Kontynuacja, dialog, spór – kultura dawna wobec tradycji antycznej. Literatura – filozofia – teologia – ikonografia

seminaria licencjackie

Seminarium przygotowuje do pisania prac licencjackich o tekstach kultury dawnej nawiązujących do tradycji antycznej, ujmowanych interdyscyplinarnie w ich macierzystym kontekście kulturowym ze szczególnym uwzględnieniem ówczesnych dialogów i sporów ideowych oraz związków pomiędzy literaturą, estetyką, filozofią, teologią i ikonografią.

Zajęcia kształcą i doskonalą umiejętności świadomego wyboru przedmiotu i metody badań, określania i opracowywania tematu rozprawy, rozplanowania i pisania pracy dyplomowej. Kształcą i doskonalą umiejętności analizy, interpretacji i krytycznej oceny tekstów naukowych. Kształcą i doskonalą umiejętności analizy i interpretacji tekstów kultury dawnej w ich macierzystym kontekście kulturowym.

Seminarium kształtuje zarówno postawę szacunku wobec kultury minionych epok i umiejętność świadomego dokonywania jej oceny, jak i postawę rzetelności badawczej oraz umiejętność podejmowania rzeczowej dyskusji i uargumentowanej oceny ustaleń innych badaczy.

W ramach seminarium realizowane będą kolejno następujące zadania:

1. Omówienie celu, budowy i kryteriów oceny pracy dyplomowej.

2. Analiza głównych problemów, jakich nastręcza pisanie pracy dyplomowej – zarówno w sferze „formalnej” (m.in. formuła tematu, przypisy, bibliografia, styl, objętość), jak i merytorycznej (m.in. stawianie problemu badawczego, metoda badań, relacje analiza – interpretacja).

3. Szczegółowa analiza wskazanych w spisie literatury tekstów o literaturze i kulturze dawnej. Posłużą one jako materiał do rozważań o kręgach tematycznych, o metodach badań i o sposobach pisania. Gruntowne analizy zarówno wypowiedzi badaczy, jak i omawianych przez nich utworów mają na celu rozbudzenie świadomości metodologicznej, świadomości warsztatowej oraz przygotowanie do krytyki prac naukowych składających się na stan badań.  

4. Przygotowanie do wyboru przedmiotu badań poprzez omówienie przykładowych zagadnień interpretacyjnych. Rozważać będziemy zatem np., w jaki sposób i dlaczego Horacy został sprzymierzeńcem zarówno poetów tworzących żarliwą poezję religijną, jak i poetów-libertynów, nie kryjących zwątpienia w chrześcijańską wizję świata. Spróbujemy wyjaśnić, jak i dlaczego z filozofii Platona czerpali renesansowi humaniści, spierający się z nimi przedstawiciele katolicyzmu potrydenckiego oraz sceptycy, usposobieni krytycznie i wobec humanizmu, i wobec chrześcijaństwa. Zbadamy też m.in., kto, jak i dlaczego przejmował, modyfikował bądź podważał starożytne wyobrażenia na temat harmonii wszechświata. Możliwy inny dobór zagadnień interpretacyjnych, zgodny z oczekiwaniami uczestników.

5. Projektowanie badań interdyscyplinarnych nad wykorzystywaniem dziedzictwa antycznego w kulturze (zwłaszcza polskiej) średniowiecza, renesansu, baroku i oświecenia, ze szczególnym uwzględnieniem tych ówczesnych interpretacji tradycji starożytnej (idei, motywów, tematów, utworów literackich, mitów), które wyrażają przeciwne stanowiska w zasadniczych sporach kultury epok dawnych.

Nakład pracy studenta:

– 60 godzin uczestnictwa w seminarium (tzw. kontaktowych),

– 180 godzin pracy własnej (praca konieczna do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się).

W wypadku studentów, którzy przygotują pracę licencjacką pod kierunkiem prowadzącego seminarium, dodatkowo:

– 300 godzin pracy własnej na przygotowanie i napisanie pracy dyplomowej.

J. Błoński, Mikołaj Sęp Szarzyński a początki polskiego baroku. Wyd. 2, uzupełnione. Kraków 1996 [i wyd. nast.], s. 14-21, 86-87.

W. Borowy, O wpływach i zależnościach w literaturze. Kraków 1921, s. 1-3, 16-21, 28-29, 31-32, 46-47, 52-53 (lub w: tegoż, Studia i szkice literackie. Wybór i opracowanie Z. Stefanowska i A. Paluchowski. T. 2. Warszawa 1983, s. 7-8, 19-23, 28-29, 31-32, 43-44, 47-49).

M. Brahmer, Niektóre perspektywy porównawczych studiów literackich w Polsce [w zbiorze:] Problemy teorii literatury. T. 1. Seria 1. Prace z lat 1947-1964. Wyd. 2. poszerzone. Wrocław 1987, s. 419-423.

M. Brahmer, Petrarkizm w poezji polskiej XVI wieku. Kraków 1927, s. 126-127.

A. Brückner, Wstęp [do:] J. T. Trembecki, Wirydarz poetycki. T. 2. Lwów 1911, s. XXXVIII-XXXIX.

K. Budzyk, O syntezę polskiego renesansu. „Pamiętnik Literacki” 1952, z. 1-2, s. 31-32.

D. Chemperek, „Umysł przecię z swojego toru nie wybiega”. O poezji medytacyjnej Daniela Naborowskiego. Lublin 1998, s. 41-96.

J. Delumeau, Grzech i strach. Poczucie winy w kulturze Zachodu XIII-XVIII w. Przeł. A. Szymanowski. Warszawa 1994, s. 165-208.

Dobre obyczaje w nauce. Zbiór zasad i wytycznych. Komitet Etyki w Nauce przy Prezydium Polskiej Akademii Nauk. Warszawa 1994.

J. Dürr-Durski, Wstęp [do:] J. A. Morsztyn, Wybór poezji. Oprac. i wstępem zaopatrzył J. Dürr-Durski. Warszawa 1952, s. XX, XXX-XLIV.

U. Eco, Jak napisać pracę dyplomową. Poradnik dla humanistów. Przekład i aneks G. Jurkowlaniec. Wstęp do wyd. polskiego W. Tygielski. Warszawa 2007.

W. Galewicz, O etyce badań naukowych. „Diametros” 19 (marzec 2009), s. 48-57.

M. Hanusiewicz, Promienie oczu. Z dziejów pewnego motywu w erotyce staropolskiej [w zbiorze:] Inspiracje platońskie literatury staropolskiej. Pod red. A. Nowickiej-Jeżowej i P. Stępnia. Warszawa 2000, s. 151-162.

M. Hanusiewicz, Święte i zmysłowe w poezji religijnej polskiego baroku. Lublin 1998, s. 35-64, 87-101.

K. Heck, Szymon Szymonowicz (Simon Simonides). Jego żywot i dzieła. Cz. 2 i 3. Kraków 1903, s. 243-248.

S. F. Klonowic, Żale nagrobne... Oprac. H. Wiśniewska. Lublin 1988, s. 43-44, 63-64.

J. Kotarska, „Jesteśmy jakby na grę persony ubrane...” Barokowe wersje toposu theatrum mundi; „Ad caelestem adspirat patriam”. Problem dualizmu natury ludzkiej w poezji polskiego baroku [w:] tejże, Theatrum mundi. Ze studiów nad poezją staropolską. Gdańsk 1998, s. 5-64.

Piotr Kowalski, Theatrum świata wszystkiego i poćciwy gospodarz. O wizji świata pewnego siedemnastowiecznego pisarza ziemiańskiego. Kraków 2000, s. 9-49.

Z. Kuchowicz, Człowiek polskiego baroku. Łódź 1992, s. 5-9 (Od Autora); s. 229-332 (rozdziały XIV-XVII).

D. Künstler-Langner, Idea vanitas. Jej tradycje i toposy w poezji polskiego baroku. Toruń 1993, s. 57-99.

Z. Libera, Wstęp [do:] Sz. Szymonowicz, Żeńcy. Wstępem opatrzył Z. Libera. Warszawa 1953, s. 5-10.

H. Markiewicz, O falsyfikowaniu interpretacji literackich [w:] tegoż, Dopowiedzenia. Rozprawy i szkice z wiedzy o literaturze. Kraków 2000, s. 77-101 [lub: „Pamiętnik Literacki” 87 (1996), z. 1, s. 59-74; Wiedza o literaturze i edukacja. Księga referatów Zjazdu Polonistów, pod red. T. Michałowskiej, Z. Golińskiego, Z. Jarosińskiego Warszawa 1996].

A. Mickiewicz, Dzieła. Tom VIII: Literatura słowiańska. Kurs pierwszy. Warszawa 1997 (Wykład XXXVIII), s. 546-551.

A. Nawarecki, Hieronima Morsztyna zmysłowa miłość porządku. „Ogród” 1992, nr 1, s. 220-226.

A. Nowicka-Jeżowa, „Nabożna rozmowa świętego Biernata z Panem Jezusem, nowo narodzonym Dzieciątkiem” – tekst z kręgu mistyki cysterskiej [w zbiorze:] Literatura i kultura polskiego średniowiecza. Człowiek wobec świata znaków i symboli. Pod red. Pauliny Buchwald-Pelcowej i Janusza Pelca. Warszawa 1997 (w kolofonie 1995), s. 179-205.

A. Nowicka-Jeżowa, Pytania o barok A.D. 1995 [w zbiorze:] Wiedza o literaturze i edukacja. Księga referatów Zjazdu Polonistów – Warszawa 1995. Pod red. T. Michałowskiej, Z. Golińskiego, Z. Jarosińskiego. Warszawa 1996.

J. Pelc, Wirydarz poetycki [hasło w:] Literatura polska. Przewodnik encyklopedyczny. T. 2. Warszawa 1988, s. 605, kol. lewa.

J. Pelc, Wstęp [do:] Sz. Szymonowic, Sielanki i pozostałe wiersze polskie. Oprac. J. Pelc. Wyd. 2 zmienione. Wrocław 2000 (BN I 182), s. LXXVII-LXXIX, XCIV.

M. Piszczkowski, Wieś w literaturze polskiego renesansu. Kraków 1959, s. 126-129.

E. Porębowicz, Andrzej Morsztyn, przedstawiciel baroku w poezji polskiej. Kraków 1893, s. 8-13, 86-93 (ew. E. Porębowicz, Andrzej Morsztyn, przedstawiciel baroku w poezji polskiej. Rozprawy Akademii Umiejętności. Wydział Filologiczny. T. XXI. Kraków 1894, s. 225-319).

Sarmatyzm a barok – porządkowanie pojęć. Dyskusja. Podała do druku M. Elżanowska. „Ogród” 1994, nr 4, s. 48-107.

J. Sokolski, Bogini – Pojęcie – Demon. Fortuna w dziełach autorów staropolskich. Wrocław 1996, s. 53-82.

J. Sokolski, Lipa, Chiron i labirynt. Esej o „Fraszkach”. Wrocław 1998.

S. Szczęsny, „Ogród” Wacława Potockiego: epicka całość, malowidło świata. „Ogród” 1992, nr 1, s. 174-175, 181-182.

Sz. Szymonowicz, Żeńcy. Oprac. i wstępem zaopatrzył S. Seweryn. Warszawa 1948, s. 21-23.

J. Tazbir, Cień oślich uszu. Czym się gorszono w różnych stuleciach. „Polityka” 1997, nr 25, s. 88 (podrozdział Alegoryczne rady dla małżonków).

J. Tazbir, Przedmowa [...]; Wstęp; Stary Testament, tyrani i okrucieństwo; „Święte okrucieństwo” [w:] tegoż, Okrucieństwo w nowożytnej Europie. Warszawa 1999, s. 5-13, 38-75.

J. Tazbir, Rola żywego słowa w polskiej propagandzie wyznaniowej; Obraz heretyka i diabła [w:] tegoż, Szlaki kultury polskiej. Warszawa 1986, s. 132-163.

P. Urbański, Natura i łaska w poezji polskiego baroku. Okres potrydencki. Studia o tekstach. Kielce 1996, s. 24-27, 36-41, 92-93.

S. Vrtel-Wierczyński, Staropolska Legenda o św. Aleksym na porównawczym tle literatur słowiańskich. Poznań 1937, s. 87-88, 125-129.

W. Weintraub, Wstęp [do:] J. A. Morsztyn (Morstin), Wybór poezji. Oprac. W. Weintraub. Wrocław 1988 (BN I 257), s. LI-LIV.

W. Wydra, Władysław z Gielniowa. Z dziejów średniowiecznej poezji polskiej. Poznań 1992, s. 69.

Po ukończeniu seminarium student:

– umie zaprojektować samodzielne badania nad wybranymi przez siebie tekstami kultury dawnej, świadomie wybierając przedmiot i metodę badań oraz określając ich cel;

– wyszukuje i dokonuje analizy, interpretacji oraz oceny tekstów naukowych tworzących stan badań, przy czym:

a) wyodrębnia nadrzędne tezy tekstu naukowego,

b) charakteryzuje przyjętą przez autora metodę badania,

c) przeprowadza uargumentowaną ocenę wiarygodności argumentów i wniosków;

– dokonuje samodzielnej analizy i interpretacji wybranych przez siebie tekstów kultury dawnej, umiejscawiając je we właściwych kontekstach kulturowych i krytycznie wykorzystując stan badań;

– potrafi podjąć rzeczową dyskusję naukową, przy czym:

a) jasno formułuje i umie uargumentować swoje stanowisko,

b) umie modyfikować własne tezy uwzględniając wagę argumentacji przedstawionej w dyskusji;

– zna wymogi stawiane pracy dyplomowej i świadomie przyjmuje własny sposób ich wypełnienia;

– przestrzega zasad etyki naukowej.

11. Podstawą zaliczenia seminarium jest:

a) obecność na zajęciach (student ma prawo do dwóch nieobecności w semestrze);

b) przygotowanie do zajęć;

c) aktywność (uczestnictwo w dyskusji);

d) przygotowanie dwóch prac pisemnych o objętości do 7 stron znormalizowanego maszynopisu każda (1800 znaków wraz ze spacjami na stronę):

1) Po co i jak pisać pracę dyplomową? (w semestrze zimowym, zgodnie z terminem określonym przez prowadzącego: 09.01.2017),

2) Analiza, interpretacja i ocena wybranego tekstu naukowego (w semestrze letnim, zgodnie z terminem określonym przez prowadzącego: 18.04.2017).

Szczegółowe wymogi dotyczące obu wypowiedzi pisemnych przekazane zostaną na zajęciach.

2. Kryteria oceny wypowiedzi ustnych

Ocenie podlegają:

– umiejętność jasnego formułowania i argumentowania poglądów,

– umiejętność uważnego słuchania, rozpoznawania i uargumentowanej oceny tez przedstawianych przez innych uczestników dyskusji,

– umiejętność modyfikowania własnych tez wskutek uwzględnienia argumentacji przedstawionej w dyskusji.

Kryteria oceny prac pisemnych

Ocenie podlegają:

– stopień wypełnienia wymogów,

– samodzielność i konsekwencja przyjętych rozstrzygnięć w wypadku pracy 1),

– samodzielność i wnikliwość interpretacji w wypadku pracy 2),

– argumentacja,

– kompozycja (celowość, logika, przejrzystość),

– styl, poprawność językowa, ort. i int.

3. Metody oceny pracy studenta

– ocena ciągła (bieżące przygotowanie do zajęć i aktywność): 30% oceny końcowej,

– prace pisemne: 70% oceny końcowej.

4. Studenci piszący pracę dyplomową pod kierunkiem prowadzącego seminarium:

– do końca sesji zimowej przekazują na piśmie zaaprobowany przez promotora temat wraz z bibliografią i konspektem pracy;

– do końca semestru letniego przekazują prowadzącemu pracę dyplomową w ostatecznym, zaaprobowanym przez niego kształcie.