Międzynarodowe stosunki polityczne

obowiązkowe

Podstawowa znajomość zjawisk i procesów z zakresu stosunków międzynarodowych.

w sali

Polityka i państwo w stosunkach międzynarodowych. Polityka zagraniczna jako instrument udziału w MSP. Pojęcie i instytucjonalizacja ładu międzynarodowego. Ewolucja ładu międzynarodowego w okresie „zimnej wojny” i pozimnowojennym. Aktywna polityka międzynarodowa, polityka neutralności i pasywność w stosunkach międzynarodowych. Mocarstwa w MSP. Państwa średnie i małe w MSP. Miejsce i rola Starego Kontynentu w MSP. Europa Zachodnia w MSP. Europa Środkowa i Bałkany w stosunkach międzynarodowych. Stosunki międzynarodowe na obszarze poradzieckim. Pojęcie oraz międzynarodowe znaczenie Bliskiego i Środkowego Wschodu. Afryka w MSP. Strefa indo-pacyficzna w MSP. MSP w zachodniej hemisferze. Współczesne wyzwania w MSP.

1-2. Polityka i państwo w stosunkach międzynarodowych. Prymat międzynarodowych stosunków politycznych (MSP) w stosunkach

międzynarodowych. Uczestnicy MSP i ich rodzaje. Państwo jako podstawowy uczestnik MSP. Status międzynarodowy państwa. Role międzynarodowe państw oraz innych uczestników MSP. Podmioty subpaństwowe w MSP. Dyplomacja a paradyplomacja. Zróżnicowane podejścia badawcze do analizy MSP.

3-4. Polityka zagraniczna (PZ) jako instrument udziału w MSP. Podmioty PZ. Uwarunkowania PZ. Interesy, racja stanu i cele PZ. Środki i metody PZ. Proces decyzyjny w PZ. Funkcje PZ. Analiza PZ w nauce o stosunkach międzynarodowych.

5. Pojęcie ładu międzynarodowego. Instytucjonalizacja ładu międzynarodowego. Ład a reżim w stosunkach międzynarodowych (przykłady reżimów w MSP).

6. Ewolucja ładu międzynarodowego w okresie „zimnej wojny” i pozimnowojennym (dwubiegunowy, wielobiegunowy, Pax Americana).

7. Aktywna polityka międzynarodowa. Polityka neutralności i pasywność w stosunkach międzynarodowych.

8-9. Mocarstwa w MSP. Mocarstwo dominujące, mocarstwo kontestujące. Interesy strategiczne oraz polityka zagraniczna i bezpieczeństwa USA i ChRL.

10-12. Państwa średnie i małe w MSP. Kształtowanie i implementacja PZ państwa średniego na przykładzie wybranego podmiotu MSP. Kształtowanie i implementacja PZ państwa małego na przykładzie wybranego podmiotu MSP.

13. Miejsce i rola Europy w MSP. Koncepcje Europy. Pojęcia Zachodu i Wschodu w Europie (wspólnota i wyjątkowość, wartości, interesy,

instytucje).

14-15. Europa Zachodnia w MSP. Uwarunkowania i transformacja polityki zagranicznej i bezpieczeństwa państw zachodnioeuropejskich po „zimnej wojnie”. Granice „Zachodu”. Interesy strategiczne oraz polityka zagraniczna i bezpieczeństwa Francji, Niemiec i Wielkiej Brytanii.

16-18. Europa Środkowa i Bałkany w stosunkach międzynarodowych.

Transformacja systemowa państw środkowoeuropejskich i bałkańskich po 1989 r. Konflikty regionalne po „zimnej wojnie”. Poszerzanie struktur wielostronnych świata zachodniego (Rady Europy, NATO i UE). Rywalizacja mocarstwowa. Rola państw EŚ i Bałkanów w NATO i UE. Polityczny wymiar integracji subregionalnej (Inicjatywa Środkowoeuropejska, CEFTA, V-4,

Inicjatywa Trójmorza itd.). Podobieństwa i różnice w strategiach międzynarodowych państw EŚ i Bałkanów w XXI wieku.

19-20. Stosunki międzynarodowe w przestrzeni poradzieckiej. Ewolucja wyzwań i zagrożeń dla bezpieczeństwa na obszarze poradzieckim. Spory i konflikty. Interesy strategiczne oraz polityka zagraniczna i bezpieczeństwa Federacji Rosyjskiej. Rywalizacja mocarstwowa na obszarze poradzieckim. Zróżnicowane podejście do integracji regionalnej.

21-22. Pojęcie oraz międzynarodowe znaczenie Bliskiego i Środkowego Wschodu / regionu MENA (Bliski Wschód i Afryka Północna). Uwarunkowania MSP w regionie. Wyzwania i zagrożenia dla bezpieczeństwa międzynarodowego w regionie. Główne konflikty. Rywalizacja mocarstw.

23-24. Afryka w MSP: ewolucja znaczenia. Uwarunkowania MSP w regionie.

Transformacja ładu międzynarodowego i rywalizacja mocarstwowa. Spory i konflikty oraz współpraca regionalna w Afryce.

25-26. Strefa indo-pacyficzna w MSP. Uwarunkowania MSP w regionie Azji i Pacyfiku. Transformacja ładu międzynarodowego i rywalizacja mocarstw. Integracja regionalna. Główne zagrożenia bezpieczeństwa. Spory i konflikty.

Rola ChRL. Interesy strategiczne oraz polityka zagraniczna i bezpieczeństwa Indii i Japonii.

27-28. MSP w zachodniej hemisferze. Uwarunkowania MSP w Ameryce. Główne przyczyny i obszary niestabilności. Ewolucja ładu międzynarodowego na półkuli zachodniej. System międzyamerykański. Rola USA w regionie. Znaczenie UE i ChRL w regionie. Interesy strategiczne oraz polityka zagraniczna i bezpieczeństwa Brazylii.

29-30. Współczesne wyzwania w MSP:

- prawa człowieka;

- terroryzm;

- globalizacja i integracja europejska (casus rozszerzenia w latach 2004/2007).

Bajda P., Małe państwo europejskie na arenie międzynarodowej. Polityka zagraniczna Republiki Słowackiej w latach 1993-2016, Kraków 2018.

Balcer A., Wóycicki K., Polska na globalnej szachownicy, rozdział V. Obraz kraju i jego idee (https://liberte.pl/adam-balcer-kazimierz-woycicki-polska-na-globalnej-szachownicy-rozdzial-v-obraz-kraju-i-jego-idee/).

Bierzanek R., J. Symonides, Prawo międzynarodowe publiczne, Warszawa, różne wydania.

Calvocoressi P., Polityka międzynarodowa 1945-2000, Warszawa 2002.

Czyż A., Obszar poradziecki w polityce zagranicznej Federacji Rosyjskiej, Katowice 2023.

Domaradzki S., Bulgaria’s Security after 30 years, "Политика националне безбедности" 2020, Година XI, vol. 18, број 1.

Domaradzki S., Radic-Milosavljević I., The EU’s raison d’état in the Western Balkans: Can the new enlargement methodology help? Mezdunarodni Problemi / International Problems 2022, Vol. LXXIV, No.3.

Domaradzki S., Zheltovskyy V. (red.), Racja stanu Polski w Unii Europejskiej, Warszawa, 2020.

Drygiel-Bielińska M,, Unia Europejska w procesie budowania pokoju w regionie Bałkanów Zachodnich. Problemy adaptacji, Warszawa 2016.

Fijałkowska A., Amerykańska ruletka: historia i współczesność stosunków Stanów Zjednoczonych i Ameryki Łacińskiej, Warszawa 2017.

Góralczyk B., Wielki renesans: chińska transformacja i jej konsekwencje, Warszawa 2018.

Grzymski J., Powrót do Europy - polski dyskurs, wyznaczanie perspektywy krytycznej, Warszawa 2016.

Hilz W., Minasyan S., Raś M. (red.), Ambiguities of Europe’s Eastern Neighbourhood: Perspectives from Germany and Poland, Wiesbaden 2020.

Jarczewska A., Zajączkowski J., Region Azji i Pacyfiku w latach 1985-2015. Ciągłość i zmiana w regionalnym systemie międzynarodowym, Warszawa 2016.

Kaczmarek P., Rywalizacja chińsko-amerykańska po zimnej wojnie. Wymiar geopolityczny, Warszawa 2021.

Kukułka J., Historia współczesna stosunków międzynarodowych 1945-2000, Warszawa 2004.

Kundera M., Zachód porwany albo tragedia Europy Środkowej, różne wydania.

Kuźniar R., Pozimnowojenne dwudziestolecie 1989-2010, Warszawa 2010.

Kuźniar R., Porządek międzynarodowy. Perspektywa ontologiczna, Warszawa 2019.

Kuźniar R. (et.al.), Bezpieczeństwo międzynarodowe, Warszawa 2020.

Kuźniar R., Zmierzch liberalnego porządku międzynarodowego 2011-2021, Warszawa 2022.

Lizak W., Afrykańskie instytucje bezpieczeństwa, Warszawa 2012.

Lizak W., Solarz A. M. (red.), Stosunki międzynarodowe na Bliskim Wschodzie w XXI wieku, Warszawa 2017.

Madej M. (red.), Wojny Zachodu, Warszawa 2017.

Masłowski M., Tożsamość w Europie Środkowej, "Konteksty Kultury" 2019/16, z. 2.

Mearsheimer J., Tragizm polityki mocarstw, Kraków 2020.

Milewski J.J., W. Lizak (red.), Stosunki międzynarodowe w Afryce, Warszawa 2002.

Morin J-F., Paquin J. Foreign Policy Analysis. A Toolbox, Cham 2018.

Osiewicz P. (red.), Stosunki międzynarodowe w regionie Bliskiego Wschodu. Uwarunkowania wewnętrzne i zewnętrzne, Warszawa 2016.

Parzymies S., Stosunki międzynarodowe w Europie 1945-2022, Warszawa 2022.

Roczniki strategiczne z lat 1995-2022.

Pietraś M. (red.), Międzynarodowe stosunki polityczne, Lublin 2021.

Raś M., Aktywność międzynarodowa regionów (paradyplomacja) w ujęciu teoretycznym, „Stosunki Międzynarodowe/International Relations” 2016, t. 52, nr 3.

Raś M., Dynamics of International Activity of Sub-state Regions, „Vestnik SPbGU. Mezhdunarodnyye otnosheniya" 2021, tom 14, nr 1.

Raś M., Polska w stosunkach międzynarodowych, w: K.A. Wojtaszczyk, I.N. Novikova (red.), Polska i Rosja w zmieniającej się Europie, Warszawa 2022.

Stolarczyk M., Główne tendencje ewolucji globalnego i europejskiego systemu międzynarodowego w okresie pozimnowojennym i ich niektóre implikacje, Mysłowice 2022.

Trzciński, K., Demokratyzacja w Afryce Subsaharyjskiej. Perspektywa zachodnioafrykańskiej myśli politycznej, Warszawa 2013.

Waldenberg M., Rozbicie Jugosławii: jugosłowiańskie lustro międzynarodowej polityki, tom I-II, Warszawa 2005.

Woźniak-Bobińska M., Solarz A. M. (red.), Wprowadzenie do polityki zagranicznej muzułmańskich państw Biskiego wschodu i Afryki Północnej, Warszawa 2018.

Zając J., Role międzynarodowe państwa średniego – aspekty teoretyczne, "Krakowskie Studia Międzynarodowe" 2013, nr 4.

Zięba R.(red.), Bezpieczeństwo międzynarodowe po zimnej wojnie, Warszawa 2008.

Zięba R. (red.), Bezpieczeństwo międzynarodowe w XXI wieku, Warszawa 2018.

Po zakończeniu kursu student/ka powinien/powinna:

- rozumieć tendencje zachodzące w międzynarodowych stosunkach politycznych w skali świata i poszczególnych regionów;

- posiąść wiedzę o uwarunkowaniach stosunków międzynarodowych w różnych częściach globu;

- uzyskać swobodę w wyszukiwaniu informacji na temat międzynarodowych stosunków politycznych oraz ich analizowaniu;

- rozwinąć umiejętność analitycznego i krytycznego myślenia i oceny zjawisk międzynarodowych;

- rozwinąć zdolność do formułowania przemyślanych konkluzji nt. międzynarodowych stosunków politycznych;

- rozwinąć zdolność wypowiadania się oraz prezentowania swoich myśli na forum publicznym poprzez udział w dyskusjach podczas zajęć;

- być lepiej przygotowanym do udziału w kolejnych kursach z zakresu stosunków międzynarodowych na wyższym poziomie zaawansowania.

Efekty uczenia się: K_W01, K_W02, K_W03, K_U01, K_U02, K_U04.

Egzamin