(in Polish) Koncepcje polityczno-prawne w rozwiązaniach normatywnych (konserwatyzm, liberalizm, kolektywizm)

Wykład specjalizacyjny ma na celu przedstawienie zależności pomiędzy myślą polityczną i prawną, a rozwiązaniami normatywnymi, przyjmowanymi w wybranych porządkach prawnych, w szczególności w Polsce. W toku zajęć omawiane są najważniejsze kierunki ideologiczne i sposoby ich klasyfikacji, a następnie stosunek wybranych doktryn polityczno-prawnych do kluczowych problemów życia społecznego i wynikające z nich rozwiązania normatywne (normy prawne, sposoby jurydyzacji, polityki stosowania prawa). Przedmiotem zajęć są problemy uniwersalne: organizacja wspólnoty politycznej, wolność jednostki, legitymizacja własności, podmiotowość prawna, stosunek prawa do moralności.

Przedmiot prowadzony jest w formie wykładu specjalizacyjnego, przedstawiającego podstawowe zagadnienia z zakresu wpływu ideologii i doktryn polityczno-prawnych na wybrane rozwiązania normatywne.

Przedmiot kierowany jest do studentów prawa, choć ze względu na interdyscyplinarny charakter podejmowanych zagadnień prezentowane treści mogą być interesujące także dla studentów politologii, stosunków międzynarodowych, socjologii czy filozofii.

W toku zajęć omawiane są stanowiska formułowane w ramach doktryn polityczno-prawnych wobec kluczowych problemów życia społecznego, do których – świadomie bądź nie – musi odnieść się każdy prawodawca, oraz odzwierciedlenie tych stanowisk w rozwiązaniach normatywnych (normach prawnych, sposobach jurydyzacji, politykach stosowania prawa). W konsekwencji, przedmiotem zajęć są zagadnienia suwerenności państwa i globalizacji, obywatelstwa, swobody prowadzenia działalności gospodarczej czy dostępu do broni. Wykład obejmuje analizę tekstów źródłowych (wybranych fragmentów rozpraw i esejów filozoficznych, programów, manifestów) oraz tekstów prawnych (wybranych przepisów).

Przedmiot zakłada udział studentów w dyskusji. Każdego tygodnia studenci poproszeni zostaną o lekturę krótkiego tekstu, który będzie stanowił punkt wyjściowy do przedstawienia wybranych koncepcji polityczno-prawnych.

Plan zajęć obejmuje następujące tematy:

1) Wprowadzenie. Czym są i czemu służą prawo i polityka. Związek prawa i polityki. Klasyfikacja doktryn polityczno-prawnych. Indywidualizm i kolektywizm.

Lektura wprowadzająca: L. Kołakowski, Jak być konserwatywno-liberalnym socjalistą?

2) Państwo: res publica czy nasz wróg? Walidacja państwa. Stosunek państwa do społeczeństwa. Jednostka w społeczeństwie czy wobec niego. Obywatelstwo i narodowość.

Lektura wprowadzająca: J.J. Rousseau, Umowa społeczna, ks. II, Rozdziały: I-VI

3) Suwerenność. Koncepcje państwa i polityki. Źródła prawa. Globalizacja i globalizacja prawa. Governance i governance without government. Prawa człowieka. Ład międzynarodowy.

Lektura wprowadzająca: Kant, O wiecznym pokoju

4) Podmiotowość. Źródła podmiotowości. Osoby fizyczne a prawne. Status moralny i prawny zwierząt. Jurydyzacja sztucznej inteligencji.

Lektura wprowadzająca: P. Singer, Wszystkie zwierzęta są równe

5) Własność: wolność czy kradzież? Teorie i koncepcje własności. Podmiot i przedmiot własności. Kapitalizm, socjalizm, trzecia droga.

Lektura wprowadzająca: J. Locke, O własności

6) Wolność sumienia, wyznania i słowa. Kościół a państwo. Granice wolności słowa. Granice tolerancji. Pluralizm a prawda.

Lektura wprowadzająca: R. Dworkin, Wolność religijna

7) Autonomia jednostki i jej granice. Przestępstwa bez ofiary. Dostęp do środków odurzających i leków. Etyczne aspekty opieki medycznej. Status osób ubezwłasnowolnionych.

Lektura wprowadzająca: T. Szasz, Mit choroby psychicznej

8) Podsumowanie wykładu. Czy istnieje prawo bez polityki, a polityka bez ideologii? Krytyczna teoria prawa. Dlaczego koniec historii nie nadejdzie.

Lektura wprowadzająca: K. Marks, F. Engels, Ideologia w ogóle, a zwłaszcza niemiecka

Teksty źródłowe stanowiące punkt wyjściowy do omówienia każdego z tematów kolejnych udostępniane Studentom przed zajęciami.

Rekomendowana literatura uzupełniająca:

1) R.E. Goodin, P. Pettit, T. Pogge (red.), A Companion to Contemporary Political Philosophy, Malden 2012 (to samo wydanie w 2 tomach w BUW; pierwsze wydanie dostępne w BUW także w j. polskim);

2) H. Izdebski, Doktryny polityczno-prawne, Warszawa 2017 (BUW);

3) L. Kołakowski, Główne nurty marksizmu, t. 1-3, Warszawa 2009 (BUW);

4) Z. Rau, Liberalizm. Zarys myśli politycznej XIX i XX w., Warszawa 2000 (BUW);

5) R. Skarżyński, Konserwatyzm. Zarys dziejów filozofii politycznej, Warszawa 1998 (BUW)

Dodatkowa literatura rekomendowana jest Studentom w toku zajęć.

Student kończący kurs:

- uzmysłowi sobie wzajemne związki prawa i polityki, w tym istotę doktryn polityczno-prawnych oraz mechanizmy oddziaływania ideologii na rozmaite rozwiązania normatywne,

- pozna podstawowe założenia wybranych doktryn polityczno-prawnych oraz przykłady ich oddziaływania na procesy tworzenia i stanowienia prawa,

- zdobędzie wiedzę na temat źródeł wybranych norm prawnych, w tym w obecnie obowiązującym prawie krajowym,

- rozwinie umiejętność analizy tekstów filozoficznych i politycznych oraz prawnych,

- rozwinie umiejętność dokonywania świadomych wyborów ideologicznych i formułowania argumentów w na temat doktrynalnych uwarunkowań rozwiązań normatywnych.

Zaliczenie przedmiotu zależy od:

1) obecności na zajęciach (ze względu na czas trwania kursu dopuszczalna jest jedna nieobecność),

2) pozytywnej oceny z egzaminu w formie testu (możliwość poprawy oceny niedostatecznej).

Z egzaminu można otrzymać 20 pkt. Ocena z egzaminu jest wystawiana wg następującej skali:

10-11 pkt = 3

12-13 pkt = 3+

14-15 pkt = 4

16-17 pkt = 4+

18-19 pkt = 5

20 pkt = 5+

Ocena końcowa zależy od oceny z egzaminu i aktywności na zajęciach.