Globalne zmiany Ziemi

geografia

obowiązkowe

w sali

Przedstawiane są podstawowe problemy związane z przestrzennymi i czasowymi zmianami w środowisku geograficznym Ziemi z uwzględnieniem zagadnień geologicznych, geomorfologicznych, klimatycznych i hydrologicznych.

Wykład podzielony jest na cztery części

I.

Ewolucja środowiska geologicznego Ziemi - procesy krótko- i długotrwałe, mało i wielkoskalowe. Możliwości wykorzystania tej wiedzy w celu zapobiegania katastrofalnym skutkom procesów geologicznych.

II.

Ewolucja geochemiczna krajobrazów Ziemi i Biosfery.

Etap biogeniczny i efekty „degazacji uderzeniowej” (połączenia gazowe). Historia pochodzenia CO2 i O2.

III.

Zapoznanie się problemami funkcjonowania klimatu obecnie i w przeszłości. W tym kontekście omawia się poznanie interakcji zachodzących pomiędzy klimatem (i/lub jego składnikami) a człowiekiem w aspekcie indywidualnej jednostki i grup społecznych.

IV.

Przyczyn globalnych zmian Oceanosfery, Hydrosfery, Kriosfery, i Biosfery. Studenci zapoznają się z zagadnieniami przyczyn i skutków zmian cyklu hydrologicznego i jego składowymi –NAO, ENSO w wyniku globalnego ocieplenia klimatu i jego przyczyn. Wpływ atmosfery na przeobrażenie hydrosfery i oceanosfery (urbanizacja, zmiany użytkowania ziemi, uprzemysłowienie, górnictwa),

I.

Stanley S.M., Historia Ziemi, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa, 2002.

Van Andel T.H., Nowe spojrzenie na starą planetę: zmienne oblicze Ziemi, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa, 2002.

II.

Kostrowicki A.S., Geografia biosfery, rozdz. 3 i rozdz. 4, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa, 1999.

Kowalkowski A., Ewolucja gleb w holocenie, Geografia Polski, red. L. Starkel, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa, 1991.

Nemeck J, Smolikowa L., Kutilek M., Geologia a paleogeologia, Academia, Praha, 1990.

Problemy paleogeologii w Polsce, Łódzkie Tow. Naukowe, Łódź, 2002.

Schopf W., Kolebka życia, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2006, s.310

III.

Bański J., Błażejczyk K., 2006, Globalne zmiany klimatu i ich wpływ na rolnictwo [w:] A. Kostrzewski, J. Czerniawska (red.), Przemiany środowiska geograficznego Polski północno-zachodniej, UAM, Wydział Nauk Geogr. I Geol. , Bogucki wyd. Naukowe, Poznań 2006 (wyd. 2007), s. 219-229.

Błażejczyk K., Mc Gregor G., 2007, Warunki biotermiczne a umieralność w wybranych aglomeracjach europejskich. Przegląd Geograficzny, 2007, 79, z.3i4, s. 401-423.

Błażejczyk K., Twardosz R., Kunert A., Zmienność warunków biotermicznych w Krakowie w XX wieku na tle wahań cyrkulacji atmosferycznej, [w:] K. Błażejczyk, B. Krawczyk, M. Kuchcik (ed.) Postępy w badaniach klimatycznych i bioklimatycznych, IGiPZ PAN, Prace Geograficzne 188, s.233-246.

Boryczka J., Zmiany klimatu Ziemi, Wyd. Akad. DIALOG, Warszawa, 1998

Budyko M. I., Klimat i życie, PWN, Warszawa, 1975 (przekład).

Climate change 2001: Synthesis Report, IPCC, Cambridge Univ. Press, Cambridge.

IPCC Fourth Assessment Report – Synthesis Report , 2007

Kożuchowski K., Przybylak R., Efekt cieplarniany, Wiedza Powszechna, Warszawa, 1995.

L’Atlas Environnement, Analyses et Solutions, Le Monde Diplomatique, Paris, 2007.

Munich Re Group, Weather catastrophes and climate change, Munich, 2005.

Oke T.R., Boundary-layer Climates. Methuen, London, 1987.

Schönwiese C. D., Człowiek i klimat, Wyd. Prószyński, Warszawa, 1997.

Zachos J., Pagani M., Sloan L., Thomas E., Billups K., 2001, Trends, rhythms and berrations in global climate 65 Ma to present. Science, vol. 292, 686-693.

IV.

Van Andel T.H., Nowe spojrzenie na starą planetę: zmienne oblicze Ziemi, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa, 2002.

Birkensm.F., Dolman A.J. Troch P., Climate and the Hydrological Cycle, IAHS, Wallingford. 2008.

Climate Change and Water, eds: Z.W. Kundzewicz, Jean Palutikof, ed. IPCC, Geneva, 2008.

Creig J., Vaughan D., Skinner B., Zasoby Ziemi, Wyd. Naukowe PWN, 2005.

Duxbury A. C., Duxbury A. B., Sverdrup K.A., Oceany Świata, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa, 2002.

Gleick P.H., Water Resources [w:] Encyclopedy of Climate and Weather, Schneider S.H.(ed), Oxford University Press, New York, vol.2, pp.817-823, 1996.

Gleick P. H., Water in Crisis, A Guide to World's Fresh Water Resources, Oxford University Press, New York, Oxford, 1993.

Global Change and the Earth System, A Planet under Pressure, Steffen W. at all, Springer Verlag, Berlin, Heidelberg, New York, Hong Kong, London, Milan, Paris, Tokyo, 2004.

Global Change and the Earth System, A Planet under Pressure, Steffen W., Sanderson A., Tyson A. D., Jäger J., Matson P. A., Moore III B., Oldfield F., Richardson K., Schellnhuber H. J., Turner II B. L., Wasson R. J., Springer Verlag, Berlin, Heidelberg, New York, Hong Kong, London, Milan, Paris, Tokyo, 2004.

Gore Al, Niewygodna prawda, 2007.

Gutry-Korycka M., Prognozowanie zmian i zagrożeń globalnych ekosystemów wodnych Ziemi [w:] Czy Polsce grożą katastrofy klimatyczne? Wyd. Komitet Prognoz "Polska 2000 Plus" PAN i PKN IGBP PAN, Warszawa, 2003.

IPCC Report, 2007, Geneva.

Kundzewicz Z. W., Gdyby mała wody miarka. Zasoby wodne dla trwałego rozwoju, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa, 2000.

Kundzewicz Z. W., Kowalczak P., Zmiany klimatu i ich skutki, wyd. Kurpisz S.A., Poznań, 2008.

Mannion A. M., Zmiany środowisk Ziemi, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa, 2001.

Papers on Global Change, vol.1-16, 1996-2009.

Oldfield F., Environmental Change, Key Issues and Alternative Approaches, Cambridge University Press, Cambridge, 2005.

Spellerberg J.F., Monitoring Ecological Change, Cambridge University Press, Cambridge, 2005.

Zrównoważone warunki życia w zmieniającym się systemie klimatycznym Ziemi, red. M. Gutry-Korycka, T. Markowski, Studia CXXIV, Wyd. KPZK PAN, Warszawa, 2009.

WIEDZA

- Zna przyczyny i skutki procesów geologicznych.

- Posiada wiedzę na temat metod zapobiegania skutkom procesów geologicznych.

- Wie jaką rolę odgrywają procesy globalne w ujęciu regionalnym i lokalnym.

- Zna podstawowe poglądy na temat rozwoju litosfery.

- Zna elementy paleogeografii i geochemii krajobrazu.

- Posiada ugruntowaną wiedzę z zakresu kształtowania się klimatu w przeszłości i przyszłości.

- Zna podstawowe problemy obiegu wody w ujęciu globalnym.

- Zna przyczyny i skutki oddziaływania zmian klimatycznych na hydrosferę.

UMIEJĘTNOŚCI

- Umie wskazać związki przyczynowo-skutkowe między procesami egzogenicznymi i endogenicznymi.

- Umie opisać interakcje pomiędzy klimatem a różnymi przejawami działalności człowieka.

- Umie określić współzależności pomiędzy obiegiem wody a szeroko rozumianą gospodarką człowieka.

KOMPETENCJE

- Docenia znaczenie badań interdyscyplinarnych w określaniu zależności pomiędzy poszczególnymi komponentami środowiska przyrodniczego.

- Rozpoznaje istotność działalności człowieka w kształtowaniu procesów globalnych.

- Gotów jest do świadomych działań ograniczających niepożądany wpływ działalności człowieka na globalne zmiany Ziemi.

Obecność obowiązkowa. Można mieć dwie nieobecności nieusprawiedliwione.

Ocena na podstawie egzaminu pisemnego z zagadnień poruszanych na zajęciach i w literaturze podanej na pierwszym wykładzie. Aby otrzymać ocenę pozytywną należy odpowiedzieć prawidłowo na 51% zadań.