Wstęp do geoarcheologii

proseminaria

Geoarcheologia wykorzystuje doświadczenia nauk o Ziemi do rekonstrukcji warunków naturalnych, w jakich bytował człowiek w czasach historycznych, jak również sposobu wykorzystania surowców naturalnych w pradziejach oraz stosuje metody geologiczne do badań archeologicznych.

Proseminarium koncentrować się będą na przygotowaniu studentów do samodzielnej pracy naukowej z zakresu prezentacji poszczególnych środowisk sedymentacyjnych pod względem atrakcyjności dla osadnictwa i możliwości zachowania artefaktów w tych środowiskach oraz wykorzystania metod geologicznych w badaniach archeologicznych.

Zajęcia będą się skupiały na wykorzystaniu doświadczenia nauk z zakresu geomorfologii, geologii, sedymentologii, mineralogii, geofizyki, geochemii oraz pedologii w celu rekonstrukcji środowiska, w których żył i gospodarował człowiek. Studenci będą prezentować poszczególne środowiska sedymentacyjne, procesy w nim funkcjonujące, w celu lepszego zrozumienia preferencji osadniczych społeczeństw np. rzeźby terenu, nachylenia stoków, typu gleb i osadów, jak również możliwości zachowania artefaktów w osadach różnej genezy. Jednocześnie omawiane będą metody służące odtworzeniu warunków, w których bytował człowiek w czasach historycznych, charakteru użytkowania stanowisk archeologicznych oraz czasu ich funkcjonowania, jak również rekonstrukcji krajobrazu i jego ewolucji wynikającej z naturalnych i antropogenicznych przyczyn oraz zmian klimatu towarzyszących człowiekowi.

Brown A. G. 1997. Alluvial geoarcheology. Floodplain archaeology and environmental change. Cambridge University Press.

Goldberg P., Macphail R.I. 2006. Practical and theoretical geoarcheology. Blackwell Pub.

Gradziński R., Kostecka A., Radomski A., Unrug R. 1986. Zarys sedymentologii. WG. Warszawa.

Migoń P. 2006. Geomorfologia, PWN, Warszawa.

Lindner L. (red.) 1992. Czwartorzęd, osady, metody badań, stratygrafia, Wyd. PAE, Warszawa

Mycielska–Dowgiałło E., Rutkowski J. (red.) 1995. Badania osadów czwartorzędowych. Wybrane metody i interpretacja wyników. Wydział Geografii i Studiów Regionalnych UW, Warszawa.

Mycielska-Dowgiałło E. (red.) 1998. Struktury sedymentacyjne i postsedymentacyjne w osadach czwartorzędowych i ich wartość interpretacyjna. Wydział Geografii i Studiów Regionalnych UW, Warszawa.

Mycielska–Dowgiałło E., Rutkowski J. (red.) 2009. Badania cech teksturalnych osadów czwartorzędowych i wybrane metody oznaczania ich wieku. WSWPR. Warszawa.

Pelisiak A., Gębica P. 2007. Podstawy geomorfologii i gleboznawstwa dla archeologów. Wyd. Mitel. Rzeszów

Rapp G. Jr, Hill Ch. 1998. Geoarcheology. The earth-science approach to archeological interpretation. Yale University Press.

Po ukończeniu przedmiotu student osiągnie efekty uczenia się w zakresie:

WIEDZA

1. Znajomość środowisk sedymentacyjnych i procesów w nich działających pod kątem ich atrakcyjności osadniczych;

2. Znajomość środowisk sedymentacyjnych i procesów w nich działających pod kątem możliwości zachowania artefaktów;

3. Znajomość metod mogących służyć odtworzeniu relacji między środowiskiem przyrodniczym a gospodarką człowieka;

4. Znajomość metod datowania osadów możliwych do wykorzystania na stanowiskach archeologicznych.

K_W06 - zna, rozumie i interpretuje procesy oraz zjawiska rozgrywające się w przeszłości i współcześnie na powierzchni Ziemi i w jej wnętrzu;

K_W07 - rozumie i umie objaśnić zróżnicowaną budowę geologiczną Polski;

K_W08 - zna budowę i historię geologiczną najważniejszych obszarów górskich w Polsce, zna podstawowe surowce skalne eksploatowane w tych regionach, poznaje ich przeróbkę i zastosowania;

K_W09 - posiada podstawową wiedzę o geologii czwartorzędu i formach urzeźbienia na obszarach nizinnych;

K_W11 - zna główne etapy historii Ziemi z uwzględnieniem przemian paleogeograficznych, biotycznych i facjalnych;

K_W17 - zna skutki nieprzestrzegania zasad ochrony praw własności intelektualnej.

UMIEJĘTNOŚCI

1. Umiejętność odtworzenia warunków środowiska w czasie bytowania człowieka na danym stanowisku archeologicznym;

2. Umiejętność wytypowania lokalizacji prac geologicznych, gdzie możliwe będzie uzyskanie informacji o działalności człowieka i zmianach w użytkowaniu danego obszaru;

3. Umiejętność scharakteryzowania osadu pod względem jego cech strukturalnych oraz teksturalnych, a tym samym odtworzeniu procesu odpowiedzialnego za transport i akumulację osadów znajdywanych na stanowisku archeologicznym oraz w jego sąsiedztwie;

4. Umiejętność pracy na stanowiskach archeologicznych, niekolidującej z pracami archeologów.

K_U02 - umie biegle posługiwać się komputerem w zakresie wykorzystania i obsługi oprogramowania użytkowego Office; posiada podstawowe umiejętności w zakresie obsługi i wykorzystania programów graficznych i obliczeniowych;

K_U07 - umie zastosować metody analizy geomorfologicznej, rozpoznaje procesy rzeźbotwórcze i formy rzeźby na obszarach nizinnych, umie wykazać zależność pomiędzy rodzajem osadu a formą jego występowania, umie rozpoznać, opisać właściwości i podać genezę osadów czwartorzędowych, samodzielnie wykonuje i opisuje wiercenie sondą ręczną;

K_U08 - umie analizować zapis kopalny procesów sedymentacyjnych i odtwarzać ich przebieg, rozpoznaje struktury sedymentacyjne i potrafi na ich podstawie wyciągać wnioski o środowisku powstawania skał je zawierających; zgodnie z zasadą aktualizmu geologicznego rekonstruuje i porównuje środowiska sedymentacji w skali lokalnej i regionalnej;

K_U09 - analizuje ewolucję środowisk facjalnych na tle przemian geotektonicznych i historii przemian biotycznych wybranych interwałów w dziejach Ziemi; posiada umiejętność interpretacji zjawisk orogenicznych na podstawie informacji analitycznych; umie powiązać dane pochodzące z różnych dziedzin geologii w spójną całość umożliwiającą odtworzenie dziejów wybranych obszarów Europy w poszczególnych interwałach stratygraficznych;

K_U21 - potrafi napisać i odpowiednio zilustrować pracę naukową na temat uzgodniony z opiekunem naukowym;

K_U22 - umie zreferować wybrany temat za pomocą prezentacji multimedialnej.

KOMPETENCJE SPOŁECZNE

1. Student jest przygotowany do pracy w na stanowiskach archeologicznych i badań laboratorium;

2. Docenia znaczenia nauk o Ziemi w badaniach archeologicznych.

K_K02 - umie zaplanować etapy przygotowawcze do wykonania prezentacji i prac zaliczeniowych;

K_K03 - realizując geologiczne zadania badawcze umie zidentyfikować problemy i zaproponować sposoby ich rozwiązania;

K_K05 - rozumie potrzebę przedstawiania najnowszej wiedzy geologicznej w ramach prezentacji i przy wykonywaniu prac zaliczeniowych;

K_K07 - rozumie potrzebę uczenia się przez całe życie;

K_K08 - wykazuje krytyczną postawę wobec plagiatu;

K_K09 - dba o rzetelność i wiarygodność swojej pracy.

Każdy student co najmniej dwukrotnie będzie prezentował wybrany przez niego temat. Obecność na zajęciach obowiązkowa. Dwa razy usprawiedliwiona nieobecność na zajęciach.

Ocena uzyskana z prezentacji (90%) oraz obecność na zajęciach (10%) oceny końcowej.

brak