Historia kultury iberoamerykańskiej - część druga. Ekspandująca Europa a Ameryka Łacińska

obowiązkowe

Wykład poświęcony jest historii ekspansji kultury europejskiej w dobie wielkich odkryć i kolonizacji oraz problematyce zderzenia kultur i przekazu międzykulturowego. Jego celem jest zarazem ukazanie złożonego procesu formowania się na kontynencie amerykańskim zupełnie nowej kultury transformującej zarówno wzorce i kulturowe importy z Europy, jak i tubylczą spuściznę cywilizacyjną sięgającą swymi korzeniami drugiego tysiąclecia p.n.e. Wykład omawia również wpływ kolonizacji Nowego Świata na przemiany kulturowo-społeczne zachodzące na Starym Kontynencie. Uwzględniając zarówno perspektywę europejską, jak i tubylczą, ukazuje kulturę iberoamerykańską w perspektywie czasowej od XVI wieku aż do schyłku okresu kolonialnego, wprowadzając zarazem w problematykę formowania się cywilizacji Ameryki Łacińskiej.Uczestnictwo w cz. 2 cyklu wykładów NIE wymaga uprzedniego zaliczenia cz. 1.Każda z nich może być traktowana jako odrębna całość

Wykład poświęcony jest historii transatlantyckiej ekspansji kultury europejskiej w dobie wielkich odkryć i kolonizacji, w tym zwłaszcza problematyce zderzenia kultur Starego i Nowego Świata oraz formowania się nowej cywilizacji na kontynencie amerykańskim. Omawiając różne formy ekspansji kultury śródziemnomorskiej i europejskich imperiów transatlantyckich, a także problematykę przekazu międzykulturowego, tematyka wykładu sięga do przykładów z rozmaitych regionów kontynentu amerykańskiego, obejmując zarówno kwestie pierwszych kontaktów i konkwisty, jak i trwającej całe stulecia kolonizacji. Celem zajęć jest zarazem ukazanie złożonego procesu formowania się na kontynencie amerykańskim zupełnie nowej kultury transformującej zarówno wzorce i kulturowe importy z Europy, jak i tubylczą spuściznę cywilizacyjną sięgającą swymi korzeniami drugiego tysiąclecia p.n.e.

W prezentowanej tematyce „spotkań międzykulturowych” zostanie uwzględnione związane z tym tematem piśmiennictwo europejskie (w tym wybrane dzieła literatury) z XV-XVIII wieku oraz bogaty korpus źródeł indiańskich, zwłaszcza związanych ze środkowomeksykańską kulturą Indian Nahua. W efekcie, omawiając także wpływ kolonizacji Nowego Świata na przemiany kulturowo-społeczne zachodzące na Starym Kontynencie, wykład prezentuje zarówno perspektywę europejską, jak i tubylczą. Ukazując kulturę iberoamerykańską w perspektywie czasowej od XVI wieku aż do schyłku okresu kolonialnego, wprowadza jednocześnie zarazem w problematykę formowania się cywilizacji Ameryki Łacińskiej.

Dzięki zaproponowanemu podejściu możliwe jest ukazanie dwutorowości i paralelizmu kluczowych procesów kulturowych, a także podjęcie dyskusji na temat wielokierunkowych oddziaływań między światem śródziemnomorskim i indiańskim. Tematyka ta jest rozłożona na odrębne cykle wykładów, z których pierwszy będzie ma charakter bardziej ogólny i wprowadzający. Uczestnictwo w części drugiej cyklu wykładów nie wymaga jednak wcześniejszego zaliczenia części pierwszej, gdyż każda z nich może być traktowana jako odrębna całość. Uzupełnieniem zajęć jest także seminarium i translatorium „Zderzenie języków a przekaz międzykulturowy: casus języka nahuatl, XVI-XVIII w.”

Lektury uzupełniające:

 E. H. Boone, T. Cummins eds., Native Traditions in the Postconquest World, Dumbarton Oaks, Washington D.C. 1998 (wersja elektroniczna http://www.doaks.org/BONTC.html)

 K. Deagan, Colonial Transformation: Euro-American Cultural Genesis in the Early Spanish-American Colonies, Journal of Anthropological Research, Vol. 52, No. 2. (Summer, 1996), s. 135-160

 Ch. Gibson, The Aztecs Under Spanish Rule. A History of the Indians of the Valley of Mexico 1519-1810, Stanford. Cal.: Stanford University Press 1964.

 S. Gruzinski, La pensée métisse, Paris: Fayard 1999 lub: The Mestizo Mind: The Intellectual Dynamics of Colonization and Globalization, Routledge 2002

 S. Gruzinski The Conquest of Mexico: The Incorporation of Indian Societies into the Western World, 16th-18th Centuries, Polity Press 1993

 M. León-Portilla, Have We Really Translated the Mesoamerican „Ancient Word, [w:] B. Swann (ed.), On the Translation of Native American Literature, Washington-London: Smithsonian Institution Press 1992, s. 313-338.

 J. Lockhart, The Nahuas after the Conquest. A Social and Cultural History of the Indians of Central Mexico, Sixteenth Through Eighteenth Centuries, Stanford, Cal.: Stanford University Press 1992

 J. Olko Między obrazem a tekstem. Relacje o przeszłości w przedhiszpańskim i kolonialnym Meksyku, w: Narracja, historia, fikcja. Dawne kultury w historiografii i literaturze, red. Łukasz Grutzmacher, IBI AL UW i Wydawnictwo Trio, Warszawa 2009, s. 35-48.

 J. Olko , Meksyk przed konkwistą, PIW, Warszawa 2010

 A. Pagden, European Encounters with the New World: From Renaissance to Romanticism, Yale University Press 1994

 T. Todorov, Podbój Ameryki. Problem innego, tłum. J. Wojcieszak, Warszawa: Fundacja Aletheia 1996.

 R. Tomicki, Między Scyllą pogaństwa a Charybdą chrześcijaństwa: indiańscy arystokraci z Tetzcoco (Nowa Hiszpania) w 1539 roku. Studium mikroetnohistoryczne, Etnografia Polska, 1998, t. 42, s. 107-140.

 R. Tomicki, Synowie Słońca, synowie Boga. „Zderzenie języków” podczas podboju Meksyku, w: Między drzewem życia a drzewem poznania. Księga ku czci prof. Andrzej Wiercińskiego, wyd. M. Ziółkowski, A. Sołtysiak, Warszawa-Kielce: Uniwersytet Warszawski i Akademia Świętokrzyska 2002, s. 251-269.

 S. Wood, Transcending Conquest. Nahua Views of Spanish Colonial Mexico, Norman: University of Oklahoma Press 2003.

Student w zakresie wiedzy:

- posiada podstawową wiedzę o rodzajach oraz specyfice przedmiotowej i metodologicznej dyscyplin, które dotyczą studiów nad kulturą, w szczególności w odniesieniu do obszaru kolonizacji hiszpańskiej w Nowym Świecie

- zna podstawową terminologię z zakresu literaturoznawstwa i kulturoznawstwa;

- pozna podstawową terminologię z zakresu historii sztuki w odniesieniu do obszaru Ameryki kolonialnej

- posiada uporządkowaną wiedzę na temat kultury i języka wybranego regionu Śródziemnomorza za Oceanem

- posiada uporządkowaną wiedzę z zakresu dyscypliny słabo znanej w Polsce, a mającej istotne znaczenie dla współczesnej humanistyki

- zna problematykę zderzenia kultur oraz dialogu i przekazu międzykulturowego, metysażu kulturowego, opanują także podstawy wiedzy na temat kultur Mezoameryki po hiszpańskiej konkwiście i szeroko rozumianej kolonialnej kultury iberoamerykańskiej

- posiada orientację w tematyce ułatwiającą dalsze pogłębianie i uszczegóławianie tej wiedzy, a także jej rozszerzenie o inne regiony kulturowe kontynentu amerykańskiego

- zna podstawowe wyzwania związane z badaniem relacji międzycywilizacyjnych

- rozumie zależności między rozwojem kultury a przemianami społecznymi

- zapozna się z doświadczeniami prowadzących związanymi z krytyką i analizą źródeł (teksty i dokumenty historyczne, dzieła sztuki), jak również z ewaluacją utartych poglądów i hipotez, co ułatwi im samodzielną pracę nad źródłami i budowanie własnych interpretacji, a także rozwój umiejętności krytycznego, samodzielnego myślenia.

K_W01 – H1A_W01

K_W02 – H1A_W02

K_W03 – H1A_W02

K_W08 – H1A_W04

K_W19 – S1A_W05

Student w zakresie umiejętności:

- potrafi interpretować podstawowe teksty literackie I historyczne związane z kolonizacją Nowego Świata

- potrafi interpretować dzieło sztuki wizualnej, także w kontekście innych źródeł z danej epoki

- posiada podstawowe umiejętności badawcze pozwalające na formułowanie i rozwiązywanie problemów badawczych w zakresie tematyki zajęć; potrafi w tym celu przeprowadzić podstawowe analizy z wykorzystywaniem interdyscyplinarnych metod i narzędzi badawczych

K_U04 – H1A_U04, H1A_U05

K_U05 – H1A_U01, H1A_U02, H1A_U05

Student w zakresie kompetencji społecznych:

- ma świadomość dynamicznego rozwoju kultury i pojawiania się nowych metod i paradygmatów badawczych;

- rozumie wagę zachowania bogactwa, integralności oraz świadomości dziedzictwa kulturowego Europy, w tym poszczególnych tradycji Śródziemnomorza za Oceanem.

- zna i rozumie podstawowe wyzwania związane z badaniem kultury i relacji międzycywilizacyjnych

K_K02 – H1A_K01

K_K07 – H1A_K04

K_K08 – H1A_K05

Opanowanie wiedzy prezentowanej na wykładach, w tym rozumienie omawianych procesów i przemian kulturowych, umiejętność kojarzenia faktów i zagadnień kluczowych dla problematyki zajęć, zapoznanie się z wybraną przez siebie lekturą z listy lektur uzupełniających; egzamin ma formę ustną i odbywa się po zakończeniu drugiego semestru zajęć. Dopuszcza się 2 nieusprawiedliwione nieobecności w semestrze.