Ludy tubylcze Ameryki

fakultatywne

w sali

Zajęcia mają za zadanie zobrazowanie różnorodności etnicznej i kulturowej Ameryki Łacińskiej. W trakcie zajęć przedstawiona będzie ogólna panorama świata tubylczego Ameryki Łacińskiej oraz charakterystyka wybranych grup autochtonicznych. Celem zajęć jest także przybliżenie kategorii i pojęć powiązanych z antropologiczną analizą tubylczości, jak i zjawisk powiązanych ze współczesnymi ruchami tubylczymi.

Na zajęciach omawiane są:

- koncepcje tubylczości,

- sposoby podziału i klasyfikowania ludów zamieszkujących

Amerykę Łacińską,

- wybrane ludy z różnych regionów (m.in.: Huaorani, Yanomami,

Zo’e, Otomí, Tarahumara (Rarámuri), Huichole (Wixárika),

społeczności Maronów),

- wybrane obrzędy, rytuały, wierzenia (m.in. szamanizm,

perspektywizm, kult pejotlu, synkretyzm kultów, tsantsa, rytualny

kanibalizm),

- struktury społeczne oraz struktury władzy w perspektywie

etnohistorycznej,

- ludy tubylcze w relacji z państwem, społeczeństwem narodowym

i jego przedstawicielami,

- sytuacja grup wciąż żyjących w izolacji oraz od niedawna

pozostających w kontakcie ze społeczeństwem narodowym;

- ludy tubylcze a koncepcja rozwoju;

- współczesne procesy związane z tworzeniem się nowych grup

etnicznych oraz ruchów etnicznych.

Literatura podstawowa:

1. Barbara Myerhoff, Pejotlowe łowy, Wydawnictwo Znak, Kraków, 1997.

2. Ettore Biocca, Yanoama. Opowieść kobiety porwanej przez Indian, Państwowy Instytut Wydawniczy, 1974.

3. Magdalena Krysińska-Kałużna, Indianin w świetle prawa, „Ameryka Łacińska”, 1 (79), 2013, s. 107-119.

4. Magdalena Krysińska-Kałużna, Przemoc w działaniach amazońskich Indian – wyraz siły czy bezsilności?, K. Derwich, M. Kania (red.) , Ruchy społeczne i etniczne w Ameryce Łacińskiej, s. 91-98.

5. Jan Rus, Rosalva Aida Hernandez Castillo et al., Introduction, “Latin American Perspectives”, The Indigenous People of Chiapas and the State in the Time of Zapatismo: Remaking Culture, Renegotiating Power, Vol. 28, No. 2, 2001, s. 7-19.

6. Eduardo Viveiros de Castro, Żyjąc z Araweté, „Tawacin”, nr 3 [51], 2000, s. 12-20.

7. Marcin Kopkowski, Bogowie, myśliwi i powinowaci, „Tawacin”, nr 1 [81], 2008, s. 38-44.

8. Marcin Kopkowski, Natura, społeczeństwo i transformacje, „Tawacin”, nr 4 [80], 2007, s. 12-20.

9. Marcin Kopkowski, Indiański yin-yang, „Tawacin”, nr 3 [79], 2007, s. 12-20.

10. Geseko von Lupke, Dawna mądrość na nowe czasy (rozdz.: Rozmowa z szamanem i uzdrawiaczem z peruwiańskiej Amazonii), Wydawnictwo Czarna Owca, Warszawa, 2009, s. 146-156.

11.Anna Przytomska, Relacja medycyny andyjskiej i brujería w kontekście współczesnych praktyk leczniczych i kosmowizji Indian Kiczua z Andów ekwadorskich, „Indígena”, nr 1, 2012, s. 64-87.

12. Kacper Świerk, Perspektywizm, miłość i cykady, „Indígena”, nr 1, 2013, s. 26-51.

13.Tarzycjusz Buliński, Mariusz Kairski (wyb. i opr.), Sny, trofea, geny i zmarli, Wydawnictwo UAM, Poznań, 2006 (fragmenty).

Literatura uzupełniająca:

Wybrane artykuły z pism: Estudios Latinoamericanos, Ameryka Łacińska, Lud, Etnografia Polska, Ethnologia Polona, teksty ogólnodostępne w internecie oraz dostarczane przez wykładowcę.

1. Wielka encyklopedia geografii świata, t. 18, Świat grup etnicznych, Wydawnictwo Kurpisz, Poznań, 2000.

2. Ludy i języki świata, red. K. Damm, A. Mikusińska, Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2000.

3. Magdalena Krysińska-Kałużna, Yamashta czyli Ten Który Prawie Umarł, Oficyna Naukowa, Warszawa, 2012.

4. A. Kuper, Wymyślanie społeczeństwa pierwotnego, Kraków 2009 (fragmenty).

5. A. Posern-Zieliński, Organizacje tubylcze w Ameryce Południowej jako „nowe plemiona” i ich strategie etnopolityczne, [w:] Plemię, państwo, demokracja, red. R. Vorbrich, Poznań 2007, s. 47-68.

6. M. Kairski, Tubylcze kultury Ameryki Łacińskiej obszaru pozamezoamerykańskiego i pozaandyjskiego a prawo i polityka. Punkt widzenia etnologa, „Ameryka Łacińska”, nr 2, 1996, s. 31-36.

7. Napoleon A Chagnon, Yanomamo. The Fierce People, Holt, Rinehart and Winston, Inc, 1983 (fragmenty).

8. Tierney Patrick, 2001, Darkness in El Dorado. How Scientists and Journalists Devastated the Amazon. New York, London: W. W. Norton & Company Fragmenty).

9. Kairski Mariusz, 1999, Indianie Ameryki Środkowej i Południowej. Demografia, rozmieszczenie, sytuacja etno-kulturowa, t. I i II. Warszawa – Poznań: CESLA.

10. John Gimlette, Dzikie wybrzeże. Podróż skrajem Ameryki Południowej, Wydawnictwo Czarne, 2013.

11. Artur Gruszczak, Ameryka Środkowa, Wydawnictwo trio, Warszawa, 2007.

Wybrane artykuły z pism: Estudios Latinoamericanos, Ameryka Łacińska, Lud, Etnografia Polska, Ethnologia Polona, teksty ogólnodostępne w internecie oraz dostarczane przez wykładowcę.

Po ukończeniu kursu studenci:

1. posiadają wiedzę dotyczącą kontrowersji dotyczących kategorii „ludy tubylcze”; rozumieją czym wyróżniają się ludy tubylcze od pozostałych ludów świata.Znają podstawowe klasyfikacje, rozmieszczenie i procesy demograficzne dotyczące ludów tubylczych w Ameryce Łacińskiej;

2. (umiejętności)potrafią scharakteryzować wybrane grypy tubylcze, ich kultury, religie, znają ich współczesne problemy;

3. (kompetencje społoeczne) rozumieją procesy etniczno-kulturowe zachodzące współcześnie w Ameryce Łacińskiej i potrafią się na ich temat wypowiadać. Wykorzystując teorie i materiały źródłowe, studenci potrafią przygotować wystąpienia dotyczące konkretnych problemów z zakresu badań kulturoznawczych nad Ameryką Łacińską i Karaibami

obecność (dopuszczalne 3 nieobecności nieusprawiedliwione), aktywność (10%), pisemne kolokwium w trakcie semestru i na jego zakończenie (60%), przygotowanie prezentacji (30%)