Rządy ludu a rządy prawa w demokracji konstytucyjnej
Informacje ogólne
Kod przedmiotu: | 2200-1S206 |
Kod Erasmus / ISCED: |
10.0
|
Nazwa przedmiotu: | Rządy ludu a rządy prawa w demokracji konstytucyjnej |
Jednostka: | Wydział Prawa i Administracji |
Grupy: |
Blok: Sądownictwo i zawody prawnicze w demokracji konstytucyjnej Wykłady specjalizacyjne i konwersatoria dla IV roku studiów prawniczych Wykłady specjalizacyjne i konwersatoria dla V roku studiów prawniczych |
Punkty ECTS i inne: |
(brak)
|
Język prowadzenia: | polski |
Rodzaj przedmiotu: | fakultatywne |
Tryb prowadzenia: | w sali |
Skrócony opis: |
W ramach konwersatorium podjęte zostaną najważniejsze problemy dotyczące legitymizacji władzy i prawa w społeczeństwie obywatelskim. Zajęcia poświęcone będę złożonej relacji między fundamentalną dla ustroju demokratycznego zasadą rządów ludu a wyznaczającą rdzeń zasady konstytucjonalizmu ideą rządów prawa. Przedmiotem zajęć będzie przegląd i krytyczna analiza najistotniejszych stanowisk filozoficzno-prawnych co do warunków prawowitego kształtowania woli politycznej w ramach instytucji prawnych współczesnych demokracji konstytucyjnych. Akcent będzie przy tym położony na wielość stanowisk w kwestiach filozoficznych fundamentów współczesnego konstytucjonalizmu oraz teorii demokracji. |
Pełny opis: |
W ramach zajęć podjęte zostanie zagadnienie roli filozofii prawa jako praktycznego narzędzia w rozwiązywaniu problemów polityczno-prawnych jakie wyłaniają się na tle realizacji zasady rządów ludu oraz idei rządów prawa. Dyskusja skoncentrowana będzie wokół następujących tematów: 1. Zasada rządów ludu a idea rządów prawa – wzajemne relacje i uwarunkowania. 2. Aksjologiczne podstawy konstytucjonalizmu i demokracji. 3. Charakterystyka rule of law jako idei politycznej i prawnej. 4. Społeczne uwarunkowania ustroju demokratycznego - ekonomia, edukacja, społeczeństwo obywatelskie. 5. Spory o status „reguły większości” jako metody rozstrzygania w demokracji konstytucyjnej. 6. Materialne koncepcje demokracji: legitymizacja poprzez wartości. 7. Deliberatywne koncepcje demokracji: legitymizacja przez dyskurs. 8. Liberalny a republikański model konstytucjonalizmu. 9. Znaczenie konstytucji jak instrumentu samoograniczenia suwerena. 10. Charakterystyka władzy konstytuującej w procesie tworzenia i zmiany konstytucji. 11. Spory o legitymizację sądownictwa konstytucyjnego w demokracji konstytucyjnej. 12. Spory o „polityczność” prawa i władzy sądowniczej. 13. Udział społeczeństwa w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości. 14. Demokracja i konstytucjonalizm w perspektywie integracji międzynarodowej. Legitymizacja sądownictwa międzynarodowego i ponadnarodwego. |
Literatura: |
Literatura będzie przekazywana uczestnikom sukcesywnie, z odpowiednim wyprzedzeniem. W ramach literatury podstawowej dla omawianego zagadnienia wskazać można: Ackerman B., We the People: Foundations, Harvard University Press 1991; Alexander L., Constitutionalism. Philosophical Foundations, Cambridge University Press 2001; Bellamy R., Political Constitutionalism. A Republican Defence of the Constitutionality of Democracy, Cambridge University Press 2010; Biernat T., Legitymizacja władzy politycznej. Elementy teorii, Toruń 2000; Dworkin R., Freedom’s Law, Oxford University Press 1996; Dworkin R., Imperium prawa, Warszawa 2006; Dworkin R., Is Democracy possible here? Principles for a new democratic debate, Princeton University Press 2006; Eisgruber Ch., Constitutional Self-Government, Harvard University Press 2001; Granat M., Od klasycznego przedstawicielstwa do demokracji konstytucyjnej (ewolucja prawa i doktryny we Francji), Lublin 1994; Gutmann A., Thompson D., Democracy and Disagreement, Harvard University Press 1996; Habermas J., Faktyczność i obowiązywanie. Teoria dyskursu wobec zagadnień prawa i demokratycznego państwa prawnego, Warszawa 2005; Held D., Modele demokracji, Kraków 2010; Kaleta J. K., Sądownictwo konstytucyjne a teorie demokracji, Państwo i Prawo, z. 5 2018; Kaleta J. K., Władza konstytuująca jako przedmiot badań nauk prawnych, „Filozofia Publiczna i Edukacja Demokratyczna” nr 1 2018; Kaleta J. K., Ograniczenia władzy ustrojodawczej w demokracji konstytucyjnej, "Państwo i Prawo" z. 12 2018; Kelsen H., Istota i rozwój sądownictwa konstytucyjnego, Warszawa 2009; Kelsen H., O wartości i istocie demokracji, Warszawa 1935; Laughlin M., Walker N., The paradox of constitutionalism : constituent power and constitutional form, Oxford University Press 2007; Lipset S. M., Some Social Requisites of Democracy: Economic Development and Political Legitimacy, The American Political Science Review, Vol. 53, No. 1; Mańko R., W stronę krytycznej filozofii orzekania. Polityczność, etyka, legitymizacja, Łódź 2018; Maravall M. J., Przeworski A. (red.), Demokracja i rządy prawa, Warszawa 2010; Rosanvallon P., La légitimité démocratique. Impartialité, réflexivité, proximité, Seuil: Paris 2008; Sadurski W., Prawo przed sądem. Studium sądownictwa konstytucyjnego w postkomunistycznych Państwach Europy Środkowej i Wschodniej, Warszawa 2008; Sulikowski A., Współczesny paradygmat sądownictwa konstytucyjnego wobec kryzysu nowoczesności, Wrocław 2008; Sweet A.S., Governing with Judges. Constitutional Politics in Europe, Oxford University Press 2000; Tamanaha B.Z., On the Rule of Law. History, Politics, Theory, Cambridge University Press 2004; Waldron J., Law and Disagreement, Oxford University Press New York 2001. |
Efekty uczenia się: |
Po ukończeniu przedmiotu student zdobędzie następujące umiejętności: W zakresie wiedzy: - identyfikacja aksjologicznych fundamentów współczesnego konstytucjonalizmu i ich związków z normatywnymi teoriami demokracji; - charakterystyka źródeł legitymizacji władzy w demokracji konstytucyjnej; - identyfikacja modeli ustroju demokratycznej i odpowiadającego im kształtu instytucji konstytucyjnych. W zakresie umiejętności społecznych: - dostrzeganie znaczenia problemu legitymizacji władzy dla funkcjonowania porządku prawnego oraz społeczeństwa obywatelskiego; - identyfikowanie funkcji poszczególnych instytucji ustrojowych w kontekście aksjologicznych fundamentów demokracji konstytucyjnej; - identyfikowanie konfliktu wartości leżących u podstaw przyjmowanych rozwiązań ustrojowych; - zdolność do krytycznej analizy zakresu i sposobu realizacji kompetencji przez organy władzy publicznej z punktu widzenia źródeł i granic ich uprawomocnienia; - zrozumienie procesów transformacji sfery publicznej oraz odpowiadających im przemian w kulturze prawnej; - zdolność rozpoznania, jakie rodzaje argumentów są lub mogą być wykorzystane w sporach o trudne etycznie lub politycznie kwestie prawne, a także z jakich przekonań, założeń bądź presupozycji wynika sięgnięcie po określone racje w sporze; - zdolność do racjonalnego argumentowania na rzecz własnego stanowiska w analizowanych sporach oraz odróżnienia własnych poglądów od konkurencyjnych stanowisk; - świadomość znaczenia swojego udziału w sferze obywatelskiej kontroli władzy oraz kształtowaniu kultury prawnej społeczeństwa; - świadomość odpowiedzialności za podnoszenie poziomu kultury prawnej i politycznej w zakresie spraw publicznych omawianych na zajęciach; - dostrzeżenie wartości otwartej, krytycznej dyskusji wokół spraw publicznych. |
Metody i kryteria oceniania: |
Istotą prowadzonych zajęć jest odrzucenie wiedzy pamięciowej na rzecz zrozumienia problemów z zakresu filozofii prawa, nauki o państwie oraz prawa konstytucyjnego. Teksty wybrane i udostępnione studentom będę wymagały samodzielnej i wnikliwej lektury oraz własnej interpretacji. Przedmiotem oceny będzie umiejętność rekonstrukcji opisowych i normatywnych argumentów formułowanych przez zwolenników i przeciwników określonych poglądów oraz ufundowanych na nich rozwiązań instytucjonalnych, a także zdolność samodzielnego formułowania poglądów i precyzyjnego ich uzasadniania, podważania argumentów przeciwnych. Zaliczenie na podstawie obecności (dopuszczalne dwie nieobecności w semestrze), aktywności na zajęciach oraz pracy pisemnej. Kryteria brane pod uwagę przy ocenie pracy: bibliografia, rzetelność naukowa, znajomość literatury przedmiotu, umiejętność formułowania problemów badawczych oraz dokonywania samodzielnej oceny materiałów źródłowych. |
Praktyki zawodowe: |
Brak |
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Warszawski.