Ekonomiczna analiza prawa

Celem zajęć jest dostarczenie wiedzy na temat kluczowych pojęć, koncepcji i postulatów formułowanych przez przedstawicieli ekonomicznej analizy prawa (law and economics).

W trakcie wykładu omówione zostaną m.in. następujące zagadnienia:

- podstawowe terminy ekonomicznej analizy prawa,

- sylwetki najwybitniejszych przedstawicieli,

- nurty i zróżnicowanie wewnątrz ekonomicznej analizy prawa,

- postulaty ekonomicznej analizy prawa (wnioski płynące z tzw. normatywnej law and economics),

- dyskusja teoretycznoprawna wokół ekonomicznej analizy prawa (inspiracje, krytyka, miejsce na mapie koncepcji teoretycznoprawnych oraz perspektywy dla rozwoju nauki prawa),

- wyzwania polityki prawa i planowanie legislacyjne,

- rozwiązania prawne (zagraniczne i polskie) pozwalające wykorzystać ekonomiczną analizę prawa w praktyce stanowienia i stosowania prawa,

- przykłady zastosowania w procesie legislacyjnym i stosowania prawa (konkretne przypadki zagraniczne i polskie, zarówno udane jak i nieudane),

- metody ekonomiczne i sposoby oceny skutków regulacji (w tym badania empiryczne).

Zajęcia prowadzone są w formie: wykładu prezentującego terminologię i podstawowe zagadnienia teoretyczne, dyskusji (na podstawie lektury wskazanych tekstów) oraz analizy przykładów obrazujących możliwość wykorzystania narzędzi ekonomicznej analizy prawa w praktyce.

Zajęcia skierowane są do studentów prawa, choć - ze względu na interdyscyplinarny charakter ekonomicznej analizy prawa - prezentowana treść zawierać będzie zagadnienia z zakresu m.in. prawa, ekonomii, zarządzania oraz socjologii.

W trakcie zajęć mowa jest o wybranych rozwiązaniach prawnych z dziedziny prawa konstytucyjnego (m.in. postępowanie ustawodawcze), administracyjnego (m.in. regulacja, reglamentacja, deregulacja), prawa cywilnego i gospodarczego (m.in. prawo własności, zasada swobody umów), karnego (m.in. koszt kary i przestępstwa), procesowego (m.in. ekonomia procesowa), a także socjologii prawa (m.in. badania empiryczne efektywności regulacji prawnej) oraz teorii legislacji (m.in. „eksperckość” vs. „polityczność” procesu decyzyjnego).

1. Wprowadzenie do ekonomicznej analizy prawa cz. 1 (historyczny rozwój ekonomicznej analizy prawa, intelektualne korzenie i anglosaska tradycja, ekonomiczna analiza prawa na mapie współczesnej teorii prawa, deskryptywna i normatywna ekonomiczna analiza prawa).

2. Wprowadzenie do ekonomicznej analizy prawa cz. 2 (podstawowa terminologia m.in.: maksymalizacja dobrobytu społecznego, alokacja zasobów, optimum Pareto, efektywność Kaldora-Hicksa, analiza marginalna; główni przedstawiciele m.in.: Coase, Calabresi, Posner, Becker, Polinsky).

3. Ekonomiczna analiza prawa cywilnego (w tym także prawa rodzinnego i handlowego, m.in. teoria kontraktu, ekonomiczna analiza własności).

4. Ekonomiczna analiza prawa karnego (m.in. ekonomiczny model przestępstwa, problem „kosztu” przestępstwa, kara i polityka kryminalna – wnioski z ekonomicznej analizy prawa).

5. Ekonomiczna analiza prawa publicznego (m.in. law and economics w prawie konstytucyjnym i administracyjnym, koszt reglamentacji prawnej).

6. Ekonomiczna analiza prawa formalnego (m.in. ekonomia procesowa i „ekonomizacja” procedur).

7. Kontrowersje wokół ekonomicznej analizy prawa (m.in. krytyka paradygmatu racjonalnego homo oeconomicus i utylitaryzmu, behawioralna ekonomiczna analiza prawa, ideologiczne uwikłanie ekonomicznej analizy prawa, „teoria prawa dla bogatych”, ignorowanie prawa jako zjawiska kulturowego, fetyszyzacja rynku, „kontraktualizacja” stosunków międzyludzkich i „ekonomizacja” życia społecznego, law & economics a prawa człowieka).

8. Planowanie legislacyjne cz. 1 (m.in. polityka legislacyjna, racjonalny pracodawca i racjonalność tworzenia prawa, ocena ex ante i ex post, better regulation, wykorzystanie metod empirycznych do oceny efektywności regulacji).

9. Planowanie legislacyjne cz. 2 (przykłady praktyczne na podstawie doświadczeń polskich i zagranicznych).

10. Ekonomiczna analiza prawa a stosowanie prawa (m.in. ekonomiczna analiza prawa w rozstrzygnięciach sądowych i administracyjnych; dyrektywy ekonomicznej analizy prawa w procesie wykładni prawa).

11. Wykorzystywane metody (m.in. metody wykorzystywane przy ocenie skutków regulacji, przykłady badań empirycznych efektywności regulacji prawnej).

Uczestnik zajęć:

- pozna podstawowe pojęcia z zakresu law & economics (m.in. optimum Pareto, efektywność Kaldora-Hicksa, teoremat Coase'a),

- pogłębi wiedzę na temat wybranych instytucji prawa cywilnego, administracyjnego i karnego, które zostaną przedstawione z perspektywy ekonomicznej analizy prawa,

- zdobędzie wiedzę na temat praktycznej aplikacji zagadnień teoretycznych (m.in. zastosowanie ekonomicznej analizy prawa w procesie stanowienia prawa oraz rozumowaniach prawniczych, ocena skutków regulacji),

- pozna sylwetki najwybitniejszych współczesnych przedstawicieli ekonomicznej analizy prawa (m.in. Gary Becker, Richard Posner, Guido Calabresi), a także promotorów "ekonomicznego myślenia o prawie" (m.in. Roscoe Pound, Oliver W. Holmes, Jeremy Bentham),

- zapozna się z krytyką formułowaną pod adresem ekonomicznej analizy prawa.