Urban climatology

Pierwsza część zajęć to wykłady, których celem jest zaprezentowanie najważniejszych obecnych problemów miast, związanych ze specyfiką ich warunków klimatycznych, aerosanitarnych oraz ich pochodnych, a także przedstawienie rozwiązań pozwalających na poprawę tych warunków. Druga część zajęć to ćwiczenia, w ramach których studenci wykorzystują zdobytą wiedzę do przygotowania własnych prac.

Zajęcia służą poznaniu i zrozumieniu specyfiki warunków klimatycznych miast. Szczególny nacisk jest położony na: 1/ przedstawienie przyczyn powstawania typowych problemów (dotyczących środowiska atmosferycznego lub powiązanych z nim), z jakimi borykają się współczesne miasta; 2/ przedstawienie sposobów radzenia sobie z tymi problemami, praktykowanymi przez różne miasta. Studenci uczą się zauważać w swoim otoczeniu przejawy rozpatrywanych problemów, diagnozować je i poszukiwać środków zaradczych.

W ramach całego przedmiotu myśl przewodnia ułożona jest następująco:

1/ z czego wynika odrębność warunków klimatycznych (bilansu promieniowania, usłonecznienia, warunków termicznych, wilgotnościowych, nefologicznych, opadowych, wiatrowych) miasta w stosunku do otoczenia;

2/ czym przejawia się wskazana odrębność;

3/ jakie są skutki tej odrębności dla mieszkańców miasta oraz dla funkcjonowania miasta – pozytywne i negatywne;

4/ w jaki sposób można ograniczyć negatywne skutki odrębności warunków klimatycznych miasta przez melioracje klimatu prowadzone w skali lokalnej i w skali całego miasta;

5/ jak można wykorzystać błękitno-zieloną infrastrukturę i inne nowoczesne technologie do melioracji warunków panujących w mieście;

6/ jakie są inne specyficzne problemy miast: zanieczyszczenie światłem oraz zanieczyszczenie hałasem i możliwości zaradzenia tym problemom;

7/ jakie działania podejmowane są w miastach świata w celu kompleksowej poprawy panujących w nich warunków;

8/ adaptacje miast (w tym polskich) do zmian klimatu.

Wybrane zagadnienia są realizowane w ramach prac ćwiczeniowych.

Najważniejsze zagadnienia poruszane w ramach wykładów:

1. Przyczyny specyfiki klimatu lokalnego miasta i przejawy odrębności klimatu miasta na tle jego otoczenia.

2. Możliwości poprawy niekorzystnych cech klimatu miejskiego przez melioracje z wykorzystaniem błękitno-zielonej infrastruktury (w tym zielonych torowisk tramwajowych, ogrodów deszczowych, łąk kwietnych, zielonych dachów, fasad).

3. Specyfika zanieczyszczenia powietrza w mieście. Monitoring warunków aerosanitarnych w mieście (typy lokalizacji stacji pomiarowych, bazy danych, możliwości biomonitoringu).

4. Nowoczesne technologie stosowane w miastach w celu poprawy panujących w nich warunków klimatu lokalnego i aerosanitarnych.

5. Możliwości ograniczenia hałasu w mieście.

6. Zanieczyszczenie światłem w miastach.

7. Treści środowiskowe, w tym dotyczące warunków klimatycznych, w strategiach smart cities.

8. Strategie adaptacji do zmian klimatu przygotowane przez polskie miasta.

W ramach ćwiczeń studenci wykorzystują wiedzę zdobytą w trakcie wykładów do przygotowania oceny warunków panujących w wybranych przez nich miejscach i przedstawienia propozycji działań mających służyć poprawie sytuacji. Prace dotyczą trzech kwestii:

1/ oceny możliwości wykorzystania błękitno-zielonej infrastruktury do złagodzenia lub rozwiązania problemów środowiskowych w wybranym miejscu;

2/ oceny zanieczyszczenia światłem w wybranym miejscu;

3/ oceny poprawności zastosowania sposobów walki z hałasem w wybranym miejscu.

Metody dydaktyczne

Pierwsza część zajęć jest prowadzona w formie wykładu. Nie wyklucza to dyskusji na temat omawianych zagadnień, zwłaszcza gdy mowa jest o powiązaniach poszczególnych kwestii z faktami znanymi uczestnikom wykładu z innych zajęć, z mediów czy z życia codziennego.

W drugiej części semestru, w ramach ćwiczeń, po wprowadzeniu dotyczącym każdego z omawianych zagadnień oczekiwana jest dyskusja wszystkich uczestników zajęć dotycząca celów i metod pracy własnej, a po wykonaniu tej pracy – dyskusja dotycząca uzyskanych wyników.

Praca własna studenta polega na opanowaniu omawianych zagadnień, na podstawie samego wykładu, jak i poszerzania przedstawionej wiedzy oraz opanowania prezentowanych umiejętności. Pożądane jest korzystanie przy tym z podanej literatury i innych źródeł wiedzy oraz danych. Wskazane jest też korzystanie z konsultacji z wykładowcą, zarówno w wykładowej, jak i ćwiczeniowej części zajęć. Osobnego nakładu pracy będzie wymagało przygotowanie się do zaliczenia części wykładowej. W części ćwiczeniowej studenta czeka praca własna zarówno kameralna, jak i terenowa.

Błażejczyk K. i inni, 2014, Miejska wyspa ciepła w Warszawie, uwarunkowania klimatyczne i urbanistyczne, SEDNO Wydawnictwo Akademickie, Warszawa

Hyde R., 2000, Climate responsive design, Spon Press, London – New York

Landsberg H.E., 1981, The urban climate, Academic Press

Laskowski L., 1987, Wybrane zagadnienia fizyki miasta, COIB

Lewińska J., (red.) 1991, Klimat miasta. Vademecum urbanisty, IGPiK

Lewińska J., 2000, Klimat miasta. zasoby. Zagrożenia. Kształtowanie, IGPiK

Oke T.R., 1987, Boundary layer climates, Routledge, London

Szponar A., 2003, Fizjografia urbanistyczna, Wydawnictwo Naukowe PWN SA, Warszawa

Wiedza

Student zna główne kierunki i metody badań klimatu obszarów zurbanizowanych.

Student zna związki klimatu miasta z czynnikami środowiskowymi.

Student zna najważniejsze problemy miast wynikające ze specyfiki ich klimatu

Student zna źródła informacji o warunkach panujących w mieście.

Student zna metody opracowań stosowane w klimatologii urbanistycznej.

Student zna sposoby melioracji warunków panujących w mieście.

Umiejętności

Student potrafi wyjaśnić przyczyny i skutki specyficznych cech klimatu miasta.

Student potrafi dobrać metody badań do stawianych mu problemów z zakresu klimatologii urbanistycznej.

Student potrafi wykorzystywać różne źródła wiedzy o warunkach panujących w mieście we własnej analizie.

Student potrafi zastosować swą wiedzę do sporządzania planów melioracji warunków panujących w mieście.

Kompetencje społeczne

Student jest gotów poszerzać swe umiejętności zawodowe oraz aktualizować wiedzę i umiejętności w zakresie klimatologii urbanistycznej.

Student jest gotów do działań służących melioracji klimatu miasta lub jego osiedli zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju.

Zaliczeniem wykładowej części przedmiotu jest test składający się z zadań otwartych, problemowych. Przy ich rozwiązywaniu student może korzystać z wybranych przez siebie źródeł informacji. Za test można zdobyć do 30 punktów.

Zaliczenie ćwiczeń dokonuje się na podstawie ocen za prace ćwiczeniowe. Za każdą z trzech prac można uzyskać do 10 punktów. W ocenie brane są pod uwagę następujące elementy: 1/ trafność oceny opisywanego problemu, 2/ umiejętność doboru odpowiednich środków zaradczych, 3/ umiejętność spójnego i logicznego ujęcia całości uwzględnionych treści, 4/ poprawność i czytelność dokumentacji. W sumie za ćwiczeniową część zajęć można zdobyć do 30 punktów.

W sumie za przedmiot można zdobyć do 60 punktów. Ocena końcowa wynika z sumy punktów zdobytej w ramach obydwu części zajęć. Do zaliczenia przedmiotu na ocenę pozytywną wymagane jest zdobycie w sumie co najmniej 31 punktów.

Obecność na wykładach nie jest bezwzględnie wymagana, jednak dwie nieusprawiedliwione nieobecności na zajęciach będą potraktowane jako rezygnacja z uczestnictwa w zajęciach. Ponadto student opuszczający bez usprawiedliwienia zajęcia nie może liczyć na indywidualne rozszerzone konsultacje służące tym samym celom, którym służył pominięty przez niego wykład (może na to liczyć student, który usprawiedliwił swą nieobecność). Usprawiedliwienie powinno być przedstawione bezpośrednio po wykładzie, na którym student był nieobecny.

W trakcie ćwiczeń dopuszczalna jest tylko usprawiedliwiona nieobecność.

Nie dotyczy