Krytyka ideologii w analizie życia społecznego – ZIP

ogólnouniwersyteckie

Warunkiem uczestnictwa w zajęciach jest wypełnienie i podpisanie (podczas pierwszych zajęć) Deklaracji uczestnika/uczestniczki projektu i Oświadczenia uczestnika/uczestniczki projektu. Rezygnacja z udziału w zajęciach w trakcie ich trwania wiąże się ze zwrotem kosztów żetonów ZIP wykorzystanych do rejestracji na zajęcia.

Dodatkowym warunkiem jest znajomość języka angielskiego na poziomie umożliwiającym lekturę tekstów naukowych.

zdalnie

Zajęcia będą autorskim przeglądem różnych podejść krytyki ideologii od tekstów klasycznych po współczesne. Dyskusje podczas zajęć będą obejmowały podstawy omawianych teorii oraz próby ich aplikacji do wybranych problemów współczesności. Z zajęć szczególnie skorzystają osoby zainteresowane społecznym ugruntowaniem wiedzy, krytyczną teorią kapitalizmu i socjologiczną analizą życia codziennego.

Zajęcia oferowane są w ramach Programu zintegrowanych działań na rzecz rozwoju UW, współfinansowanego z Europejskiego Funduszu Społecznego, w ramach PO WER, ścieżka 3.5. Zasady korzystania z oferty zajęć ogólnouniwersyteckich dla doktorantów w ZIP (pn. Regulamin Zintegrowanego kształcenia doktorantów UW) dostępne są na stronie: www.zip.uw.edu.pl

Oferowane zajęcia będą autorskim przeglądem różnych podejść krytyki ideologii od tekstów klasycznych po współczesne. Krytyka ideologii będzie rozumiana szeroko, a omawiane będą zarówno koncepcje kluczowe dla tego podejścia (wywodzące się z inspiracji marksistowskich czy psychoanalitycznych), jak i zazwyczaj z nim niekojarzone (takie jak Boltanskiego i Chiapello analiza „nowego ducha kapitalizmu”). Dyskusje podczas zajęć będą obejmowały podstawy omawianych teorii (centralne pojęcia, typy argumentacji, metodologia) oraz próby ich aplikacji do wybranych problemów współczesności: kultury konsumpcji, kryzysu demokracji, politycznej roli przemocy.

Z zajęć szczególnie skorzystają osoby zainteresowane społecznym ugruntowaniem myślenia, krytyczną teorią kapitalizmu i socjologiczną analizą życia codziennego.

Poszczególne grupy tematów obejmują: klasyczne teorie ideologii (marksizm, teoria krytyczna, psychoanalityczne teorie represji); krytyczne koncepcje kapitalizmu (od klasycznych analiz po współczesne ideologie pracy); analiza przemocy jako technologii władzy (na przykładzie współczesnych form „nasyconych technologicznie” konfliktów zbrojnych i wojny z terrorem); interpretacje kultury współczesnej („nowy duch kapitalizmu”, akumulacja uwagi, dług jako narzędzie dyscypliny; krytyka dyskursów tożsamościowych i ideologii wyboru).

Harmonogram zajęć (zajęcia online prowadzone w formie synchronicznej na platformie Zoom):

1) 02.12, 17.00-18.30

2) 09.12, 17.00-20.00

3) 16.12, 17.00-20.00

4) 13.01, 17.00-20.00

5) 20.01, 17.00-20.00

6) 27.01, 17.00-20.00

7) 03.02, 17.00-20.00

8) 10.02, 17.00-20.00

Krytyka ideologii to jedna z perspektyw stale obecnych w naukach społecznych. Inspiruje do uważnego przyglądania się używanemu językowi, poszukiwania efektów działania władzy w pozornie neutralnych praktykach życia codziennego, ukazuje paradoksalny charakter wielu zjawisk kultury. Zajęcia będą autorskim przeglądem teorii ideologii i problemów, które można badać odwołując się do tej perspektywy.

Krzysztof Świrek – doktor socjologii, adiunkt w Wydziale Socjologii UW. Wykłada klasyczne teorie socjologiczne, prowadził zajęcia o nowoczesnej myśli społecznej i psychoanalizie. Autor książki Teorie ideologii na przecięciu marksizmu i psychoanalizy (PWN, Warszawa 2018).

• Th. Adorno, M. Horkheimer (2010) Dialektyka Oświecenia, M. Łukasiewicz (tłum.), Warszawa

• L. Althusser (1976) Ideology and Ideological State Apparatuses, w: On Ideology, London: Verso

• A. Badiou (2018) Greece and the Reinvention of Politics, D. Broder (trans.), London: Verso.

• J. Baudrillard (2006) Wojny w zatoce nie było, S. Królak (tłum.), Warszawa: Sic!

• F. Berardi (2009) The Soul at Work, F. Cadel, G. Mecchia (trans.), Los Angeles: Semiotext(e)

• L. Boltanski, E. Chiapello, The New Spirit of Capitalism, London, New York: Verso

• P. Bourdieu (2006) Medytacje pascaliańskie, przeł. K. Wakar, Warszawa: Oficyna Naukowa

• J. Butler (2011) Ramy wojny, A. Czarnacka, Warszawa: IW Książka i Prasa

• E. Illouz (2010) Uczucia w dobie kapitalizmu, Z. Simbierowicz (tłum), Warszawa: Oficyna Naukowa

• M. Lazzarato (2012) The Making of the Indebted Man, J. D. Jordan (trans.), Los Angeles: semiotext(e).

• K. Marks (1949) 18 brumaire’a Ludwika Bonaparte, w: Marks, Engels, Dzieła wybrane, Warszawa: Książka i Wiedza;

• K. Marks (1867/1951) Kapitał, t. 1, Warszawa: Książka i Wiedza

• K. Marks, F. Engels (1949) Manifest komunistyczny, w: Marks, Engels, Dzieła wybrane, Warszawa: Książka i Wiedza;

• K. Marks (1966) Tezy o Feuerbachu, w: Marks, Engels, dzieła t. 3, Książka i Wiedza

• W. Reich (2009) Psychoanaliza mas wobec faszyzmu, E. Drzazgowska, M. Abraham-Diefenbach, Warszawa: Aletheia

• R. Salecl (2013) Tyrania wyboru, B. Szelewa (tłum.), Warszawa: Krytyka Polityczna

• K. Theweleit (2016) Śmiech morderców. Breivik i inni, P. Stronciwilk (tłum.), Warszawa: PWN.

• S. Žižek (2001) Przekleństwo fantazji, A. Chmielewski (tłum.), Wrocław: Wydawnictwa Uniwersytetu Wrocławskiego

Uczestnik zajęć zna podstawowe pojęcia z zakresu omawianych teorii i umie je zastosować do współczesnych zjawisk społecznych; uczestnik potrafi krytycznie dobierać narzędzia pojęciowe do badanych problemów

Aktywna obecność na zajęciach, krótki (do 5 stron maszynopisu) tekst podsumowujący zajęcia