Naruszenie prawa UE przez sąd krajowy

Celem wykładu specjalizacyjnego jest zaznajomienie studentów z funkcjonującymi w ramach prawa UE mechanizmami mającymi zastosowanie w związku z wydaniem przez sąd krajowy definitywnego rozstrzygnięcia sprzecznego z prawem UE.

Traktaty stanowiące podstawę funkcjonowania UE (TUE, TFUE) nie zawierają postanowień regulujących wprost statusu, skutków, czy sankcji wobec sprzecznych z prawem definitywnych orzeczeń krajowych organów sądowych. Z biegiem lat przybywa jednak wyroków ETS, w których Trybunał, na podstawie twórczej wykładni postanowień traktatów założycielskich UE, tworzy coraz to nowe wyjątki od zasady pewności prawa i wywiera w ten sposób istotny wpływ na status sprzecznych z prawem wspólnotowym (obecnie prawem unijnym) definitywnych orzeczeń krajowych. Prawo unijne przewiduje określone mechanizmy, które, pomimo zakończenia postępowania sądowego na płaszczyźnie krajowej sprzecznym z prawem UE definitywnym rozstrzygnięciem, pozwalają na usunięcie błędów albo skutków błędów w interpretacji lub zastosowaniu prawa UE, które wystąpiły w postępowaniu zmierzającym do wydania definitywnego rozstrzygnięcia krajowego (tj. w postępowaniu pierwotnym). Do tych mechanizmów zaliczyć można (1) odpowiedzialność odszkodowawczą państwa za naruszenie prawa unijnego przez definitywne orzeczenie krajowe (mechanizm odszkodowawczy); (2) mechanizm pozwalający wzruszyć sprzeczne z prawem unijnym definitywne orzeczenie krajowe albo wzruszyć definitywną decyzję administracyjną, której legalność została potwierdzona przez sprzeczne z prawem unijnym definitywne orzeczenie krajowe (mechanizm wzruszalności); (3) mechanizm polegający na ograniczeniu mocy wiążącej (ograniczeniu skutków prawnych, niestosowalności) definitywnego orzeczenia w całości bądź w części, w jakiej jest ono sprzeczne z prawem unijnym (mechanizm niestosowalności); (4) wobec naruszających prawo unijne definitywnych orzeczeń krajowych możliwe jest również wykorzystanie procedur z art. 258-260 TFUE, które pozwalają Komisji lub państwu członkowskiemu wszcząć przed ETS postępowanie mające na celu stwierdzenie naruszenie prawa UE przez państwo członkowskie UE (mechanizm z art. 258-260 TFUE). Mechanizmy te zostaną omówione w trakcie wykładu specjalizacyjnego.

Szczegółowa sekwencja tematyczna przewiduje omówienie następujących zagadnień:

1. Wprowadzenie do tematu: stosowanie prawa UE przez sądy krajowe

2. Podstawowe zasady prawa UE dotyczące działalności sądów krajowych

3. Odpowiedzialność odszkodowawczą państwa za naruszenie prawa unijnego przez definitywne orzeczenie krajowe

4. Mechanizm pozwalający wzruszyć sprzeczne z prawem unijnym definitywne orzeczenie krajowe albo wzruszyć definitywną decyzję administracyjną, której legalność została potwierdzona przez sprzeczne z prawem unijnym definitywne orzeczenie krajowe

5. Mechanizm polegający na ograniczeniu mocy wiążącej (ograniczeniu skutków prawnych, niestosowalności) definitywnego orzeczenia w całości bądź w części, w jakiej jest ono sprzeczne z prawem unijnym

6. Wykorzystanie procedur z art. 258-260 TFUE jako konsekwencji naruszenie prawa UE przez sąd krajowy

Nakład pracy studenta:

wykład - 15 h

przygotowanie do wykładu - 15 h

przygotowanie do zaliczenia - 30 h

ogółem - 60 h

J. Barcz (red.), Ustrój Unii Europejskiej, (2 wyd.), Warszawa 2010

N. Półtorak, Odpowiedzialność odszkodowawcza państwa w prawie Wspólnot Europejskich, Kraków 2002

N. Półtorak, Ochrona uprawnień wynikających z prawa Unii Europejskiej w postępowaniach krajowych, Warszawa 2010

A. Sikora, Sankcje finansowe w razie niewykonania wyroków TSUE, Warszawa 2011

M. Taborowski, Konsekwencje naruszenia prawa Unii Europejskiej przez sądy krajowe, Warszawa 2012

A. Wróbel (red.), Stosowanie prawa Unii Europejskiej przez sądy, Warszawa 2005

R. Matefi, M. Musan, ECJ case law and its impact on the evolution of administrative liability; state liability for infringement, "Bulletin of the Transilvania University of Braşov. Series VII : Social Sciences and Law" 2011, Vol.4(1), s.117-120

B. Roosebeke, State Liability for Breaches of European Law: An economic analysis, Wiesbaden 2007

Wiedza

Po ukończeniu zajęć student będzie posiadał

1) wiedzę na temat odpowiedzialności państw za naruszenie prawa unijnego,

2) będzie orientował się w podstawowych zasadach prawa UE, nakładających na państwa członkowskie określone obowiązki związane ze stosowaniem prawa UE,

3) uzyska teoretyczną wiedzę na temat funkcjonowania procedur z art. 258-260 TFUE

4) uzyska wiedzę na temat funkcjonowania zasady odpowiedzialności odszkodowawczej w prawie unijnym

5) uzyska wiedzę na temat realizacji zasady odpowiedzialności odszkodowawczej państwa za naruszenie prawa UE w prawie polskim

Umiejętności

Student będzie potrafił

1) Wskazać, w jakich okolicznościach państwo ponosi odpowiedzialność na naruszenie prawa UE i jakie prawo UE przewiduje w tym celu mechanizmy

2) Wymienić i zastosować przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej państwa za naruszenie prawa UE

3) określić, za jakie organy państwo odpowiada w świetle prawa UE

4) określić, przed jakimi organami (krajowymi, unijnymi) można dochodzić odpowiedzialności państwa za naruszenie prawa UE

5) określić, w jakich okolicznościach możliwe jest wszczęcie przeciwko państwu członkowskiemu procedur z art. 258-260 TFUE

Kompetencje społeczne

Po ukończeniu zajęć student będzie:

1. miał większą samodzielność w zakresie stosowania wiedzy teoretycznej w kontekście odpowiedzialności odszkodowawczej państwa za naruszenie prawa UE,

2. potrafił samodzielnie analizować odpowiednie źródła prawa oraz orzecznictwo TSUE w odniesieniu do odpowiedzialności państwa za naruszenie prawa UE

3. bardziej rzetelny i uczciwy dzięki rygorystycznemu egzekwowaniu wymagań egzaminacyjnych.

Obecność na zajęciach, przy dopuszczalnych dwóch nieobecnościach oraz zaliczenie zajęć w formie ustnej/kazusu.