The political and legal doctrines - classes

Zajęcia przygotowują do zdania egzaminu z doktryn polityczno-prawnych. Mają na celu zapoznanie studentów z problematyką przedmiotu. Zadanie to zostanie zrealizowane poprzez przedstawienie ideologicznych kierunków współczesnego myślenia o społeczeństwie, państwie i prawie, omówienie problematyki wartości, zasad i praw podstawowych we współczesnej demokracji liberalnej oraz zarysowanie doktrynalnych podstaw demokratycznego państwa prawnego.

Część pierwsza: Ideologiczne kierunki współczesnego myślenia o społeczeństwie, państwie i prawie

I. Kształtowanie się ideologii polityczno-prawnych w czasach nowożytnych

II. Problemy klasyfikacji współczesnych ideologii i doktryn polityczno-prawnych

III. Kierunki o ponad dwustuletniej tradycji: Etatyzm; Republikanizm; Liberalizm; Konserwatyzm.

IV. Kierunki zrodzone w XIX wieku: Socjalizm; Społeczne nauczanie Kościoła katolickiego i programy chrześcijańskiej demokracji; Nacjonalizm.

V. Kierunki XX stulecia i współczesne: Faszyzm; Nowa Lewica i jej ideologiczne następstwa; Ekologizm; Zarządzanie publiczne

Część druga: Wartości, zasady i prawa podstawowe we współczesnej demokracji liberalnej

I. Doktryna demokracji liberalnej i jej odzwierciedlenie w podstawowych dokumentach prawnych

II. Zasady i reguły prawa a wartości we współczesnych doktrynach polityczno-prawnych

III. Prawa podstawowe – współczesna „rewolucja praw”

Część trzecia: Doktrynalne podstawy demokratycznego państwa prawnego

I. Podstawy praw człowieka

II. Dobro wspólne, dialog, współuczestnictwo

III. Społeczeństwo obywatelskie, władze publiczne, pomocniczość

IV. Wolność i demokracja

V. Demokratyczne państwo prawne

VI. Prawo, działanie na podstawie i w granicach prawa

VII. Granice władzy, granice prawa, proporcjonalność

VIII. Sprawiedliwość społeczna w społecznej gospodarce rynkowej

IX. Zobowiązania wobec pokoleń przeszłych i przyszłych

X. Podział władz

XI. Władza sądownicza i prawo do sądu

XII. Prawo do dobrej administracji w ramach prawa do dobrego rządzenia

1. H. Izdebski, Doktryny polityczno-prawne, Warszawa 2017

Literatura uzupełniająca:

2. H. Izdebski, Fundamenty współczesnych państw, wyd. 4, Warszawa 2007

3. W. Kozub-Ciembroniewicz K. Chojnicka, Doktryny polityczne XIX i XX wieku, Kraków 2000

4. R. Tokarczyk, Współczesne doktryny polityczne, Warszawa 2010

5. W.T. Kulesza, Ideologie naszych czasów, Warszawa 1996

6. H. Izdebski, Historia myśli politycznej i prawnej, wyd. 5 Warszawa 2013.

Przedmiot doktryny polityczno-prawne pozwoli studentowi uzyskać:

WIEDZA

1. Znajomość podstawowych ideologicznych kierunków współczesnego myślenia o społeczeństwie, państwie i prawie, określanych także mianem filozofii politycznych: kierunków mających ponad dwieście lat, zarówno klasycznych (jak nurt arystotelesowski określany również jako klasyczny republikanizm i nurt fundamentalistyczny, w tym etatystyczny), jak i ukształtowanych w dobie nowożytnej (liberalizm, konserwatyzm), kierunków zrodzonych w XIX w. (socjalizm w jego różnych odmianach, włączając w nie także komunizm i anarchizm, społeczne nauczanie Kościoła katolickiego, nacjonalizm) i wreszcie kierunków dwudziestowiecznych, poczynając od faszyzmu kończąc na poszukiwaniu mechanizmów „dobrego rządzenia” poza sferą ideologii. Przedmiot ukazuje współczesne instytucjonalne konsekwencje tych kierunków myśli nawiązując do i rozwijając treści prezentowane szerzej w ramach zajęć z historii doktryn politycznych i prawnych.

2. Znajomość kategorii podstawowych dla europejskiego i polskiego porządku prawnego wartości, zasad i praw oraz wskazaniu ich ogólnych źródeł: historycznych i współczesnych.

3. Zrozumienie istoty podstawowych wartości, zasad i praw – z ukierunkowaniem na wyjaśnienie ich genezy, rozwoju, aktualnej treści (a tym samym treści odpowiednich pojęć) oraz roli w systemie prawa.

4. Znajomość konsekwencji idei politycznych dla współczesności, świadomość wpływu historycznych doktryn na współczesne poglądy na prawo i na akty normatywne.

UMIEJĘTNOŚCI

5. Orientacja w skomplikowanej panoramie ideowej współczesności.

6. Dokonywanie krytycznej interpretacji aktów normatywnych, deklaracji politycznych i orzeczeń sądowych ujawniającej tożsamość ideową tych tekstów oraz jej konsekwencje.

7. Umiejętność uzasadniania swojego zdania w dyskusji i budowania argumentacji przy wykorzystaniu siatki pojęciowej za zakresu filozofii, socjologii, nauk politycznych.

8. Zrozumienie linii politycznego podziału, konfliktu wartości stojących za ideami politycznymi, wpływu historycznych idei na współczesną politykę i prawo.

9. Zrozumienie procesów integracji europejskiej ich tożsamości ideowej oraz procesów konwergencji europejskich kultur prawnych, zwłaszcza zacieranie się różnic między kontynentalną i anglosaską kulturą prawną.

10. Umiejętność spoglądania na prawo jako na zjawisko kulturowe stanowiące element szerszej kultury intelektualnej, która determinuje sposób rozumienia prawa i jego działania.

POSTAWY

11. Zrozumienie dla różnych sposobów pojmowania rzeczywistości społecznej i politycznej.

12. Samoświadomość zajmowanego stanowiska w kontrowersjach społeczno-politycznych. Możliwość dokonywania świadomego wyboru między nimi.

13. Docenić umiejętność pracy w grupie (szczególnie w trakcie dyskusji na temat prawa, polityki, społeczeństwa, wartości).

Forma zaliczenia ćwiczeń zależna jest od prowadzącego dane ćwiczenia i bazuje na ocenie wiedzy nabytej przez studentów w trakcie zajęć. Co do zasady odbywa się to na podstawie pisemnych sprawdzianów. Ćwiczenia pozwalają się lepiej przygotować do egzaminu, który jest przeprowadzany zgodnie z poniższymi zasadami.

Egzamin pisemny z przedmiotu doktryny polityczno-prawne (I termin) składa się z trzech części:

część I – test jednokrotnego wyboru,

część II – krótkie pytania otwarte (co oznacza pojęcie X? co składa się na kierunek X? jakie były poglądy Y na prawo? itp.) oraz zdania do uzupełnienia (kto? kiedy? tytuł?),

część III - krótki esej (maksimum 1,5 strony A4) na jeden z dwóch zaproponowanych tematów.

UWAGA!:

Ocena uzyskana z ćwiczeń przed terminem egzaminu pisemnego (wg wpisu w indeksie), na wniosek studenta (w postaci odpowiedniej wzmianki uczynionej na formularzu egzaminacyjnym), jest brana pod uwagę zamiast punktacji z III cz. egzaminu (esej) przy obliczaniu końcowej punktacji egzaminacyjnej. Poszczególnym ocenom z ćwiczeń przypisuje się następującą liczbę punktów egzaminacyjnych:

3 (zal) = 3pkt

3+ = 4 pkt

4- = 5 pkt

4 = 6 pkt

4+ = 7 pkt

5- = 8 pkt

5 = 9 pkt

5! = 10 pkt

Egzamin zerowy – forma ustna. Możliwość składania egzaminu w formie ustnej uzależniona jest od uzyskania rekomendacji od jednej z osób prowadzących ćwiczenia, na podstawie merytorycznej oceny wiedzy, w terminie poprzedzającym uruchomienie rejestracji na egzamin zerowy w systemie USOS.

UWAGA: kwalifikacje na egzamin zerowy – również dla osób nie chodzących na ćwiczenia z Doktryn polityczno-prawnych – muszą się zakończyć do momentu rozpoczęcia rejestracji na egzamin zerowy.

W ramach egzaminu (niezależnie czy w terminie pierwszym czy zerowym) oceniana będzie znajomość sposobu, w jaki podstawowe nurty myśli politycznej i prawnej wpłynęły na instytucjonalny kształt współczesnych systemów politycznych i prawnych. Przy ocenianiu ważna jest umiejętność zaprezentowania kontinuum omawianych poglądów oraz związków między poszczególnymi nurtami myśli politycznej i prawnej różnych epok, czyli wiedza i umiejętności, które nabyć i pogłębić można podczas ćwiczeń z doktryn polityczno-prawnych oraz innych zajęć prowadzonych przez pracowników katedry.