International conventions as mechanisms for the protection of human rights and freedoms

Celem zajęć jest omówienie najważniejszych, z punktu widzenia Polski, międzynarodowych konwencji praw człowieka, w szczególności pod kątem ich praktycznego stosowania do ochrony wolności i praw jednostki. Przedstawione zostaną zarówno umowy międzynarodowe przyjęte w ramach ONZ, jak i te konstytuujące system ochrony praw człowieka Rady Europy. Zajęcia nie będą ograniczone jedynie do analizy przepisów konwencji oraz orzecznictwa – nacisk zostanie położony na kwestie praktyczne związane m.in. przebiegiem postępowania przed organami międzynarodowymi i wykonywaniem ich wyroków, jak też korzystaniem z konwencji międzynarodowych w postępowaniach krajowych. Wykorzystane zostaną różne formy aktywizacji studentów, m.in. kazusy i zadania polegające na samodzielnym formułowaniu pism procesowych w postępowaniach międzynarodowych.

Wstępny konspekt zajęć:

1. Zagadnienia wstępne. Międzynarodowe konwencje praw człowieka i ich pozycja w konstytucyjnym systemie źródeł prawa. Wykładnia międzynarodowych konwencji. Kolizje między standardami.

2. Subsydiarny charakter postępowań przed organami międzynarodowymi. Wykorzystywanie konwencji międzynarodowych w postępowaniach krajowych. Pojęcie tzw. „litygacji strategicznej”.

3. System ochrony praw człowieka Rady Europy. Europejska Konwencja Praw Człowieka – przedmiotowy, czasowy i terytorialny zakres ochrony. Problemy z efektywnością.

4-5. Europejski Trybunał Praw Człowieka – zasady wnoszenia skarg indywidualnych, przebieg postępowania, sposoby zakończenia postępowania (postanowienie o odrzuceniu skargi, ugoda, jednostronna deklaracja, wyrok). Skutki orzeczeń ETPC.

6. Wykonywanie wyroków ETPC – wymiar indywidualny i generalny. Nadzór Komitetu Ministrów Rady Europy nad wykonywaniem orzeczeń. Rola pełnomocników procesowych i organizacji pozarządowych w procesie wykonywania wyroków.

7. Powszechny system ochrony praw człowieka – wiadomości ogólne, porównanie z systemem Rady Europy. Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych.

8. Wnoszenie skarg indywidualnych i przebieg postępowania przed organami ochrony praw człowieka ONZ (w szczególności Komitetem praw człowieka). Skutki rozstrzygnięć takich organów.

9. Nieskargowe mechanizmy ochrony praw człowieka w systemie ONZ – sprawozdania państw, specjalni sprawozdawcy, wizytacje w państwach. Rola organizacji pozarządowych w procesie nadzoru nad wywiązywaniem się przez państwa z obowiązków traktatowych.

10-11. Międzynarodowe konwencje a prawa tzw. vulnerable groups – prawa dzieci, kobiet, osób z niepełnosprawnością i mniejszości seksualnych.

12. Międzynarodowe konwencje praw człowieka a przeciwdziałanie torturom oraz nieludzkiemu, okrutnemu lub poniżającemu traktowaniu bądź karaniu. Rola CPT, CAT, Krajowego Mechanizmu Prewencji.

13. Międzynarodowa ochrona praw socjalnych – Europejska Karta Społeczna, Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych. Dochodzenie ochrony praw socjalnych w postępowaniach przed organami międzynarodowymi i sądami krajowymi.

14. Międzynarodowe konwencje i wyzwania współczesności – prawa człowieka w kontekście ochrony środowiska oraz nowych technologii. Prawa człowieka a biznes.

15. Przyszłość międzynarodowej ochrony praw człowieka – propozycje przyjęcia nowych konwencji międzynarodowych, postulat powołania Światowego Trybunału Praw Człowieka. Konieczność wzmocnienia efektywności już istniejących systemów ochrony.

Dodatkowo, część zajęć będzie poświęcona rozwiązywaniu kazusów, a także prezentacji i omówieniu prac przygotowywanych przez studentów (indywidualnie lub w grupach) w domu.

Przed każdymi zajęciami podana zostanie lista publikacji i wyroków do obowiązkowej lektury na kolejne spotkanie.

Po ukończeniu kursu student:

- posiada wiedzę na temat treści najważniejszych międzynarodowych konwencji praw człowieka;

- posiada wiedzę na temat wykorzystywania międzynarodowych konwencji praw człowieka w postępowaniach krajowych oraz przed organami międzynarodowymi;

- posiada praktyczne umiejętności w zakresie formułowania podstawowych pism przed organami międzynarodowymi;

- posiada wiedzę na temat skutków orzeczeń organów międzynarodowych oraz ich wykonywania.

Przedmiot zaliczany na ocenę. W celu uzyskania zaliczenia niezbędna jest obecność (dopuszczalne dwie nieobecności), rzetelne przygotowywanie się do zajęć (lektura wskazanych publikacji i orzeczeń) oraz terminowe wywiązywanie się z prac pisemnych (rozwiązanie kazusu, analiza wykonania wyroku ETPC, pismo z argumentacją skarżącego w postępowaniu przed wybranym międzynarodowym organem ochrony praw człowieka). Nie przewiduje się egzaminu końcowego. Przy wystawianiu oceny końcowej uwzględniona zostanie aktywność studenta na zajęciach (25%) oraz oceny z poszczególnych prac pisemnych (po 25%).

Nie przewiduje się.