Uniwersytet Warszawski - Centralny System Uwierzytelniania
Strona główna

Międzynarodowe prawo humanitarne konfliktów zbrojnych

Informacje ogólne

Kod przedmiotu: 2200-1S300-V
Kod Erasmus / ISCED: 10.0 Kod klasyfikacyjny przedmiotu składa się z trzech do pięciu cyfr, przy czym trzy pierwsze oznaczają klasyfikację dziedziny wg. Listy kodów dziedzin obowiązującej w programie Socrates/Erasmus, czwarta (dotąd na ogół 0) – ewentualne uszczegółowienie informacji o dyscyplinie, piąta – stopień zaawansowania przedmiotu ustalony na podstawie roku studiów, dla którego przedmiot jest przeznaczony. / (0421) Prawo Kod ISCED - Międzynarodowa Standardowa Klasyfikacja Kształcenia (International Standard Classification of Education) została opracowana przez UNESCO.
Nazwa przedmiotu: Międzynarodowe prawo humanitarne konfliktów zbrojnych
Jednostka: Wydział Prawa i Administracji
Grupy: Blok: Człowiek w prawie międzynarodowym
Wykłady specjalizacyjne i konwersatoria dla IV roku studiów prawniczych
Wykłady specjalizacyjne i konwersatoria dla V roku studiów prawniczych
Punkty ECTS i inne: (brak) Podstawowe informacje o zasadach przyporządkowania punktów ECTS:
  • roczny wymiar godzinowy nakładu pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się dla danego etapu studiów wynosi 1500-1800 h, co odpowiada 60 ECTS;
  • tygodniowy wymiar godzinowy nakładu pracy studenta wynosi 45 h;
  • 1 punkt ECTS odpowiada 25-30 godzinom pracy studenta potrzebnej do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się;
  • tygodniowy nakład pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się pozwala uzyskać 1,5 ECTS;
  • nakład pracy potrzebny do zaliczenia przedmiotu, któremu przypisano 3 ECTS, stanowi 10% semestralnego obciążenia studenta.

zobacz reguły punktacji
Język prowadzenia: polski
Rodzaj przedmiotu:

fakultatywne

Założenia (opisowo):

Zakłada się, że student posiada przynajmniej podstawową wiedzę z zakresu prawa międzynarodowego publicznego - rozumie koncepcje źródeł, podmiotów i zasad prawa międzynarodowego publicznego, posiada podstawową wiedzę na temat jego rozwoju historycznego, a także potrafi wskazać na różnice między prawem międzynarodowym publicznym, a prawem wewnętrznym państw.



Tryb prowadzenia:

zdalnie

Skrócony opis:

Celem wykładu jest zaznajomienie uczestników z treścią oraz praktycznym znaczeniem norm prawa międzynarodowego, które służą rozwiązywaniu problemów humanitarnych bezpośrednio wynikających z konfliktów zbrojnych – zarówno międzypaństwowych, jak i wewnętrznych. Przedmiotem zajęć będą przede wszystkim normy chroniące osoby i mienie, które są lub mogą być zagrożone przez konflikt, czyli tzw. „reguły ochrony”. Ponadto zajmiemy się tzw. „regułami walki” – normami , które ze względów humanitarnych ograniczają prawo stron konfliktu do stosowania metod i środków walki według własnego uznania. Znaczącą część zajęć zajmą rozważania na temat istniejących w prawie międzynarodowym mechanizmów mających zapewnić skuteczność przepisom prawa humanitarnego konfliktów zbrojnych, a także na temat wdrażania tych przepisów do prawa wewnętrznego państw, w tym do prawa polskiego.

Pełny opis:

Międzynarodowe prawo humanitarne konfliktów zbrojnych (mph) to dziedzina prawa międzynarodowego publicznego ograniczająca użycie przemocy w konfliktach zbrojnych, zarówno międzynarodowych, jak i niemiędzynarodowych, poprzez ochronę tych, którzy nie biorą bezpośredniego udziału w działaniach zbrojnych (w ogóle nie biorą udziału lub zaprzestali już takiego udziału). Ogranicza ono również prawo stron konfliktu do użycia środków i metod walki w takim zakresie, jaki jest niezbędny do osiągnięcia celów konfliktu bez powodowania zbędnego cierpienia i wywoływania nadmiernych szkód. Mph jest ściśle związane z międzynarodowym prawem karnym i międzynarodowym prawem dotyczącym ochrony praw człowieka.

Celem wykładu jest wzbogacenie wiedzy słuchaczy na temat współczesnego międzynarodowego prawa humanitarnego konfliktów zbrojnych, uświadomienie im z jednej strony prostoty, a z drugiej strony złożoności problemów praktycznych związanych z jego wdrażaniem i skutecznością. Mph jest stosowane tylko i wyłącznie w sytuacjach, które zostały uznane za konflikty zbrojne, przy czym często trudno jest ustalić, czy dana sytuacja jest konfliktem zbrojnym, czy nim nie jest, dlatego też dane działanie może okazać się zgodnym z prawem lub nielegalnym w zależności od konkretnej sytuacji i jej kontekstu.

Zajęcia rozpoczną się od przedstawienia głównych pojęć, zasad, źródeł, podmiotów, instytucji i sposobów implementacji międzynarodowego prawa humanitarnego konfliktów zbrojnych, z uwzględnieniem ich genezy i rozwoju historycznego.

Po teoretycznym wprowadzeniu studenci będą pracować nad kazusami dotyczącymi fikcyjnego konfliktu zbrojnego w fikcyjnym rejonie świata, jednak fakty podane w kazusie będą dotyczyły wydarzeń rzeczywistych, jakie miały miejsce w konfliktach zbrojnych w XX i XXI wieku. Słuchacze będą przedstawiać rozwiązania prawne dla praktycznych problemów humanitarnych, jakie powstały podczas konfliktów w b. Jugosławii, Iraku, Afganistanie i w innych częściach świata.

Szczególną uwagę będzie się poświęcać problemom kwalifikacji konfliktów zbrojnych (konflikty międzynarodowe, niemiędzynarodowe, inne sytuacje), okupacji wojskowej i zmianie jej charakteru w ostatnich latach, statusowi kombatanta i osoby cywilnej oraz skutkom posiadania określonego statusu, problemowi osób cywilnych bezpośrednio uczestniczących w działaniach zbrojnych, ochronie cywilów, ze szczególnym uwzględnieniem sytuacji kobiet i dzieci, traktowaniu jeńców wojennych, legalnym i nielegalnym środkom i metodom prowadzenia walki zbrojnej.

Zastosowanie różnych metod pracy (wykład z prezentacją w systemie power point, następnie indywidualna praca nad kazusami i dyskusja w grupie nad wynikami pracy indywidualnej) pozwala studentom rozwinąć umiejętność interpretacji tekstów prawnych w oparciu o solidną wiedzę teoretyczną oraz lepiej stosować prawo w konkretnych sytuacjach praktycznych. Dzięki temu studenci lepiej zrozumieją aspekty prawne współczesnych międzynarodowych stosunków politycznych, będą lepiej potrafili posługiwać się źródłami prawa w celu znalezienia najlepszych rozwiązań praktycznych, a także krytycznie analizować pojawiające się trudności i wyzwania.

ZAKRES TEMATYCZNY:

1. Wprowadzenie do międzynarodowego prawa humanitarnego konfliktów zbrojnych - definicja, rozwój historyczny, relacje z innymi dziedzinami prawa międzynarodowego publicznego;

2. Materialny i osobowy zakres zastosowania międzynarodowego prawa humanitarnego konfliktów zbrojnych, główne zasady i instytucje;

3. Status kombatanta, status osoby cywilnej. Problem osób cywilnych bezpośrednio uczestniczących w działaniach zbrojnych. Kategorie: szpiegów, najemników, PMC i implikacje prawne takiego statusu.

4. Status jeńców wojennych; zasady ochrony przysługującej jeńcom.

5. Ochrona osób cywilnych w rękach nieprzyjaciela, ze szczególnym uwzględnieniem sytuacji okupacji wojskowej.

6. Ochrona osób cywilnych przed skutkami działań zbrojnych - współczesne wyzwania dla zasad rozróżniania i proporcjonalności, problem ludzkich tarcz oraz tzw. środków ostrożności.

7. Ochrona rannych, chorych i rozbitków podczas wojny lądowej i morskiej.

8. Metody i środki walki ze szczególnym uwzględnieniem problemu min przeciwpiechotnych i amunicji kasetowej.

9. Konflikty zbrojne nie posiadające charakteru międzynarodowego ("wojny domowe") - identyczne cierpienie, różne regulacje prawne.

10. Międzynarodowe prawo humanitarne konfliktów zbrojnych i międzynarodowa ochrona praw człowieka - szczególny problem ich stosowania w sytuacjach wewnętrznych zamieszek i napięć.

11. Międzynarodowe mechanizmy zapewniające lepszą skuteczność międzynarodowego prawa humanitarnego konfliktów zbrojnych.

12. Implementacja międzynarodowego prawa humanitarnego konfliktów zbrojnych w prawie wewnętrznym państw - przykład Polski.

13. Międzynarodowa odpowiedzialność karna za zbrodnie wojenne, zbrodnie przeciwko ludzkości i ludobójstwo.

Literatura:

Materiały obowiązkowe:

Teksty następujących międzynarodowych umów wielostronnych:

- Konwencja genewska o polepszeniu losu rannych i chorych w armiach czynnych z 12.VIII.1949 r.;

- Konwencja genewska o polepszeniu losu rannych, chorych i rozbitków sił zbrojnych na morzu z 12.VIII.1949 r.;

- Konwencja genewska o traktowaniu jeńców wojennych z 12.VIII.1949 r.;

- Konwencja genewska o ochronie osób cywilnych podczas wojny z 12.VIII.1949 r.;

- Protokół dodatkowy do konwencji genewskich z 12.VIII.1949 r. dotyczący ochrony ofiar międzynarodowych konfliktów zbrojnych z 8.VI.1977 r.;

- Protokół dodatkowy do konwencji genewskich z 12.VIII.1949 r. dotyczący ochrony ofiar niemiędzynarodowych konfliktów zbrojnych z 8.VI.1977 r.

Dalsza literatura będzie zalecana odpowiednio do zainteresowania studentów. Szczególnie godne polecenia są następujące publikacje dostępne zarówno w bibliotece WPiA UW, jak i w Bibliotece UW oraz w darmowym dostępie internetowym na stronie www.icrc.org:

- M. Sassoli, A. Bouvier, „How Does Law Protect In War? Cases, Documents and Teaching Materials on Contemporary Practice in International Humanitarian Law”, Vol. I and II, ICRC, Geneva 2011;

- J.-M. Henckaerts, L. Doswald-Beck, „Customary International Humanitarian Law”, Vol. I : Rules, ICRC, Cambridge 2005.

Istnieje też wiele stron internetowych zawierających materiały nt. mph. Szczególnie godne polecenia są:

- strona Międzynarodowego Komitetu Czerwonego Krzyża: www.icrc.org

- strona tzw. Międzynarodowej Inicjatywy nt. Międzynarodowego prawa Humanitarnego na Uniwersytecie Harvarda w USA: www.ihlresearch.org

Efekty uczenia się:

Student, który ukończył zajęcia:

WIEDZA:

- Zna podstawowe pojęcia i zasady międzynarodowego prawa humanitarnego konfliktów zbrojnych;

- Zna główne współczesne wyzwania wobec międzynarodowego prawa humanitarnego konfliktów zbrojnych;

- Zna różne metody implementacji międzynarodowego prawa humanitarnego konfliktów zbrojnych oraz rozumie przyczyny nieskuteczności niektórych spośród tych metod.

UMIEJĘTNOŚCI:

- Interpretuje teksty prawne w dobrej wierze z uwzględnieniem kontekstu współczesnych wydarzeń politycznych i rozwoju prawa;

- Rozumie wielowymiarowy i wielowarstwowy charakter międzynarodowych regulacji prawnych dotyczących konfliktów zbrojnych;

- Rozumie znaczenie krytycznego podejścia do współczesnych wyzwań dla międzynarodowego prawa humanitarnego konfliktów zbrojnych.

POSTAWA:

- Jest przekonany, że "nawet wojny mają swoje ograniczenia" i że nie da się usprawiedliwić nadmiernej przemocy;

- Jest przygotowany do promowania postawy ścisłego przestrzegania przepisów prawnych w stosunkach międzynarodowych w każdej sytuacji;

- Rozumie, że obojętność wobec ludzkiego cierpienia sprzyja dalszej przemocy.

Metody i kryteria oceniania:

20% oceny końcowej - regularny udział studenta w zajęciach i dyskusjach dotyczących kazusów; trafne rozwiązywanie problemów występujących w kazusach;

80% oceny końcowej - wynik pisemnego egzaminu kończącego zajęcia, składającego się z dwóch pytań sprawdzających wiedzę teoretyczną oraz jednego kazusu (opartego na fikcyjnym stanie faktycznym znanym studentom z kazusów omawianych na zajęciach).

Praktyki zawodowe:

Nie są wymagane

Przedmiot nie jest oferowany w żadnym z aktualnych cykli dydaktycznych.
Opisy przedmiotów w USOS i USOSweb są chronione prawem autorskim.
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Warszawski.
Krakowskie Przedmieście 26/28
00-927 Warszawa
tel: +48 22 55 20 000 https://uw.edu.pl/
kontakt deklaracja dostępności USOSweb 7.0.2.0-1 (2024-03-12)