Sądy w demokratycznym państwie prawnym

fakultatywne

Zajęcia są przeznaczone dla studentów IV i V roku, dysponujących wiedzą ogólną z zakresu prawa konstytucyjnego i poznających zagadnienia prawa postępowania cywilnego.

Na zajęciach przedstawione zostaną zagadnienia uzupełniające w stosunku do prawa postępowania cywilnego dotyczące roli sądów w demokratycznym państwie prawnym, ze szczególnym uwzględnienia kwestii ustroju sądów i innych organów ochrony prawnej.

zdalnie

Celem zajęć jest przedstawienie miejsca sądów i władzy sądowniczej w systemie demokratycznego państwa prawnego opartego na zasadzie podziału i równoważenia się władz. Omówione zostaną również zagadnienia ustroju sądownictwa i jego roli w ochronie praw podmiotowych obywateli, jak również problematyka gwarancji ustrojowych niezawisłości sędziowskiej i niezależności sądów z uwzględnieniem standardów unijnych i międzynarodowych.

1. Wprowadzenie - podział władz w ujęciu historycznym i prawnoporównawczym. Władza sądownicza w polskich konstytucjach w XX wieku. Demokratyczne państwo prawne, model podziału władz i miejsce władzy sądowniczej w Konstytucji z 1997 r.

2. Zasada rządów prawa w Unii Europejskiej. Sądy i władza sądownicza w prawie Unii Europejskiej. Organizacja sądownictwa w wybranych państwach Unii Europejskiej.

3. Prawo do sądu - standardy konstytucyjne, prawnomiędzynarodowe i unijne.

4. Zasada niezależności sądów i niezawisłości sędziów - istota i znaczenie oraz przejawy w regulacjach konstytucyjnych. Problem legitymizacji władzy sądowniczej i udział obywateli w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości.

5. Modele dostępu do zawodu sędziego. Konstytucyjne i ustawowe prawa i obowiązki sędziów. Status ustrojowy sędziów. Odpowiedzialność sędziów.

6. Ustrój sądów powszechnych w Polsce - ramy konstytucyjne i ustawowe.

7. Sąd Najwyższy - jego pozycja w świetle Konstytucji i ustaw, funkcje, organizacja, rola i zadania.

8. Naczelny Sąd Administracyjny i sądy administracyjne.

9. Nadzór judykacyjny i administracyjny. Rola Ministra Sprawiedliwości.

10. Krajowa Rada Sądownictwa - założenia ustrojowe na tle rozwiązań państw obcych. Rola i zadania.

11. Pojęcie wymiaru sprawiedliwości i ochrony prawnej. Zasada sądowego wymiaru sprawiedliwości.

12. Asesor sądowy, referendarz sądowy, asystenci, urzędnicy i pracownicy administracyjni sądów.

13. Prokuratura i Rzecznik Praw Obywatelskich a władza sądownicza. Pozostałe organy ochrony prawnej (komornicy, notariusze). Zawody prawnicze.

14. Model władzy sądowniczej według standardów konstytucyjnych i prawnomiędzynarodowych a zmiany sądownictwie w Polsce po 2015 r.

1. Pozycja ustrojowa sędziego, red. R. Piotrowski, Warszawa 2015,

2. A. Machnikowska, O niezawisłości sędziów i niezależności sądów w trudnych czasach. Wymiar sprawiedliwości w pułapce sprawności, Warszawa 2018,

3. Legitymizacja władzy sądowniczej, red. A. Machnikowska, Gdańsk 2016,

4. Konstytucja RP. Komentarz, red. M. Safjan, L. Bosek, Warszawa 2016, t. 1-2, art. 2, art. 45, art. 78, art. 173-183,

5. Konstytucyjny model władzy sądowniczej w Polsce - wybrane problemy, red. M. Jabłoński, S. Jarosz-Żukowska, Wrocław 2013,

6. J. Barcik, Niezawisłość sędziowska jako wartość konstytucyjna UE - glosa do wyroku TSUE z 27.02.2018 r., C-64/16, EPS 2018, nr 5,

7. Demokratyczne państwo prawa, red. M. Aleksandrowicz, A. Jamróz, Białystok 2014,

8. A. Łazarska, Niezawisłość sędziowska i jej gwarancje w procesie cywilnym, Warszawa 2018,

9. W. Sanetra, Sądy powszechne i Sąd Najwyższy jako władza sądownicza, PS 2008, nr 6,

10. Granice niezawisłości sędziów i niezależności sądów, red. G. Borkowski, Warszawa, Toruń 2016,

11. Judicial Management versus Independence of Judiciary, Warszawa 2018,

12. J. Zajadło, Nieposłuszeństwo sędziowskie, PiP 2016, nr 1,

13. M. Taborowski, Kompetencja TSUE do oceny gwarancji niezawisłości sędziów krajowych, Iustitia 2018, nr 1,

14. E. Morawska, Klauzula państwa prawnego w Konstytucji RP na tle orzecznictwa TK, Toruń 2003,

15. B. Stępień-Załucka, Sprawowanie wymiaru sprawiedliwości przez Sąd Najwyższy w Polsce, warszawa 2016.

Po zakończeniu zajęć student:

- rozumie rolę i znaczenie niezależnej władzy sądowniczej w demokratycznym państwie prawnym

- zna gwarancje niezawisłości sędziów i niezależności sądów

- zna ustrój sądownictwa w Polsce,

- zna status ustrojowy sędziego, model dostępu do zawodu sędziego, prawa i obowiązki sędziego,

- potrafi ocenić zagrożenia dla funkcjonowania władzy sądowniczej ze strony pozostałych władz.

Egzamin ustny; dopuszczenie po spełnieniu wymagań co do obecności na wykładzie. Dopuszczalne dwie nieobecności.