Sedymentologia

obowiązkowe

Student przed rozpoczęciem nauki sedymentologii powinien uczestniczyć w zajęciach z Geologii Dynamicznej (zarówno ćwiczeniach, jak i wykładzie) oraz Paleontologii. Powinien w podstawowym zakresie posługiwać się arkuszami kalkulacyjnymi, np. Excelem.

Sedymentologia jest nauką o powstawaniu skał osadowych, zajmuje się zarówno przebiegiem procesów transportu i depozycji osadów, badaniem współczesnych środowisk sedymentacji, jak również odtwarzaniem kopalnego zapisu tych środowisk. Przedmiot stanowi kontynuację Geologii Dynamicznej, wprowadza nowe pojęcia i rozszerza wiedzę dotycząca procesów egzogenicznych. Duży nacisk kładzie na fizyczne, fizyko-chemiczne i biologiczne podstawy procesów sedymentacyjnych. Prezentuje współczesne środowiska sedymentacji oraz w oparciu o zasadę aktualizmu geologicznego uczy odtwarzania paleośrodowisk. Stanowi podstawę dla dalszego toku kształcenia geologicznego, zwłaszcza w zakresie Analizy basenów sedymentacyjnych, Geologii złóż, Geologii historycznej oraz Geologii regionalnej.

Przedmiot obejmuje zagadnienia związane z procesami zachodzącymi na powierzchni ziemi, zwłaszcza z procesami akumulacji i erozji, prowadzącymi do powstawania skał osadowych. Obejmuje szeroki zakres pojęć podstawowych oraz metodykę badań sedymentologicznych. Podczas cyklu wykładowego przedstawione zostaną zagadnienia obejmujące: procesy sedymentacyjne, ich energię, materiał osadowy, rolę biosfery; czas a sedymentacja; tempo depozycji i tempo sedymentacji, związek sedymentacji z diastrofizmem i klimatem; związek sedymentologii z hydrologią, petrologią, stratygrafią, analizą facjalną; profil skał osadowych jako zapis przebiegu sedymentacji; przyczyny ubytku informacji; współczesne i kopalne serie osadowe; depozycja skał klastycznych; fizyczne podstawy transportu i depozycji materiału ziarnistego; różnice w przebiegu transportu i sedymentacji osadów ilastych (kohezyjnych); cechy przepływów, formy dna i ich budowa w różnych fazach transportu; falowanie i wywołane nim prądy; prądy gęstościowe, inne prądy morskie; transport eoliczny; cechy teksturalne osadów klastycznych tj. uziarnienie; kształt ziaren i ich orientacja jako wskaźnik kierunku transportu, przebiegu i środowiska sedymentacji; struktury depozycyjne np. warstwowania, struktury erozyjne, np. ślady i hieroglify mechaniczne; struktury deformacyjne np. obciążeniowe, osuwiskowe, niestateczne warstwowania gęstościowe, struktury biogeniczne, w tym skamieniałości śladowe; osady spływów grawitacyjnych, w tym modele sedymentacji turbidytowej; utwory fliszowe; modele facjalne środowisk sedymentacji klastycznej, lądowych i morskich; współczesne środowiska sedymentacji węglanowej; składniki skał węglanowych; klasyfikacje makroskopowe i mikrofacjalne; dolomity; ewaporaty; wybrane środowiska sedymentacyjne i ich cechy zapisane w osadach: rzeczne, eoliczne, glacjalne, jeziorne, przybrzeżne, szelfowe i inne morskie; podstawy sedymentologicznej analizy facjalnej jako składowej analizy basenów sedymentacyjnych; praktyczne zastosowanie sedymentologii w poznaniu i ochronie zasobów litosfery, hydrosfery i atmosfery.

Sedymentologia jest jednym z podstawowych przedmiotów geologicznych i stanowi podstawę dla dalszego toku kształcenia, zwłaszcza w zakresie Analizy basenów sedymentacyjnych, Geologii złóż, Geologii historycznej oraz Geologii regionalnej.

1. Gradziński, R., Kostecka, A., Radomski, A. 1986. Zarys sedymentologii. Wydawnictwa Geologiczne; Warszawa.

2. Reading, H.G. 2004. Sedimentary Environments and Facies. Blackwell Science.

3. Allen, J.R.L. 1970. Physical Processes of Sedimentation.

4. Nichols, G. 1999. Sedimentology and Stratigraphy.

5. Roniewicz, P. (red.) 1999. Przewodnik do ćwiczeń z geologii dynamicznej. Wydanie VII. PAE; Warszawa.

6. Allen, P. H. 2000. Procesy kształtujące powierzchnię Ziemi. Wydawnictwo Naukowe PWN; Warszawa.

Po ukończeniu przedmiotu, zarówno części wykładowej jak i ćwiczeniowej, student poprawnie analizuje zapis kopalny procesów sedymentacyjnych. Potrafi opisywać skały osadowe, ich cechy teksturalne i struktury. Na tej podstawie odtwarza przebieg procesów sedymentacyjnych, interpretuje zmienność środowisk sedymentacyjnych, zarówno w czasie, jak i przestrzeni. Zgodnie z zasadą aktualizmu geologicznego rekonstruuje i porównuje środowiska sedymentacji w skali lokalnej i regionalnej. Uzyskuje tym samym podstawy do dalszej edukacji geologicznej, zwłaszcza w zakresie Analizy basenów sedymentacyjnych.

Wybrane efekty uczenia się dla kierunku geologia poszukiwawcza:

K_W03 - rozpoznaje podstawowe zjawiska fizyczne, analizuje je w oparciu o prawa fizyki oraz wyjaśnia ich przebieg w nawiązaniu do procesów geologicznych

K_W06 - zna, rozumie i interpretuje procesy oraz zjawiska rozgrywające się w przeszłości i współcześnie na powierzchni Ziemi i w jej wnętrzu

K_U08 - umie analizować zapis kopalny procesów sedymentacyjnych i odtwarzać ich przebieg, rozpoznaje struktury sedymentacyjne i potrafi na ich podstawie wyciągać wnioski o środowisku powstawania skał je zawierających; zgodnie z zasadą aktualizmu geologicznego rekonstruuje i porównuje środowiska sedymentacji w skali lokalnej i regionalnej

K_U09 - analizuje ewolucję środowisk facjalnych na tle przemian geotektonicznych i historii przemian biotycznych wybranych interwałów w dziejach Ziemi; posiada umiejętność interpretacji zjawisk orogenicznych na podstawie informacji analitycznych; umie powiązać dane pochodzące z różnych dziedzin geologii w spójną całość umożliwiającą odtworzenie dziejów wybranych obszarów Europy w poszczególnych interwałach stratygraficznych

K_K01 - umie wyjaśnić zależność między budową mikroskopową substancji a właściwościami makroskopowymi, umie powiązać właściwości pierwiastków i związków z budową atomu i typem wiązań międzyatomowych; umie określić kształt prostych cząsteczek chemicznych; umie przeprowadzić podstawowe obliczenia chemiczne

K_K03 - realizując geologiczne zadania badawcze umie zidentyfikować problemy i zaproponować sposoby ich rozwiązania

K_K06 - zna zasady najprostszego i najefektywniejszego osiągania zamierzonych celów przy wykonywaniu prac geologicznych

K_K09 - dba o rzetelność i wiarygodność swojej pracy

Wybrane efekty uczenia się dla kierunku geologia stosowana:

K_W01 – absolwent dostrzega wielorakie związki między składowymi środowiska przyrodniczego;

K_W02 – absolwent zna problemy i metody badawcze z dziedziny nauk przyrodniczych;

K_W03 – absolwent zna proste i zaawansowane instrumentalne metody analityczne stosowane w badaniach skał, minerałów i substancji pochodzenia organicznego, chemizmu i dynamiki wód i innych elementów środowiska przyrodniczego;

K_W12 – absolwent zna modele opisujące środowisko geologiczne;

K_W17 – absolwent zna zakres geologicznej i geofizycznej obsługi wierceń, zróżnicowane metody prac wiertniczych i wymagania dotyczące koniecznych uprawnień geologicznych;

K_U01 – absolwent wykonuje i opisuje proste zadanie badawcze indywidualnie i zespołowo;

K_U02 – absolwent dobiera właściwą metodologię do rozwiązania problemu badawczego lub projektowego;

K_U06 – absolwent wykorzystuje modele środowiskowe do interpretacji zmian zachodzących w przyrodzie ożywionej i nieożywionej;

K_U09 – absolwent sporządza proste raporty oraz wytyczne do ekspertyz na podstawie zebranych danych;

K_K01 – absolwent skutecznie komunikuje się w mowie i na piśmie ze społeczeństwem i specjalistami z różnych dziedzin w zakresie geoinżynierii;

K_K02 – absolwent docenia rolę edukacji praktycznej, ekologicznej i zdrowotnej;

K_K06 – absolwent weryfikuje i respektuje zdanie innych członków zespołu, szczególnie podwładnych;

K_K12 – absolwent dba o rzetelność i wiarygodność swojej pracy.

Egzamin pisemny obejmujący całość zagadnień prezentowanych podczas wykładów i ćwiczeń. Składa się z części testowej, krótkich otwartych pytań, rysunków do objaśnienia oraz przekrojowego pytania, które wymaga szerszej odpowiedzi.

brak