Augusta hr. Cieszkowskiego Rok wydania: 2016. K. Marks, Nędza filozofii: odpowiedź na „Filozofię nędzy” p. Proudhona, przeł. K. Błeszyński, Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza „Książka” 1948. Lewis Mumford, Mit maszyny. Tom 1, przeł. M. Szczubiałka, Warszawa: PWN 2012. Grégoire Chamayou, A Theory of the Drone, przeł. Janet Lloyd, The New Press 2015; Grégoire Chamayou, Manhunts. A Philosophical History, przeł. Steven Rendall, Princeton University Press 2012. B. Latour, Nadzieja Pandory. Eseje o rzeczywistości w studiach nad nauką, przeł. K. Abriszewski i inni, Toruń 2013. B. Latour, Technology is Society Made Durable, [w:]: A Sociology of Monsters: Essays on Power, Technology and Domination, Edited by John Law, Sociological Review Monograph, N°38, London and New York: Routledge 1991, s. 103-132. A. Leroi-Gourhan, Gesture and Speech, Cambridge, Massachusetts & Londyn 1993. B. Stiegler, Technics and Time, 1: The Fault of Epimetheus, przeł. R. Beardsworth, G. Collins, Stanford 1998. Bernard Stiegler (2009) Technics and Time, 2: Disorientation, Stanford: Stanford University Press. Bernard Stiegler (2010) Technics and Time, 3: Cinematic Time and the Question of Malaise, Stanford: Stanford University Press.

K_W01 ma podstawową wiedzę o miejscu i roli nauk humanistycznych, społecznych, ścisłych i przyrodniczych w kulturze dawnej i współczesnej

K_W02 zna podstawową terminologię nauk humanistycznych i społecznych

K_W05 zna zależności pomiędzy różnymi dyscyplinami humanistycznymi zajmującymi się badaniami dzieł sztuki w kulturze, socjologicznego kontekstu działalności kulturowej

K_W06 zna zależności pomiędzy dyscyplinami humanistycznymi oraz naukami ścisłymi i przyrodniczymi w kontekście filozoficznym i społecznym

K_W10 ma podstawową wiedzę o najnowszych osiągnięciach metod badań interdyscyplinarnych w naukach humanistycznych, społecznych, ścisłych i przyrodniczych

K_U02 potrafi dokonywać analizy tekstów artystycznych, filozoficznych i socjologicznych za pomocą odpowiednich narzędzi badawczych oraz prezentować wyniki swych prac

K_K01 rozumie potrzebę nieustannego kształcenia po ukończeniu studiów

K_K02 rozumie zasady, reguły oraz konieczność pracy zespołowej

K_K03 rozumie dynamikę rozwoju naukowego, kulturowego i społecznego oraz śledzi nowe metody i paradygmaty badawcze

K_K04 potrafi organizować i współpracować z grupą oraz zajmować w niej różne role społeczne

K_K05 potrafi właściwie dokonać analizy środków służących do realizacji podjętych zadań

K_K06 ponosi odpowiedzialność za ochronę dziedzictwa kulturowego regionu, kraju i Europy

K_K07 rozumie zasady tolerancji i różnic kulturowych

Podstawowym kryterium oceny jest wynik na egzaminie końcowym.