Europejskie struktury współpracy

Wykład ma na celu przedstawienie najważniejszych aktualnie funkcjonujących unijnych struktur, ze szczególnym naciskiem położonym na te instytucje, rozwiązania i organizacje, które mają albo największy wpływ na życie międzynarodowe, albo najsilniej oddziałują (lub powinny oddziaływać) na Polskę. Wykład analizuje specyfikę, rozwój i stale zmieniającą się rolę UE tak na scenie wewnętrznej, jak międzynarodowej. Wychodząc z teoretycznych założeń dotyczących ich funkcjonowania, dokonuje się podziału i klasyfikacji stosowanych rozwiązań, według różnorodnych, stosowanych w nauce kryteriów.

Wykład wychodzi z teoretycznych zagadnień dotyczących funkcjonowania różnych podmiotów na arenie międzynarodowej ze szczególnym wskazaniem Unii Europejskiej (UE) jako zupełnie nowego tworu na tej scenie, nie będącego ani klasyczną organizacją międzyrządową, ani innym znanym dotychczas rozwiązaniem, lecz procesem mającym na celu utworzenie podmiotu ponadnarodowego (pierwsze cztery wykłady). Druga, krótsza część analizy to zestawienie zbiorcze stosowanych na świecie rozwiązań, ze szczególnym wskazaniem na wysoką dynamikę obecnej sceny międzynarodowej i kształtujący się na naszych oczach nowy ład światowy, z relatywnym spadkiem znaczenia Europy (i UE), a szybko rosnącym znaczeniem tzw. rynków wschodzących. Trzecia, najobszerniejsza część to analiza i opis najważniejszych najważniejszych funkcjonujących struktur i organizacji, począwszy od Europy, a skończywszy na coraz dynamiczniejszej teraz Azj, w ramach których UE jest mniej lub bardziej aktywnym uczestnikiem i aktorem. Ta analiza dokonywana jest pod kątem kształtującego się na naszych oczach nowego ładu międzynarodowego (przede wszystkim w sferze ekonomicznej, choć nie tylko), ze szczególnym wskazaniem na stosunki transatlantyckie (tzw. efekt Trumpa) oraz rosnącej roli na globie regionu Azji i Pacyfiku oraz wschodzących rynków.

Na zakończenie będzie też wstępna reakcja na pierwsze skutki pandemii dla współpracy wewnątrz UE i wokół niej.

Całość obejmuje następujące zagadnienia:

1. Uczestnicy i podmioty stosunków międzynarodowych.

2. Tworzenie i klasyfikacja podmiotów międzynarodowych.

3. Proces integracji europejskiej i tworzenie nowego podmiotu na scenie międzynarodowej.

4. Proces podejmowania decyzji i uchwał w UE i ogólnie w strukturach międzynarodowych.

5. Unia Europejska a ład międzynarodowy.

6. Proces integracji europejskiej a dynamika rozwoju organizacji międzynarodowych.

7. i 8. UE wobec Systemu Narodów Zjednoczonych.

9. i 10. Unia Europejska: zasady jej funkcjonowania, instytucje i specyfika.

11 i 12. Ścisłe powiązania UE z Radą Europy.

13 i 14. UE a Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie.

15 i 16. Polityka bezpieczeństwa UE i stosunki z NATO (CFSP, PESCO).

17. UE a OECD.

18. UE wobec G-7 i G-20

19 i 20. System Bretton Woods (IMF, Bank Światowy) a UE jako ważny aktor ekonomiczny i handlowy.

21 i 22. Relacje UE z państwami Ameryki Północnej, Łacińskiej i Środkowej NAFTA, MERCOSUR - Mercado Comun del Cono Sur).

23 i 24. UE a Unia Afrykańska Liga Arabska (OPEC)- kwestie migracji, zasobów surowcowych i zmian klimatycznych, czyli zupełnie nowe strukturalne wyzwania wobec Europy.

25. i 26. Współpraca UE z Azją (dialog ASEM) oraz organizacje międzynarodowe w Azji (ASEAN, SOW, APEC, TPP 2.0. RECP, AIIB)

27 i 28 Nowy globalny ład gospodarczy (BRICS, G-20, chińska inicjatywa nowych Jedwabnych Szlaków - BRI)

29 i 30 Pandemia COVID19 oraz wyzwania globalne: skutki dla UE

B. Kuźnia, M. Marlinko, "Organizacje międzynarodowe", Skrypty Becka, Warszawa 2008.

- E. Latoszek, M. Proczek, "Organizacje międzynarodowe. Założenia, cle, działalność. Podręcznik akademicki", Elipsa, Warszawa 2011 (i nast. wydania).

- "Globalizacja polityki światowej. Wprowadzenie do stosunków międzynarodowych", Red. J. Baylis, S. Smith, WUJ, Kraków 2008.

- B. Góralczyk, "Wielki Renesans. Chińska transformacja i jej konsekwencje", Dialog, Warszawa 2018.

- T. G. Grosse, "Pokryzysowa Europa. Dylematy Unii Europejskiej", PISM, Warszawa 2018.

- "Kryzysy w Unii Europejskiej w drugiej dekadzie XXI wieku. Uwarunkowania-przebieg-implikacje", red. naukowa T. Kubin, M. Stolarczyk, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2018.

- "Integracja Europejska. Polska perspektywa", red. naukowa Z. Czachór, T.G. Grosse, W. Paruch, Wyd. Sejmowe, Warszawa 2018.

Wiedza:

- Zrozumienie znaczenia, rangi i roli Unii Europejskiej we współczesnych stosunkach międzynarodowych. Absolwent zna i rozumie: wyniki najnowszych badań naukowych w wybranych zagadnieniach studiów europejskich

- Zdolność do wskazania mocnych stron, a z drugiej strony przyczyn ostatnich kłopotów, kryzysów,a czasami nawet dysfunkcjonalności UE.

- Posiadanie zasobu faktów, pozwalających na zdefiniowanie kryteriów, którymi UE się na scenie zewnętrznej posługuje, jak też wartości, na podstawie których działa.

Umiejętności:

- Zdolność do rozpoznania poszczególnych organizacji i instytucji (tak rządowych, jak pozarządowych), ich struktur, celów i założeń oraz ulokowanie w ich ramach wielce specyficznej UE.

- Umiejętność przeprowadzenia analizy na temat tego, co pozytywnie, a co negatywnie wpływa na funkcjonowanie UE na arenie międzynarodowej (czynniki instytucjonalne, wartości, oddziaływanie innych podmiotów).

- Posiadanie umiejętności rozpoznania wartości UE jako podmiotu integrującego się, jej przydatności z punktu widzenia interesów państwa oraz innych podmiotów w relacje nią zaangażowanych.

- Zdolność do szybkiego reagowania na stale rodzące się nowe inicjatywy, jak też, wcale nie mniejsze, nowe wyzwania, spośród których niektóre zagrażają nawet integralności UE i jej dalszemu rozwojowi.

Postawy i kompetencje społeczne?

- Wykorzystanie zdobytej wiedzy teoretycznej do krytycznej oceny procesów integracji europejskiej

- Samodzielność w ocenie funkcjonowania UE na scenie zewnętrznej i oddziaływania na arenie światowej.

- Świadomość, iż współczesny świat jest coraz bardziej zróżnicowany, a obok podmiotów państwowych jest coraz więcej - liczących się - podmiotów pozapaństwowych, w ramach których proces integracji europejskiej i będącą jego rezultatem UE jest unikatowa na globie.

- Zdolność do oddziaływania na stale zmieniającą się rzeczywistość, która w chwilki obecnej dynamicznie zmienia się tak na scenie globalnej, jak też europejskiej (migracje, zmiany klimatyczne, brexit, a nawet kryzys aksjologiczny na scenach wewnętrznych jej państw członków

-

- Aktywne korzystanie ze swych praw politycznych

Wykład w sali. Egzamin pisemny, wedle jasno podanych kryteriów, w tym nade wszystko - znajomości podanego na wykładzie materiału.