Metody i techniki badania życia politycznego

obowiązkowe

Od studentów oczekuje się elementarnej wiedzy o współczesnym społeczeństwie. Uczestnik kursu powinien wykazywać zainteresowanie bieżącą jak i prognozowaną kondycją współczesnych społeczeństw, a także opiniami na ten temat pojawiającymi się w dyskursie publicznym oraz potocznym. Ponadto od studenta oczekuje się gotowości do aktywnego uczestnictwa w zajęciach, w inicjowanych dyskusjach, a także zaangażowania w tworzeniu projektów badawczych i wyrażania na ich temat opinii.

mieszany: w sali i zdalnie
w sali
zdalnie

Podstawowym celem jest przekazanie uczestnikom kursu elementarnej, usystematyzowanej wiedzy dotyczącej metod i technik badań życia społecznego. Podczas zajęć student przyswoi podstawy wiedzy na temat metod i technik badań empirycznych wykorzystywanych w naukach społecznych. Student nabędzie niezbędne, elementarne kompetencje w zakresie doboru właściwej techniki badania do problemu badawczego, umiejętność właściwego planowania procesu badawczego. Dodatkowo student będzie potrafił projektować w podstawowym zakresie badania ilościowe i jakościowe.

Tematyka zajęć została podzielona na dwa moduły.

W ramach pierwszego omawiane są teoretyczne aspekty metod i technik badań społecznych.

W ramach drugiego modułu studenci biorą udział w opracowaniu oraz uczestniczą w realizacji projektu badawczego.

W trakcie zajęć prezentowane są w formie multimedialnej wybrane studia przypadków, które obrazują w sposób praktyczny analizowane zagadnienia.

Zakres tematyczny zajęć obejmuje następujące grupy zagadnień:

1. O znaczeniu teorii

Co to jest teoria? Czym teoria naukowa różni się od interpretacji ex post factum i generalizacji empirycznych? Warunki konieczne prawa nauki. Modele teoretyczne zjawisk i procesów społecznych. Znaczenie teorii dla badań empirycznych.

• R. K. Merton, O znaczeniu teorii socjologicznej dla badań empirycznych, w: Metody analizy socjologicznej. Wybór tekstów pod red. A. Sułka, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego 1986, s. 11-28 lub w: R.K. Merton, Teoria socjologiczna i struktura społeczna , PWN, Warszawa, s. 153-168.

• S. Nowak, Metodologia badań społecznych, PWN, Warszawa 1985, rozdz. Modele teoretyczne zjawisk i procesów społecznych, s. 443-447.

2. Hipotezy naukowe i ich weryfikacja

Pojęcie problemu naukowego i hipotezy naukowej. Weryfikacja hipotez. Indukcjonizm vs. dedukcjonizm w sporze o uzasadnialność praw nauki. Indukcja enumeracyjna niezupełna. Indukcja eliminacyjna. Kanony indukcji eliminacyjnej J.S. Milla. Dedukcjonizm (hipotetyzm).

• R. A. Podgórski, Metodologia badań socjologicznych. Kompendium wiedzy metodologicznej dla studentów, Oficyna Wydawnicza Branta, Bydgoszcz-Olsztyn 2007, Rozdział 5. Problemy naukowe (fragment), podrozdziały: 5.1. Budowanie problemów naukowych, 5.4. Impostacja logiczna, 5.8. Sformułowanie problemu badawczego, Rozdział 6. Hipotezy naukowe (fragment), s. 83-90, 101-104, 120-123, 126-132.

• S. Nowak, Metodologia badań społecznych, PWN, Warszawa 2008, Rozdział 5. Uzasadnianie twierdzeń. Empiryczna weryfikacja hipotez, pkt. 8, 9, s. 311-327 lub /do wyboru/: J.S. Mill, System logiki dedukcyjnej i indukcyjnej, PWN, Warszawa 1962, t. I, O czterech metodach badania eksperymentalnego (Kanony Milla), s. 600–621 (https://portal.tezeusz.pl/2005/05/18/system-logiki-dedukcyjnej-i-indukcyjnej).

3. Cechy i funkcje języka naukowego

Nauka bez definicji? Funkcje języka nauki. Język jako bariera poznania naukowego. Problemy języka nauki. Cechy języka naukowego. Sens empiryczny pojęć. Objaśnienia terminów: nazwa, pojęcie, desygnat, denotacja, zakres, konotacja, treść pełna, charakterystyczna, konstytutywna, konsekutywna. Definicje realne i nominalne. Błędy w rozumowaniu.

• K. Ajdukiewicz, Logika pragmatyczna, PWN, Warszawa 1965, Rozdział IIIA. Zakres nazw (pkt. 11, 12), Rozdział IIIB. Treść nazw (całość), Rozdział IV. Wieloznaczność wyrażeń i wadliwość znaczeń (całość), Rozdział V. Definicja (całość), s. 40-42, 50-85.

• S. Ossowski, Dzieła tom IV, PWN, Warszawa 1967, Rozdział. Postulaty odpowiedzialności naukowej, Rozdział. Język nauk społecznych na tle zagadnień kultury lub /do wyboru/: S. Ossowski, O osobliwościach nauk społecznych, PWN, Warszawa 2001, Język nauk społecznych na tle zagadnień teorii kultury, s. 186-188.

4. Język badacza i język badania. Dobór wskaźników w badaniach

Perspektywa obserwacyjna a perspektywa rozumiejąca. Dwuznaczność terminu rozumieć. Zmienna. Typy zmiennych. Klasyfikacje i typologie. Problemy definiowania pojęć i dobór wskaźników w badaniach. Typy wskaźników.

• S. Nowak, Metodologia badań społecznych, PWN, Warszawa 2008, Rozdział 2. Zjawiska społeczne i odpowiadające im pojęcia, pkt. 2, 3, 4, Rozdział 3. Definiowanie pojęć i dobór wskaźników w badaniach, pkt. 9, 10, 11, 12, s. 65-80, 152-177.

• E. Babbie, Badania społeczne w praktyce, PWN, Warszawa 2004, Rozdział 5. Konceptualizacja, operacjonalizacja i pomiar, podrozdział: Konceptualizacja (fragment), s. 144-151 lub /do wyboru/: E.Babbie, Podstawy badań społecznych, PWN, Warszawa 2009, (tytuły j.w.), s. 146-149.

5-6. Pomiar w nauce i typy skal

Wskaźnikowanie. Postawy, skale do badania postaw Guttmana, Likerta, Thurstone΄a, szacunkowe, rangowe, dyferencjał semantyczny, drabinka Cantrila, skala dystansu Bogardusa.

• R. Mayntz, K. Holm, P. Hübner, Wprowadzenie do metod socjologii empirycznej, PWN 1985, rozdz. II Pomiar, s. 42 - 86.

• S. Mika, Psychologia społeczna, PWN 1981, r. III Postawy, pkt. 1-5, s. 105-155.

7. Teoria wiedzy źródłowej i pozaźródłowej

Pojęcie źródła w naukach społecznych. Rodzaje źródeł. Teoria wiedzy źródłowej i pozaźródłowej. Ocena źródeł: krytyka wewnętrzna i zewnętrzna źródła.

• A. J. Chodubski, Wstęp do badań politologicznych, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2008, Rozdział 8. Wiedza źródłowa, s. 103-113.

• J. R. Sielezin, Badania źródłoznawcze w politologii. Wybrane zagadnienia metodologiczne, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2010, Rozdział IV. Krytyka źródeł historycznych, s. 68-88.

8. Warsztaty źródłoznawcze: prezentacje studentów

9. Metody doboru próby w badaniach empirycznych. Uogólnianie wyników badań społecznych i problem reprezentatywności badań społecznych

Zbiorowość generalna /populacja/ a zbiorowość badana /próba/. Dobór prób: probabilistyczny i nieprobabilistyczny. Metody losowania: proste, systematyczne, warstwowe, grupowe. Dobór warstwowy proporcjonalny, równoliczny i optymalny. Inne metody doboru: celowe, kwotowe. Różne rozumienie pojęcia reprezentatywności.

10-11. Rodzaje badań i przygotowanie narzędzia badawczego

Badania pierwotne i wtórne. Badania jakościowe i ilościowe. Ankiety i wywiady kwestionariuszowe. Etapy postępowania badawczego. Tworzenie narzędzia badawczego. Reguły poprawnego formułowania pytań kwestionariuszowych.

• J. Garlicki, Badania przedpromocyjne i skuteczność promocji, Warszawa 1996, s. 87-103.

• G. Babiński, Etapy procesu badawczego, w: Badania empiryczne w socjologii. Wybór tekstów, opr. M. Malikowski, M. Niezgoda, WSSG Tyczyn, Tyczyn 1997, T. 1, s. 300-314.

12. Warsztaty badawcze: prezentacje projektów badań ilościowych i jakościowych

Prezentacja przygotowanych przez zespoły projektów badawczych. Dyskusja nad przedstawionymi projektami badawczymi.

13. Analiza i prezentacja danych z badań ilościowych i jakościowych

Sposoby analizy danych z badań ilościowych i jakościowych. Zasady prezentowania danych z badań empirycznych. Formy raportów z badań. Typowe błędy popełniane przy analizie danych z badań ilościowych i jakościowych.

• Przewodnik ESOMAR WAPOR - sondaże opinii publicznej i publikowanie wyników badań.

• E. Babbie, Badania społeczne w praktyce, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2004, Rozdział 13. Analiza danych jakościowych, Rozdział 15. Podstawy analizy ilościowej, s. 399-423, 438-458.

• R. Mayntz, K. Holm, P. Hübner, Wprowadzenie do metod socjologii empirycznej, Wydawnictwo Naukowe PWN 1985, Rozdział 10. Opracowanie i analiza danych, s. 240-252.

14. Zakłócenia procesu poznawczego. Etyka w badaniach społecznych. Błędy i stronniczość w badaniach empirycznych

Kwestia świadomości metodologicznej badacza. Komunikacja badacza z badanymi i zniekształcenia przekazu. Wartościowanie a obiektywność. Stronniczy wpływ: badaczy, zleceniodawców, kwestionariusza, ankieterów. Konformizujący wpływ wartości i opinii dominujących. Odpowiedzialność naukowa.

• E. Babbie, Badania społeczne w praktyce, PWN, Warszawa 2004, Rozdział 18. Etyka i polityka w badaniach społecznych, podrozdział: Polityczne aspekty badań społecznych, s. 527–534 lub /do wyboru/: E. Babbie, Podstawy badań społecznych, PWN, Warszawa 2009, (tytuły j.w.), s. 99-100.

• R. Dyoniziak, Sondaże a manipulowanie społeczeństwem, Wydawnictwo Universitas, Toruń 2004, s. 45-70.

15. Problem określania poglądów dotyczących kwestii społecznych na potrzeby badań empirycznych. Autoidentyfikacja i typologia poglądów społecznych.

LITERATURA OBOWIĄZKOWA

1. A. J. Chodubski, Wstęp do badań politologicznych, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2008.

2. E. Babbie, Badania społeczne w praktyce, PWN, Warszawa 2004.

3. E. Babbie, Podstawy badań społecznych, PWN, Warszawa 2009.

4. G. Babiński, Pomiar w naukach społecznych. Problemy ogólne i zasady budowy skal, w: Badania empiryczne w socjologii. Wybór tekstów, opr. M. Malikowski, M. Niezgoda, WSSG Tyczyn, Tyczyn 1997.

5. H. Blalock, Statystyka dla socjologów, Warszawa 1971.

6. J. Garlicki, Badania przedpromocyjne i skuteczność promocji, Warszawa 1996.

7. J. Garlicki, Socjologiczny wymiar studiów europejskich, [w:] Studia europejskie. Zagadnienia metodologiczne, K.A. Wojtaszczyk, W. Jakubowski (red.), Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2010.

8. J. R. Sielezin, Badania źródłoznawcze w politologii. Wybrane zagadnienia metodologiczne, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2010.

9. J.S. Mill, System logiki dedukcyjnej i indukcyjnej, PWN, Warszawa 1962.

10. K. Ajdukiewicz, Logika pragmatyczna, PWN, Warszawa 1965.

11. R. A. Podgórski, Metodologia badań socjologicznych. Kompendium wiedzy metodologicznej dla studentów, Oficyna Wydawnicza Branta, Bydgoszcz-Olsztyn 2007.

12. R. Dyoniziak, Sondaże a manipulowanie społeczeństwem, Wydawnictwo Universitas, Toruń 2004.

13. R. K. Merton, O znaczeniu teorii socjologicznej dla badań empirycznych, w: Metody analizy socjologicznej. Wybór tekstów pod red. A. Sułka, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego 1986.

14. R. Mayntz, K. Holm, P. Hübner, Wprowadzenie do metod socjologii empirycznej, PWN 1985.

15. R.K. Merton, Teoria socjologiczna i struktura społeczna , PWN, Warszawa.

16. S. Mika, Psychologia społeczna, PWN 1981.

17. S. Nowak, Metodologia badań społecznych, PWN, Warszawa 1985.

18. S. Nowak, Metodologia badań społecznych, PWN, Warszawa 2008.

19. S. Ossowski, Dzieła tom IV, PWN, Warszawa 1967.

LITERATURA DLA SZCZEGÓLNIE ZAINTERESOWANYCH

1. A. Kubiak, I. Przybyłowska, O trudnościach w formułowaniu sondażowych prognoz przedwyborczych, [w:] Analizy i próby technik badawczych w socjologii, t. X, IFiS PAN, Warszawa 2001.

2. B. Gębski, Wprowadzenie do metod badań społecznych. Problemy konstruowania modeli jakościowych badanych zjawisk, Wyższa Szkoła Pedagogiczna Towarzystwa Wiedzy Powszechnej w Warszawie, Warszawa 2008.

3. B.L. Whorf, Język, myśl, rzeczywistość, Wydawnictwo KR, Warszawa 2002.

4. H. Buczyńska – Garewicz, Koło wiedeńskie, Comer. Toruń 1993.

5. J. G. Kemeny, Nauka w oczach filozofa, PWN, Warszawa 1967.

6. J. Koniarek, Reguły poprawnego formułowania pytań kwestionariuszowych, w: Wywiad kwestionariuszowy. Analizy teoretyczne i badania empiryczne, (red.) K. Lutyńska, A. P. Wejland, Ossolineum, Wrocław 1983.

7. K. Lutyńska, Wywiad kwestionariuszowy, Wrocław 1984.

8. P. Abell, Modele w socjologii, PWN, Warszawa 1975.

9. S. Andreski, Nauki społeczne jako czary: dymna zasłona żargonu, [w:] Czy kryzys socjologii?, Czytelnik, Warszawa 1977.

10. S. Feldman, Wartości, ideologia i strukturyzacja postaw politycznych, [w:] Psychologia polityczna, D.O. Sears, L. Huddy, R. Jervis (red.), Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2008.

11. T. S. Kuhn, Struktura rewolucji naukowych, PWN, Warszawa 1968.

Po zakończeniu zajęć student:

K_W06 - zna najważniejsze kierunki badań politologicznych oraz ich relacje z badaniami w innych obszarach nauk społecznych

K_U03 - wykorzystywać wiedzę teoretyczną z zakresu nauk o polityce oraz powiązanych z nimi dyscyplin w celu analizowania i interpretowania zjawisk i procesów w obszarze polityki

K_U08 - samodzielnie zdobywać wiedzę z wykorzystaniem różnych źródeł informacji oraz nowoczesnych technologii

K_U09 - prezentować własne interpretacje zjawisk politycznych, uzasadniać je oraz konfrontować z poglądami innych studentów i różnych autorów

K_U10 - gromadzić, hierarchizować i przetwarzać informacje oraz tworzyć indywidualnie oraz grupowo prace pisemne i projekty dotyczące zagadnień szczegółowych z wykorzystaniem podstawowych ujęć teoretycznych oraz różnorodnych źródeł

Ocena końcowa z przedmiotu jest wypadkową:

1) obecności oraz aktywności studenta na zajęciach realizowanych w trybie stacjonarnym lub zdalnym w ramach wideokonferencji;

2) oceny case study samodzielnie opracowanych przez studenta poprzez platformę Kampus;

3) udziału w projekcie badawczym (pierwotne badanie ilościowe) oraz zrealizowania wywiadów zgodnie z wytycznymi określonymi przez prowadzącego kurs;

4) kolokwium końcowego realizowanego poprzez platformę Kampus.

Dopuszczalne są dwie nieobecności studenta w trakcie zajęć.

Metody oceny pracy studenta/ Udział w ocenie końcowej:

1. Obecność oraz aktywność studenta na zajęciach realizowanych w trybie zdalnym: 20%

2. Case study: 30%

3. Projekt badawczy: 30%

3. Kolokwium końcowe: 20%

Ocena/ algorytm oceny końcowej:

2 <50%

3 >=50% i <60%*

3,5 >=60% i <70%

4 >=70% i <80%

4,5 >=80% i <90%

5 >=90%

* Student opanował wszystkie efekty kształcenia ujęte w sylabusie.

brak